PROFILBARU.COM

Kalendarium historii Gruzji – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Gruzji oraz jej krain historycznych.

Czasy najdawniejsze

poł. I tys. p.n.e. – w dolinie rzeki Kury powstało królestwo Iberii^[1]
I tys. p.n.e. – powstały zapiski asyryjskie i urartyjskie mówiące o plemionach zamieszkujących obecną Gruzję^[1]
63 p.n.e. – armia rzymska pod wodzą Pompejusza podbiła Kolchidę^[2]
II w. n.e. – na ziemie gruzińskie dotarli pierwsi chrześcijanie^[3]
337 – władca Iberii Mirian III przyjął chrzest^[3]

Średniowiecze i nowożytność do XIX w.

VI w. – Kolchida przyjęła chrzest^[1]
VI w. – do 562 Iberia i Kolchida prowadziły wyniszczające wojny^[1]
VI w. – stolicą Iberii zostało Tbilisi^[4]
654 – Arabowie podbili Karlię^[4]
VIII w. – ziemie gruzińskie podzieliły się na wiele księstw^[1]
początek XI w. – Bagrat III zjednoczył zachodnią i część wschodniej Gruzji^[1]
1080 – najazdy Seldżuków zahamowały jednoczenie gruzińskich ziem^[5]
1121 – podczas bitwy pod Didgori Gruzini wypędzili Turków^[5]
1122 – Dawid IV Budowniczy zjednoczył Gruzję i wypędził Seldżuków^[1]
początek XII w. – w pobliżu Tbilisi upadł ostatni emirat arabski^[4]
1184–1213 – panowanie królowej Tamary, podczas którego Gruzja przeżywała „złoty wiek”^[6]
1204 – zdobycie Konstantynopola przez krzyżowców pozwoliło Gruzinom rozszerzyć swoje wpływy na całe Zakaukazie^[1]
1225 – pierwszy najazd Mongołów^[7]
1231 – drugi najazd Mongołów^[7]
1387 – najazd Tamerlana doprowadził do upadku Gruzji^[8]
koniec XV w. – Gruzja rozpadła się na trzy niezależne królestwa: Imeretię, Kachetię i Kartlię. Wkrótce potem Imeretia rozpadła się na Megrelię, Abchazję i Gurię^[1]
XVI–XVII w. – okres walk Turcji z Persją o ziemie gruzińskie^[1]
poł. XVIII w. – na krótko wyzwoliły się ziemie gruzińskie^[1]
1783 – traktat gieorgijewski: Herakliusz II, władca Królestwa Kartlijsko-Kachetyjskiego, przyjął protektorat rosyjski w zamian za gwarancję niepodległości^[1]

Panowanie rosyjskie

1801 – Gruzja Wschodnia została włączona do Imperium Rosyjskiego^[1]
1803 – przyłączono Megrelię do Rosji^[1]
1804 – Megrelię włączono do Rosji^[1]
1810 – Gruzja Zachodnia i Abchazja zostały włączone do Imperium Rosyjskiego^[1]
1864–1871 – przeprowadzono reformę włościańską^[1]
1900 – połączenie zakaukaskich linii kolejowych z siecią kolei rosyjskich^[9]
marzec 1917 – po obaleniu caratu przez rewolucję lutową Rząd Tymczasowy utworzył Samodzielny Komitet Zakaukaski, który zarządzał Armenią, Azerbejdżanem i Gruzją^[1]
listopad 1917 – podczas rewolucji październikowej Komitet Zakaukaski przekształcono w Komisariat Zakaukaski^[1]
styczeń 1918 – utworzenie Sejmu Zakaukaskiego^[10]
marzec 1918 – Sejm Zakaukaski ogłosił powstanie Federacyjnej Republiki Zakaukazia^[1]
maj 1918 – Federacyjna Republika Zakaukazia rozpadła się na Armenię, Azerbejdżan i Gruzję^[1]
26 maja 1918 – Gruzja proklamowała niepodległość^[1]

Niepodległa Gruzja

maj 1917–maj 1918 – wojna turecko-gruzińska, podczas której Gruzja straciła część swojego terytorium^[1]
maj 1918 – do Gruzji wprowadzono okupacyjne garnizony niemieckie^[1]
grudzień 1918 – do Gruzji wprowadzono garnizony brytyjskie, które zastąpiły niemiecką armię^[1]
początek 1919 – bolszewicy przeprowadzili nieudany zamach stanu^[1]
maj 1919 – bolszewicka Rosja zawarła pokój z Gruzją^[1]
29 stycznia 1921 – II Rzeczpospolita oficjalnie uznaje suwerenność Gruzji^[11]
luty 1921 – gruzińscy bolszewicy na polecenie KC RKP(b) proklamowali nowy rząd rewolucyjny^[1]
marzec 1921 – Turcja i Rosyjska FSRR podpisały układ pokojowy, na mocy którego Turcja zrzekła się Batumi i północnej części Adżarii^[1]
grudzień 1922 – Gruzja weszła w skład Federacji Zakaukaskiej^[1]
30 grudnia 1922 – Gruzja stała się częścią ZSRR^[1]

Gruzja w ZSRR

1924 – sowieci krwawo stłumili powstanie narodowe^[12]
1936 – przekształcono Gruzję w radziecką republikę związkową^[13]
1942 – armia III Rzeszy dotarła do północnej granicy Gruzji^[1]
lata 40. XX w. – NKWD przeprowadziło akcję deportowania z Gruzji kilkudziesięciu tysięcy ludzi, głównie Turków Meschetyńskich i Greków^[1]
lata 20.–lata 50. XX w. – okres gwałtownego uprzemysłowienia Gruzji^[13]
1972–1985 – wobec największych problemów z korupcją w porównaniu do reszty ZSRR Eduard Szewardnadze rozpoczął z nią walkę^[13]
1981–1988 – nasilenie żądań autonomicznych^[13]
1988 – powstały Gruzińskie Stronnictwo Ludowe i Narodowo-Demokratyczna Partia Gruzji^[13]
9 kwietnia 1989 – oddziały sowieckie dokonały masakry w Tbilisi podczas tłumienia pokojowej demonstracji na rzecz niepodległości^[13]
kwiecień 1989 – utworzono Narodowy Front Gruzji^[1]
październik 1990 – w wyborach powszechnych wygrała koalicja Okrągły Stół-Wolna Gruzja. Prezydentem został Zwiad Gamsachurdia^[13]
styczeń 1991 – parlament przegłosował odstąpienie od poboru do Armii Radzieckiej^[13]
marzec 1991 – Gruzja zbojkotowała radzieckie referendum konstytucyjne dotyczące utrzymania ZSRR^[13]
kwiecień 1991 – Gruzja ogłosiła niepodległość^[1]

Czasy najnowsze

sierpień 1991 – niepodległość ogłosiły: Adżaria, Osetia Południowa i Abchazja^[1]
wrzesień 1991 – w wyniku łamania praw człowieka nastąpił wzrost nastrojów opozycyjnych^[13]
wrzesień 1991 – Zwiad Gamsachurdia ogłosił stan wyjątkowy^[13]
styczeń 1992 – Rada Wojskowa przejęła władzę w Gruzji – Zwiad Gamsachurdia uciekł do Armenii^[13]^[1]
marzec 1992 – Przewodniczącym Rady Państwa Gruzji został Eduard Szewardnadze^[1]
lipiec 1992 – Gruzja została członkiem ONZ^[13]
sierpień 1992 – armia gruzińska wkroczyła do Abchazji^[13]
październik 1993 – wojsko abchaskie przejęło kontrolę nad Abchazją^[1]
listopad 1993 – abchaskie wojska wyparły gruzińską armię z Suchumi^[1]
1 grudnia 1993 – w Genewie przedstawiciele Gruzji i Abchazji podpisali porozumienie^[13]
listopad 1993 – w Poti wylądowali rosyjscy marynarze^[1]
grudzień 1993 – Gruzja została członkiem WNP^[1]
styczeń 1994 – gruzińska armia i rosyjscy marynarze opanowali Megrelię^[1]
grudzień 1994 – przeprowadzono serie reform gospodarczych^[13]
listopad 1995 – Eduard Szewardnadze objął urząd prezydenta^[13]
1995 – uchwalono konstytucję^[13]
2000 – Eduard Szewardnadze ponownie objął urząd prezydenta^[13]
2002 – wybuchł konflikt rosyjsko-gruziński^[13]
2003 – próba sfałszowania wyników wyborów parlamentarnych doprowadziła do obalenia władzy Szewardnadzego (różana rewolucja)^[1]
listopad 2003 – Nino Burdżanadze objęła tymczasowo urząd prezydenta^[13]
2004 – prezydentem został Micheil Saakaszwili^[1]
maj 2004 – pokojowa rewolucja doprowadziła do odzyskania kontroli władz centralnych nad Autonomiczną Republiką Adżarii^[12]
2008 – doszło do zaostrzenia relacji ze zbuntowanymi prowincjami^[1]
8 sierpnia 2008 – armia gruzińska zaatakowała Cchinwali, stolicę Osetii Południowej. Tego samego dnia Rosja włączyła się do wojny, opowiadając się po stronie Osetii^[1]
16 sierpnia 2008 – podpisano rozejm^[1]
sierpień 2008 – Gruzja wystąpiła z WNP^[1]
27 października 2013 – Giorgi Margwelaszwili wygrał wybory prezydenckie^[14]
27 czerwca 2014 – podpisano układ o stowarzyszeniu pomiędzy Gruzją a Unią Europejską^[15]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw Gruzja. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-04-18] .
↑ Antyczne początki. kaukaz.pl. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ ^a ^b Chrzest w IV wieku!. kaukaz.pl. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Zmagania z sąsiadami – upadek Iberii i Lazyki. kaukaz.pl. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ ^a ^b Didi turkoba – wielkie poturczenie. kaukaz.pl. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ Złoty wiek. kaukaz.pl. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ ^a ^b Wróg u bram! – Mongolska apokalipsa. kaukaz.pl. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ Czas zagłady.... kaukaz.pl. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ WojciechW. Materski WojciechW., Gruzja, Warszawa: Trio, 2000, s. 309 .
↑ WojciechW. Materski WojciechW., Gruzja, Warszawa: Trio, 2000, s. 310 .
↑ WojciechW. Materski WojciechW., Gruzja, Warszawa: Trio, 2000, s. 311 .
↑ ^a ^b Historia Gruzji w zarysie - od starożytności do „rewolucji róż”. kaukaz.pl. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 5. Poznań: Oxford Educational, 2004, s. 79-80. ISBN 83-7325-545-1.
↑ Margwelaszwili zaprzysiężony. Gruzja ma nowego prezydenta. TVN, 2013-11-17. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).
↑ W skrócie - posiedzenie plenarne z 5 grudnia 2014. www.europarl.europa.eu, 2014-12-05. [dostęp 2016-04-18]. (pol.).