Janosch

Horst Eckert
Janosch
Ilustracja
Janosch, 1 czerwca 2005
Data i miejsce urodzenia

11 marca 1931
Zabrze- Poremba

Zawód, zajęcie

pisarz

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RFN

Janosch, właśc. Horst Eckert (ur. 11 marca 1931 w Zabrzu) – urodzony na Górnym Śląsku pisarz niemieckojęzyczny, autor literatury dziecięcej.

Janosch jest autorem ponad 300 książek dla dzieci[1]. Książką, która dała początek całemu cyklowi pozycji dla dzieci, była Ach, jak cudowna jest Panama (niem. Oh, wie schön ist Panama). Bohaterami cyklu są Miś i Tygrysek. Cykl obejmuje ponad 120 pozycji (według innych źródeł 160), które przetłumaczono na ponad 30 języków, a szereg z nich wydano też w języku polskim. Autor jest uzdolnionym grafikiem, sam ilustruje swoje opowiadania, a stworzone przez niego wizerunki wykorzystano przy tworzeniu filmów animowanych oraz ozdabianiu ubrań dla dzieci.

Życie i twórczość

Nieistniejące już familoki przy ul. Piekarskiej, gdzie urodził się Janosch

Urodził się na Zaborzu-Porembie, dzielnicy Zabrza w 1931. Jego ojciec Johann był hutnikiem. Matka Hildegard, z domu Glodny, była osobą bardzo religijną. Ze względu na alkoholowe skłonności ojca duży udział w jego wychowaniu mają dziadkowie. W 1944 w wieku 13 lat Janosch zaczął pracę w fabryce jako ślusarz. 1 czerwca 1945 razem z rodzicami został wysiedlony do Niemiec i zamieszkał w Oldenburgu, gdzie podjął pracę w fabryce tekstylnej oraz naukę w szkole zakładowej. Od 1953 roku mieszkał w Monachium. Tutaj podjął naukę malarstwa, którą po paru semestrach przerwał.

Janosch, piszący w języku niemieckim, mówi o sobie : „Czuję się Ślązakiem, to moja narodowość, to moja religia[2]. Stwierdził też w wywiadzie dla katowickiej Gazety Wyborczej[3]:

Sam po trochu czuję się Polakiem. W mojej rodzinie tylko nazwisko Eckert jest niemieckie. Pozostali moi dziadkowie nazywali się Piecha, Morawiec, Głodny.

W 1970 wydał książkę Cholonek, czyli dobry Pan Bóg z gliny (niem. Cholonek oder Der liebe Gott aus Leh, polskie tłumaczenie z przedmową Wilhelma Szewczyka 1975) – przejmującą plebejską historię o losach mieszkańców Górnego Śląska od lat 30. do 50. XX wieku. Powieść w 2004 r. została przeniesiona na deski sceniczne przez Teatr Korez z Katowic.

Pseudonim Janosch powstał (jak mówi anegdota), kiedy skierował do druku swoje pierwsze opowiadanie Historia konia Wałka (1960) i podpisał je „Janusz”, co niemiecki zecer „poprawił” na Janosch.

Obecnie Janosch – Horst Eckert od lat mieszka w San Miguel na Teneryfie. W 1946 roku tzw. „komisja weryfikacyjna” przyznała rodzinie Eckertów obywatelstwo polskie[4][5].

Wyróżnienia i spuścizna

Za swoją twórczość wielokrotnie nagradzany, w tym Federalnym Krzyżem Zasługi oraz Nagrodą Górnośląską, przyznawaną przez śląskie ziomkostwo.

Od 2005 r. katowicka redakcja Gazety Wyborczej przyznaje nagrodę Cegły Janoscha Ślązakom, którzy rozsławiają region. Wyróżnieni w nagrodę otrzymują prawdziwe cegły wykute ze ścian familoka w Zabrzu, w którym Janosch przyszedł na świat. Cegły wydobył jeden z dziennikarzy Wyborczej, tuż przed rozbiórką budynku.

W 2015 r. ukazała się książka autorstwa Angeli Bajorek pt. Heretyk z familoka. Biografia Janoscha, opisująca życie pisarza[6]. W 2024 Janosch,jako autor ważnej dla Górnego Śląska powieści „Cholonek czyli dobry Pan Bóg z gliny”, został laureatem "Tabulki", czyli honorowego wyróżnienia biblioteki w Rudzie Śląskiej[7].

Kontrowersje

Premier Bawarii Edmund Stoiber nazwał Janoscha fałszywym prorokiem po tym, jak Der Spiegel opublikował rysunek pisarza, przedstawiający księdza, który podczas chrztu wbijał dziecku krzyżyk młotkiem[8].

Podczas pobytu w Zabrzu na początku lat 90. Janosch podarował miejskiemu teatrowi swoją sztukę pt: „Powrót do Uskow” – o wydźwięku antyklerykalnym i atakującą papieża Jana Pawła II. Jeden z zabrzańskich prezydentów nieświadomy treści przekazał ją do tłumaczenia jednemu z miejskich proboszczów. Wybuchł skandal, sztuki nie wystawiono[9].

Zabrzańskie adresy Janoscha

  • ulica Piekarska – miejsce narodzin – budynek wyburzony,
  • Kronprinzenstraße 308 – obecnie ulica Wolności,
  • Kowalska 11a[4].

Publikacje

Rzeźby Tygryska i Misia z bajki Ach, jak cudowna jest Panama na pl. Wolności w Zabrzu (2024)

Literatura dla dorosłych

  • Cholonek, czyli dobry Pan Bóg z gliny (1970, Cholonek oder der liebe Gott aus Lehm, tłum. z j. niemieckiego Leon Bielas), Wydawnictwo Śląsk, 1974.
  • Polski blues (1991, tłum. z j. niemieckiego Jacek Mularski), Limbus, 1993.
  • Powrót do Uskow (Zurück nach Uskow), sztuka teatralna, 1992.

Literatura dziecięca - polskie tłumaczenia

Przypisy

  1. https://web.archive.org/web/20071206082027/http://gornoslaskie-dziedzictwo.com/index.php?action=ludzie&id=17 2009.08.25
  2. Bartosz T. Wieliński: Nigdy nie wyjechałem ze Śląska. Gazeta.pl, 17 czerwca 2005. [dostęp 2009-10-12]. (pol.).
  3. Piotr Hnatyszyn: Znani zabrzanie. Gazeta.pl, 16 października 2006. [dostęp 2009-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 marca 2016)]. (pol.).
  4. a b Dom Janoscha został zburzony i... odnaleziony
  5. Janosz będzie miał dom w Zabrzu, GW Katowice 22.06.2005
  6. Angela Bajorek: Heretyk z familoka. Biografia Janoscha. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2015. ISBN 978-83-240-3288-4.
  7. Janosch laureatem tegorocznej „Tabulki” [online], dzieje.pl [dostęp 2024-10-24] (pol.).
  8. Janosch naraził się premierowi Bawarii w: www.miasta.gazeta.pl, 12 czerwca 2007
  9. Kim jest Janosch GW Katowice 14.01.2005

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!