Igor Mitoraj

Igor Mitoraj

Jerzy Mitoraj

Mitoraj w 2014 roku
Data i miejsce urodzenia	26 marca 1944 Oederan
Data i miejsce śmierci	6 października 2014 Paryż lub Cornillon-Confoux
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
Dziedzina sztuki	rzeźba
Odznaczenia

Igor Mitoraj, właściwie Jerzy Makina, następnie Jerzy Mitoraj (ur. 26 marca 1944 w Oederan (Niemcy)^[1], zm. 6 października 2014 w Paryżu^[2][3][4][5]) – polski rzeźbiarz, emigrant od 1968 tworzący poza granicami Polski, we Francji i Włoszech, znany z monumentalnych rzeźb w klasycystycznym stylu, przedstawiających uszkodzone ludzkie korpusy. Zdobył uznanie szczególnie w Europie zachodniej^[6].

Młodość

Syn deportowanej na teren Rzeszy Niemieckiej polskiej robotnicy przymusowej, Zofii Makiny i francuskiego jeńca wojennego^[1], oficera Legii Cudzoziemskiej, polskiego pochodzenia^[7]. Po zakończeniu wojny pojechał z matką do jej rodziców w Polsce. Dzieciństwo i młodość spędził w miejscowości Grojec pod Oświęcimiem^[1]. Kiedy matka wyszła za mąż za Czesława Mitoraja, syn jej przyjął nazwisko ojca przybranego. Po ukończeniu Liceum Plastycznego w Bielsku-Białej^[1] w 1963, przez rok pracował w Miejskim Handlu Detalicznym w Katowicach. Z tej pracy zrezygnował z niewiadomych przyczyn, po czym w październiku 1965 roku rozpoczął pracę w Zakładach Chemicznych "Oświęcim" w Oświęcimiu (ZChO) na stanowisku plastyka zakładowego^[8]. W 1966 roku wstąpił na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie studiował malarstwo pod kierunkiem Tadeusza Kantora. Nie jest pewne czy zakończył studia w Krakowie, ponieważ koniunktura polityczna umożliwiła mu wyjazd do Paryża w 1968r. gdzie miał zamiar odnaleźć ojca, lecz do spotkania nie doszło.

Początki kariery artystycznej

W czasie studiów w krakowskiej ASP miał swoją pierwszą indywidualną wystawę w krakowskich "Krzysztoforach", po czym wyjechał do Paryża, gdzie zmienił swe imię Jerzy na "Igor", i udało mu się kontynuować studia w École des Beaux Arts. W Paryżu zaczynał jako malarz i grafik. Fascynacja sztuką i kulturą Azteków, której doświadczył podczas rocznej podróży dookoła Meksyku wyzwoliła w nim zainteresowanie rzeźbiarstwem. Swoje prace wystawiał^[9] w galerii "La Hune" w Dzielnicy Łacińskiej Paryża, związanej z księgarnią o tej samej nazwie (1976).

Po otrzymaniu propozycji przygotowania wystawy dla galerii "ArtCurial" w Paryżu, wyjechał na rok do centrum artystycznych odlewni w brązie oraz kamieniarzy, zajmujących się obróbką marmuru w Pietrasanta we Włoszech. Tam zapoznał się z techniką, i powstały jego pierwsze prace w brązie oraz monumentalne rzeźby z białego marmuru z pobliskich kamieniołomów koło Carrary.

Działalność

Mitoraj dzielił swój czas pomiędzy Paryżem i Pietrasantą, gdzie od 1983 miał swoją pracownię^[10]. Tematyka rzeźb jest ludzkie ciało w stanie kruchości. Artysta odwołuje się często do męskich postaci mitycznych n.p. Ikar, Tyndareus, Centaur, Eros, Mars, Gorgon i wskazuje na ich ułomność przez wyolbrzymienie, fragmentacje i umyślne spękania i uszkodzenia powierzchni posągów, lub powalenie ich na ziemię. Niekiedy pada pytanie wśród widzów czy tego rodzaju sztuka nie zalicza się do kiczu^[11]. Igor Mitoraj zmarł 6 października 2014 w Paryżu^{[5][4][2][12]}. Pochowany jest na cmentarzu w Pietrasanta^[13].

Odznaczenia

• W 2003 roku został uhonorowany tytułem doktora honoris causa przez krakowską Akademię Sztuk Pięknych, jako pierwszy odbiorca tego zaszczytu na tej uczelni^[14].
• 5 października 2005, został uhonorowany przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[15].
• Postanowieniem z 24 kwietnia 2012 „za wybitne zasługi dla polskiej i światowej kultury, za osiągnięcia w pracy twórczej i artystycznej” Jerzy Mitoraj został odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[16]. Wręczenie odbyło się 3 maja 2012^[17].
• 25 października 2023 na mocy uchwały Rady Gminy otrzymał pośmiertnie godność Honorowego Obywatela gminy Oświęcim^[1], jako wyraz najwyższego szacunku i podziwu dla Jego talentu i działalności twórczej^[18].

Wybrane wystawy

• 1976: pierwsza indywidualna wystawa malarstwa i grafiki w Galerie La Hune w Paryżu
• 1977: indywidualna wystawa rzeźb i biżuterii z brązu w ArtCurial w Paryżu przy Av. Matignon
• 1986: zaproszenie na 42. Biennale w Wenecji
• 1989: wystawa w New York Academy of Art
• 1999: wystawa w Museo Archeologico oraz w Ogrodach Boboli we Florencji
• 2001: wystawa w Muzeum Olimpijskim w Lozannie
• 2003: wystawa na placach miast Polski – Rzeźby i rysunki Igora Mitoraja: Poznań (16 października 2003 – 25 stycznia 2004)
• 2003: otwarcie przez Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego wystawy 60 dzieł Mitoraja, w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie
• 2004: 56 klasycznych rzeźb Mitoraja, wykonanych z brązu, żeliwa, białego i czarnego marmuru oraz terakoty, 36 rysunków artysty z lat 1976–2001 oraz 14 rzeźb z brązu wystawionych na Rynku Głównym, Kraków (17 października 2003 – 25 stycznia 2004); Warszawa (11 lutego – 25 kwietnia 2004)

Rzeźby w plenerze

• Santa Cruz de Tenerife – „Per Adriane”
• Paryska dzielnica La Défense (wejście do Uniwersytetu) – Ikaria, Wielki Toskańczyk, Tyndareos
• Park Olimpijski w Lozannie – Corazza
• Piazza Monte Grappa w Rzymie – Bogini Rzymu
• Abuta na Hokkaido – Tsuki-no-hikari (Światło księżyca); repliki dzieła stoją też w Londynie (przed British Museum), w Scheveningen (na wydmach, w pobliżu muzeum Beelden aan Zeee) i w Poznaniu.
• Mediolan – Fontanny Centaura
• Bazylika Santa Maria degli Angeli e dei Martiri w Rzymie – wrota do świątyni
• Eros spętany (Eros Bendato) na Rynku Głównym w Krakowie oraz w St Louis Citygarden, USA.
• 1994: Centaur (Centauro) na placu w Muzeum Pompejów, Forum of Pompeii. Odlew z brązu

Wybrane prace

• 
  Luci di Nara on the Beeld boulevard, Scheveningen, Holandia
• 
  Walencja
• 
  Eros spętany (Eros Bendato), brąz, 1999 wystawa w Krakowie w 2003
• 
  Madryt
• 
  Bazylika Matki Bożej Anielskiej i Męczenników w Rzymie
• 
  Gambe Alate, brąz, 2002, wystawa w Krakowie w 2003
• 
  Ikaro Alato, Centrum Olimpijskie w Warszawie, 2004
• 
  Drzwi kościoła OO. Jezuitów w Warszawie, ul. Świętojańska, 2009
• 
  Drzwi kościoła OO. Jezuitów w Warszawie, ul. Świętojańska, 2009
• 
  Héros de Lumière, Carrara marble (1986) at the Yorkshire Sculpture Park
• 
  Rzeźba Chrystusa na drzwiach bazyliki Matki Bożej Anielskiej i Męczenników w Rzymie

Przypisy

1. Rzeźbiarz Igor Mitoraj został pośmiertnie honorowym obywatelem gminy Oświęcim. 2023-10-26. [dostęp 2023-10-28].
2. Nie żyje Igor Mitoraj. Słynny polski rzeźbiarz zmarł w Paryżu [online], www.gazetaprawna.pl, 6 października 2014 [dostęp 2023-06-10]  (pol.).
3. Igor Mitoraj - Igor Mitoraj - Atelier Mitoraj [online], www.igormitoraj.com [dostęp 2023-11-22]  (ang.).
4. Śmierć Igora Mitoraja [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-06-10]  (pol.).
5. Zmarł Igor Mitoraj [online], Culture.pl [dostęp 2023-06-10]  (pol.).
6. ChristopherCh. Masters ChristopherCh., Igor Mitoraj obituary [online], The Guardian, 17 października 2014 [dostęp 2024-10-18]  (ang.).
7. KeesK. Zoeteman KeesK., What is Igor Mitoraj hiding in his sculpture [online], www.project-apocalypse, 4 grudnia 2021 [dostęp 2024-10-18]  (ang.).
8. Stabro A., Igor Mitoraj. Polak o włoskim sercu, Poznań 2022, s. 56-57
9. Igor Mitoraj, Yorkshire Sculpture Park, katalog wystawy 1992-1993, s. 96.
10. Igor Mitoraj, Raadselachtige Schoonheid, Museum Beelden Aan Zee, Scheveningen, 1977, katalog wystawy w językach holenderskim i angielskim; s. 68: Biografie.
11. MagdalenaM. Howorus-Czajka MagdalenaM., Broken heroes...Kitsch or art? Reception of Igor Mitoraj's works [online], Roczniki Humanistyczne, 2018 [dostęp 2024-10-18]  (ang.).
12. 5 lat temu w Paryżu zmarł Igor Mitoraj, polski rzeźbiarz, tworzący we Francji i Włoszech [online], www.radiokrakow.pl [dostęp 2023-06-10]  (pol.).
13. Agnieszka Stabro: "Igor Mitoraj. Polak o włoskim sercu", Rebis, Poznań 2022
14. Igor Mitoraj [online], gminaoswiecim.pl [dostęp 2024-07-30]  (pol.).
15. Medal Gloria Artis dla twórców i działaczy kultury. wp.pl, 5 października 2005. [dostęp 2011-07-02].
16. M.P. z 2012 r. poz. 773Tu z imieniem Jerzy.
17. Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja. [w:] 2012-05-03 [on-line]. Prezydent.pl. [dostęp 2012-05-03].
18. Igor Mitoraj – Honorowy Obywatel Gminy Oświęcim [online], gminaoswiecim.pl [dostęp 2023-10-26]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Agnieszka Żuber: Igor Mitoraj. Nostalgia za utraconym rajem. [w:] Niezła sztuka [on-line]. 2018-07-12. [dostęp 2018-07-23].
• Archiwa TVP: Wernisaż w MCK Kraków, z udziałem Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, Relacja z otwarcia w serwisie YouTube

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000110862040
• VIAF: 120080195
• ULAN: 500101042
• LCCN: n84035309
• GND: 118734229
• BnF: 11937581c
• SUDOC: 063053497
• SBN: CFIV110330
• NKC: ola2004253702
• BNE: XX1034316
• NTA: 256227403
• PLWABN: 9810663138205606
• NUKAT: n02045887
• LNB: 000149811

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3942139
• Treccani: igor-mitoraj