Jadwiga Grabowska-Hawrylak

Jadwiga Grabowska-Hawrylak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 października 1920
Tarnawce

Data i miejsce śmierci

4 czerwca 2018
Wrocław

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

architektura

Epoka

modernizm

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Jadwiga Grabowska-Hawrylak (ur. 29 października 1920 w Tarnawcach, zm. 4 czerwca 2018[1] we Wrocławiu) – polska architektka polskiego modernizmu[2], związana z Wrocławiem, członkini Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (1951)[3]. Brała udział w odbudowie wrocławskich zabytków, projektowała szkoły, osiedla, domy jednorodzinne, także centra handlowe, ośrodki wypoczynkowe i świątynie[4].

Była pierwszą kobietą, która uzyskała dyplom na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej (1950)[5], a także pierwszą laureatką Honorowej Nagrody SARP (1974)[6].

Życiorys

Jadwiga Grabowska-Hawrylak w 1973 r.

Pochodziła z rodziny nauczycielskiej, w dzieciństwie mieszkała w Przemyślu. Maturę zdała w 1939 r. Z polecenia ojca planowała rozpocząć naukę w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ale wybuch wojny temu przeszkodził. Okupację wraz z matką i rodzeństwem przeżyła pod Krosnem. Po wojnie wyjechała do Krakowa, by studiować na Akademii Sztuk Pięknych. Jednak już w listopadzie 1945 r. podjęła studia na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. W ramach pracy dyplomowej przygotowała projekt zagospodarowania wnętrz secesyjnego budynku postawionego w 1904 r., w którym dawniej mieścił się dom handlowy braci Baraschów (dziś Spółdzielczy Dom Handlowy „Feniks”)[7]. Później działała również głównie we Wrocławiu.

W czasie zawodowej kariery pracowała na Politechnice Wrocławskiej (od 1947), w spółdzielni Arkady (1948–1951) a następnie w Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa Ogólnego Miastoprojekt – Wrocław (od 1951)[8].

Jej pierwsze projekty także wiązały się z odbudową zniszczonych w czasie wojny historycznych obiektów, wśród nich były m.in. kamienice Rynek – Ratusz 7 i 8. (1954), które 13 lat po powstaniu umieszczono w rejestrze zabytków. Michał Duda pisze: „Jako uzasadnienie podano, że zaprojektowane przez Jadwigę Grabowską-Hawrylak budynki są przykładem barokowych kamienic mieszczańskich z przełomu XVI i XVII wieku (sic!)”[9].

Była żoną prof. Henryka Hawrylaka, specjalisty w dziedzinie maszyn górniczych. Dwoje z trójki ich dzieci: Katarzyna Hawrylak-Brzezowska, (miejski konserwator zabytków we Wrocławiu; 1995–2017)[10], i Maciej Hawrylak zostało architektami, w ślady Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak poszło też czworo jej wnucząt. Była także matką profesora fizyki Pawła Hawrylaka.

Została pochowana na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu[1].

Główne dzieła

Wszystkie znajdują się we Wrocławiu.

Nagrody i wyróżnienia w konkursach architektury i urbanistycznych

  • ośrodek usługowy przy pl. Społecznym we Wrocławiu (1964)
  • ośrodek usługowy przy ul. K. Świerczewskiego (1971)
  • gmach Biura Projektów Budownictwa Komunalnego, Muzeum Poczty i zagospodarowanie rejonu Poczty Głównej między Podwalem a ul. Z. Krasińskiego (1971)
  • zespół hotelowo-usługowy przy pl. Dominikańskim (1972)
  • dzielnicę mieszkaniową w Katowicach Pd. (1979)
  • osiedle mieszkaniowe w Oleśnicy (1988)[8].

Odznaczenia i wyróżnienia

Galeria

Dom Naukowca

Mezonetowiec

Szkoła podstawowa nr 71

Manhattan

Kościół Odkupiciela Świata

Projekty niezrealizowane

Przypisy

  1. a b c arch. Jadwiga Grabowska-Hawrylak [online], archimemory.pl [dostęp 2018-06-11] (pol.).
  2. Andrzej K. Olszewski: Dzieje sztuki polskiej 1890–1980 w zarysie. Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1988, s. 142, 144. ISBN 83-223-2124-4.
  3. a b Stowarzyszenie Architektów Polskich - Wspomnienie o J. Grabowskiej Hawrylak [online], sarp.org.pl [dostęp 2020-06-14].
  4. a b Projekty Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak we Wrocławiu [online], Culture.pl [dostęp 2020-06-14] (pol.).
  5. Jadwiga Grabowska-Hawrylak – mistrzyni zabudowy mieszkaniowej – Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki [online] [dostęp 2020-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-17] (pol.).
  6. Kto jest kim w Polsce: informator biograficzny. Lubomir Mackiewicz (red.), Anna Żołna (red.). Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1993, s. 195. ISBN 83-223-2644-0.
  7. Jadwiga Grabowska-Hawrylak | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
  8. a b c Tadeusz Sawa-Borysławski, Grabowska-Hawrylak Jadwiga, [w:] R. Eysymontt i inni red., Leksykon architektury Wrocławia, Wrocław 2011, s. 974.
  9. Michał Duda, "Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak" [online], Culture.pl [dostęp 2020-06-14] (pol.).
  10. Adriana Boruszewska: Wrocław: Kontrowersyjna konserwator zabytków kończy pracę. gazetawroclawska.pl, 2017-01-26. [dostęp 2018-02-26]. (pol.).
  11. Sedesowce, czyli wrocławski Manhattan [online], Bryla.pl, 8 czerwca 2012 [dostęp 2021-04-04] (pol.).
  12. Nie taki Manhattan straszny, jak mówią – historia sedesowców 19.11.20 https://kochamwroclaw.pl/nie-taki-manhattan-straszny-jak-mowia-historia-sedesowcow/
  13. Architektura 10/1973 s.377
  14. Stowarzyszenie Architektów Polskich - Honorowa Nagroda SARP [online], www.sarp.pl [dostęp 2023-01-05].
  15. Adam Tomiczek, Nagroda Roku'84 Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP, „Architektura” (430 (2/86)), Warszawa: Stowarzyszenie Architektów Polskich, 1986, s. 4–5, ISSN 0003-8814.

Bibliografia

  • Duda M., Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak, Wrocław: Muzeum Architektury, 2016, s. 303, ISBN 978-83-89262-97-4
  • „Jadwiga Grabowska-Hawrylak”, katalog wystawy, Wrocław, 2000
  • „Rzeźba w prefabrykacie”, rozmowa z Jadwigą-Grabowską Hawrylak, rozm. Grzegorz Piątek, „Architektura-murator” 11/2006

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!