Kalendarium historii Węgier

Przypuszczalny zasięg państwa Hunów w V wieku
Zasięg państwa wielkomorawskiego
Stefan I Święty
János Hunyady
Bertalan Székely, „Bitwa pod Mohaczem”
Franciszek II Rakoczy
Zasięg Austro-Węgier
Przywódca Węgierskiej Republiki Rad Béla Kun na wiecu w 1919
Miklós Horthy
Pál Teleki
László Rajk
Imre Nagy
Flaga powstańców nad ulicą zajętą już przez Armię Radziecką
János Kádár
József Antall
Viktor Orbán
Płot na granicy węgiersko-serbskiej

Kalendarium historii Węgier – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Węgier.

Czasy najdawniejsze

Panowanie Arpadów

Późne średniowiecze i czasy odrodzenia

Rządy Habsburgów

  • 1703 – wybuch powstania ogólnonarodowego pod przywództwem Franciszka II Rakoczego[3]
  • 1705 – Franciszek II Rakoczy został obwołany księciem Węgier[3]
  • 1707 – sejm w Ónod ogłosił detronizację Habsburgów[3]
  • 1711 – Habsburgowie stłumili powstanie, przywracając częściowo rządy absolutne[3]
  • 1804 – Węgry weszły w skład Cesarstwa Austriackiego[1]
  • 1825 – ukształtowało się stronnictwo reformatorskie w Preszburgu[3]
  • 1848 – wybuch rewolucji, władzę na Węgrzech objął rząd narodowy Lajosa Batthyányego[3]
  • 14 kwietnia 1849 – ogłoszenie przez Węgry niepodległości oraz zdetronizowanie Habsburgów[2]
  • październik 1849 – Austria i Rosja stłumiły rewolucję; początek austriackiego terroru na Węgrzech[3]
  • 1866 – Austria złagodziła politykę wobec Węgier[3]
  • 1867 – podpisanie przez Austrię i Węgry ugody[3]
  • 1868 – powstanie monarchii austro-węgierskiej[2]
  • 1905 – w wyborach parlamentarnych wygrała koalicja skupiona wokół Partii Niepodległości[3]
  • 1907 – wprowadzenie obowiązkowego języka węgierskiego do wszystkich szkół na terenie Węgier w celu nasilenia madziaryzacji mniejszości narodowych[3]
  • 1910 – władzę objęła Narodowa Partia Pracy[3]
  • 16 listopada 1918 – proklamowano Republikę Węgierską[3]

Okres międzywojenny

II wojna światowa

  • 1939 – Węgrzy przyjęli uchodźców z zaatakowanej przez Niemcy Polski[3]
  • 30 sierpnia 1940 – Węgry otrzymały północny Siedmiogród[3]
  • marzec 1941 – Niemcy zażądały od Pála Telekiego udziału w wojnie przeciwko Jugosławii[3]
  • kwiecień 1941 – Teleki popełnił samobójstwo; Węgry włączyły się do wojny[3]
  • czerwiec 1941 – Węgry przyłączyły się do Niemiec do wojny przeciwko ZSRR[3]
  • 1943 – Węgrzy rozpoczęli rozmowy pokojowe z aliantami[3]
  • marzec 1944 – początek niemieckiej okupacji na Węgrzech[3]
  • 22 grudnia 1944 – powołanie rządu Béla Miklósa[3]
  • 28 grudnia 1944 – Węgry wypowiedziały wojnę Niemcom[3]
  • kwiecień 1945 – Armia Czerwona wyparła Niemców z Węgier[3]
  • 8 maja 1945 – koniec II wojny światowej na Węgrzech[6]

Rządy komunistyczne

  • grudzień 1945 – Niezależna Partia Drobnych Rolników wygrała wybory parlamentarne, zdobywając 57% głosów[3]
  • 1 lutego 1946 – proklamowano Republikę Węgierską[3]
  • luty 1947 – delegacja węgierska podpisała traktat pokojowy z państwami koalicji antyniemieckiej[3]
  • sierpień 1947 – wybory parlamentarne wygrał Blok Lewicy, zdobywając 61% głosów[3]
  • 1948–1949 – przeprowadzono nacjonalizację przemysłu i kolektywizację rolnictwa[3]
  • 1949 – przeprowadzono egzekucję László Rajka[7]
  • 1949–1953 – nasilenie terroru[3]
  • 5 marca 1953 – śmierć Stalina spowodowała zmniejszenie terroru na Węgrzech[2]
  • 13 czerwca 1953 – Matyas Rakosi zrezygnował ze stanowiska premiera Węgier. Jego następcą został Imre Nagy[7]
  • 1954 – László Rajk został zrehabilitowany[7]
  • 18 kwietnia 1955 – András Hegedüs objął stanowisko premiera po obaleniu Nagyego[7]
  • 1955 – Węgry przystąpiły do Układu Warszawskiego[3]
  • 1955 – Węgry przystąpiły do ONZ[3]
  • 18 lipca 1956 – I sekretarzem Węgier został Ernő Gerő[7]
  • 6 października 1956 – przeprowadzono uroczysty pogrzeb László Rajka[7]
  • 16 października 1956 – reaktywowano demokratyczne stowarzyszenie studenckie[7]
  • 20 października 1956 – studenci ogłosili listę postulatów, domagając się demokratyzacji Węgier[7]
  • 22 października 1956 – na politechnice w Budapeszcie rozpoczęły się masowe demonstracje studentów[7]
  • 23 października 1956 – pod pomnikiem Józefa Bema zgromadziło się 20 tys. osób domagających się demokratyzacji Węgier. W ciągu dnia liczba protestujących zwiększyła się do 200 tys. Wieczorem manifestanci zrzucili z cokołu pomnik Stalina. Krótko przed północą milicjanci zaatakowali protestujących przeciwko terrorowi radzieckiemu; wybuch powstania węgierskiego[7]
  • 24 października 1956 – do Budapesztu wjechały wojska radzieckie[7]
  • 25 października 1956 – siły bezpieczeństwa otworzyły ogień, zabijając i raniąc ponad 100 osób[7]
  • 27 października 1956 – Imre Nagy zaakceptował rewolucję i przeprowadził pierwsze reformy[7]
  • 28 października 1956 – zawarto rozejm z wojskami radzieckimi[7]
  • 30 października 1956 – wojska radzieckie wycofały się z Budapesztu. W Debreczynie, Győrze i Sopronie doszło do zabicia manifestantów[7]
  • 31 października 1956 – Imre Nagy ogłosił, że Węgry rozpoczęły rozmowy w sprawie odejścia z Układu Warszawskiego[7]
  • 1 listopada 1956 – do Węgier wtargnęły wojska radzieckie[7]
  • 3 listopada 1956 – rozpoczęły się negocjacje w sprawie wycofania wojsk radzieckich z Węgier[7]
  • 4 listopada 1956 – atak wojsk radzieckich na Budapeszt[7]
  • 7 listopada 1956 – obalono rewolucyjny rząd Imre Nagyego, powołano rząd Jánosa Kádára; koniec powstania węgierskiego[7]
  • 16 czerwca 1958 – zamordowano Imre Nagyego[7]
  • poł. lat 60. XX w. – zmodyfikowano nakazowo-rozdzielczy system gospodarczy, który poprawił warunki życiowe Węgrów[3]
  • lata 80. XX w. – kryzys gospodarczy[3]
  • 1987–1988 – działalność rozpoczęły: Węgierskie Forum Demokratyczne, Związek Młodych Demokratów, Związek Wolnych Demokratów, a reaktywowały się Niezależna Partia Drobnych Rolników i Węgierska Partia Socjaldemokratyczna[2]
  • maj 1988 – odwołano Kádára od kierowania WSPR[3]
  • czerwiec–wrzesień 1989 – rozmowy „Trójkątnego Stołu”, w których uczestniczyli opozycja, WSPR i związane z partią organizacje społeczno-polityczne[3]
  • październik 1989 – WSPR przekształciła się w Węgierską Partię Socjalistyczną[3]

Czasy najnowsze

  • maj 1990 – wybory parlamentarne wygrało Węgierskie Forum Demokratyczne, powołano rząd Józsefa Antalla[3]
  • czerwiec 1990 – zmiany w konstytucji utwierdziły zmiany polityczne i gospodarcze[3]
  • 15 lutego 1991 – powołano Grupę Wyszehradzką, w skład której weszły: Węgry, Czechosłowacja (po rozpadzie Czechosłowacji: Czechy i Słowacja) i Polska[8]
  • 1994–1998 – rządy socjalistów, premierem został Gyula Horn[3]
  • 1997 – rozpoczęto oficjalne rozmowy w sprawie przyjęcia Węgier do NATO[2]
  • 6 lipca 1998 – początek rządów Viktor Orbána (Fidesz)[2]
  • 12 marca 1999 – Węgry przystąpiły do NATO[2]
  • kwiecień 2002 – Péter Medgyessy z Węgierskiej Partii Socjalistycznej zwyciężył w wyborach parlamentarnych i został premierem Republiki Węgier[2]
  • 27 maja 2002 – początek rządów koalicji Węgierskiej Partii Socjalistycznej i Związku Wolnych Demokratów[2]
  • 1 maja 2004 – Węgry przystąpiły do Unii Europejskiej[2]
  • kwiecień 2010 – Fidesz wygrał wybory parlamentarne[3]
  • 13 maja 2014 – były komunistyczny szef MSW Bela Biszku został skazany na 5,5 roku więzienia za zbrodnie wojenne popełnione po rewolucji z 1956[9]
  • 2014 – Fidesz ponownie wygrał wybory parlamentarne[10]
  • I poł. 2015 – na Węgrzech zatrzymano ponad 67 000 nielegalnych imigrantów[11]
  • wrzesień 2015 – Węgrzy rozpoczęli wywóz nielegalnych imigrantów do Austrii i Niemiec[12]
  • 15 września 2015 – Węgry ogłosiły stan kryzysowy w związku z napływem nielegalnych imigrantów[13]
  • 6 października 2015 – zmarł prezydent Republiki Węgierskiej w latach 1990–2000 Árpád Göncz[14]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Historia Węgier w wielkim skrócie. cms.budapeszt.pl. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Historia. budapeszt.miasta.org. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh Węgry. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-10-02].
  4. ↑ Prof. Kochanowski: Horthy dzieli Węgrów i będzie ich dzielił. dzieje.pl, 2015-02-28. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  5. ↑ Prof. Kochanowski: Traktat z Trianon był ciosem dla Węgrów. dzieje.pl, 2015-06-03. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  6. ↑ a b János Rainer: Węgry. Niezamknięta historia. wyborcza.pl, 2010-04-12. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Rocznica węgierskiej rewolucji 1956 roku. dzieje.pl, 2010-10-23. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  8. ↑ Grupa Wyszehradzka. msz.gov.pl. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  9. ↑ Węgry: 92-letni b. komunistyczny szef MSW skazany na więzienie. dzieje.pl, 2014-05-13. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  10. ↑ Premier Węgier o Holokauście: część Węgrów przedłożyła zło nad dobro. dzieje.pl, 2015-01-06. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  11. ↑ Orban broni płotu na granicy z Serbią. tvn24.pl, 2015-07-01. [dostęp 2015-10-02].
  12. ↑ Imigranci z dworca w Budapeszcie dotarli już do Niemiec. "Welcome to Munich!". tvn24.pl, 2015-09-05. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  13. ↑ Stan kryzysowy na południu Węgier. Zamknięta granica i zaostrzone przepisy. polskieradio.pl, 2015-09-15. [dostęp 2015-10-02]. (pol.).
  14. ↑ Nie żyje Árpád Göncz - pierwszy postkomunistyczny prezydent Węgier. polskieradio.pl, 2015-10-06. [dostęp 2015-10-08]. (pol.).
Kalendaria państw Europy

Europa

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!