12 grudnia 1931 Warszawa
12 czerwca 2016[1]
Cmentarz Wojskowy na Powązkach
tłumaczka, eseistka, nauczycielka akademicka, historyczka literatury
profesor nauk humanistycznych
Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wacław Janaszek, Natalia Domicella z domu Goździk
Koloman Ivaniček, Edward Kurowski
Koloman Piotr Ivaniečk, Małgorzata Piotrowska
Halina Aleksandra Janaszek-Ivaničková, pseudonim Ján Dunajský (ur. 12 grudnia 1931 w Warszawie, zm. 12 czerwca 2016) – polska eseistka, tłumaczka, filolog, historyk literatury, slawistka, komparatystka, nauczyciel akademicki, profesor zwyczajny doktor habilitowany nauk humanistycznych.
Ojciec Haliny Janaszek, żołnierz Armii Krajowej pułkownik Wacław Piotr Janaszek walczył w powstaniu warszawskim – zginął rozstrzelany przez Niemców. Matka Natalia Domicella z domu Goździk wyemigrowała do Kanady, gdzie mieszkała aż do śmierci. Po upadku powstania Halina została wywieziona na Śląsk, gdzie przebywała dwa lata w domu dziecka w Miechowicach pod Bytomiem (obecnie dzielnica Bytomia), a następnie w internacie przy państwowym gimnazjum w Bytomiu. W 1947 odnalazł ją tam przyjaciel ojca z konspiracji generał Jan Mazurkiewicz. Halina przeniosła się do Warszawy i zamieszkała z Janem i jego żoną Marią Mazurkiewiczami. Jednak już po kilku miesiącach opiekunów aresztowano za działalność w AK, a opiekę przejęła Jadwiga Zdanowa – dyrektorka żeńskiego Gimnazjum im. Marii Curie‐Skłodowskiej, do którego Halina Janaszek uczęszczała. W 1951 zdała maturę i rozpoczęła studia slawistyczne na Uniwersytecie Warszawskim.
W 1956 ukończyła studia slawistyczne na Uniwersytecie Warszawskim uzyskując w 1956 stopień magistra filologii słowiańskiej (praca Powieściowa trylogia Karola Čapka „Hordubal”, „Meteor”, „Zwyczajne życie”). W 1967 uzyskała w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk stopień doktora nauk humanistycznych (praca Problem inteligenta w twórczości Stefana Żeromskiego, promotor prof. Stefan Żółkiewski), a w 1973 habilitowała się na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie (praca Dwa modele inteligenta w polskiej prozie na przełomie XIX i XX wieku). Słowacki tytuł docenta uchwałą Rady Naukowej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie został nostryfikowany w Polsce jako stopień doktora habilitowanego. W 1983 decyzją Rady Państwa w Warszawie nadano jej tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk filologicznych. W 1992 została mianowana przez Ministra Edukacji Narodowej profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
W 1956 została skierowana przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego w Warszawie do pracy na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie jako lektorka języka i literatury polskiej, gdzie pracowała 18 lat. Pierwszą jej publikacją była w 1956 praca o Marku Hłasce Pozoruhodný debut mladého poľského autora opublikowana w piśmie „Kultúrny život” nr 47. Opracowała program czteroletnich studiów polonistycznych, czym przyczyniła się do powołania w 1957 studium polonistycznego na Uniwersytecie Komeńskiego. Prowadziła na nim wykłady i seminaria, a w 1965 objęła stanowisko adiunkta. Jej uczniami byli między innymi:
We współpracy z Ferdinandem Buffą opublikowała w 1963 pierwszy słownik polsko-słowacki i słowacko-polski oraz w 1968 podręcznik nauki języka polskiego dla samouków. Opublikowała również dwutomową antologię polskiej literatury pięknej. Założyła Koło Miłośników Kultury Polskiej w Ośrodku Kultury Polskiej w Bratysławie.
Po powrocie do Polski w 1974 podjęła pracę w Zakładzie Słowianoznawstwa (od 1978 Instytut Słowianoznawstwa) Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, najpierw na stanowisku docenta, a później profesora nadzwyczajnego. W latach 1974–1977 była stałym recenzentem publikacji słowiańskich w „Nowych Książkach”, w których także publikowała. Pisała również do „Kultury”, „Argumentów” i „Życia Literackiego”.
W PAN w latach 1974–1978 była kierownikiem Pracowni Współczesnych Literatur Zachodnio- i Południowosłowiańskich z filią w Krakowie. W 1978 kierownikiem Pracowni Współczesnych Literatur Słowiańskich oraz w latach 1978–1983 i 1987–1992 kierownikiem Zakładu Literatur Słowiańskich. W latach 1983–1987 wicedyrektorem do spraw naukowych Instytutu Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk.
Od 1974 (lub 1977[2]) była członkiem kolegium redakcyjnego, a w latach 1986 (lub 1984[2]) była redaktorem naczelnym pism „Pamiętnika Słowiańskiego” do 1990 i „Biuletynu Slawistycznego” do roku 1989. W latach 1986–1990 była członkiem komitetu redakcyjnego „Pamiętnika Literackiego”. Od 1987 do 1989 była członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej oraz członkiem Komisji Komparatystycznej Międzynarodowego Komitetu Slawistów. Od 1975 członek, a w latach 1987–1989(lub 1990[2]) przewodniczącą Rady Naukowej Instytutu Słowianoznawstwa PAN.
W latach 1992–2002 pracowała na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, gdzie publikowała w „Gazecie Uniwersyteckiej”. W międzyczasie w latach 1999–2001 prowadziła na Uniwersytecie Warszawskim w Instytucie Filologii Zachodnio- i Południowosłowiańskiej wykłady z postmodernizmu i seminaria magisterskie z literatury czeskiej. Od 1 października 2003 do 31 stycznia 2011 była kierownikiem Katedry Literatury Polskiej Mazowieckiej Wyższej Szkoły Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu.
W latach 90. związała się z partią Przymierze Samoobrona[3]. W wyborach parlamentarnych w 1993 bez powodzenia kandydowała do Senatu z ramienia utworzonego przez to ugrupowanie komitetu wyborczego Samoobrona – Leppera (jako bezpartyjna) w okręgu warszawskim (otrzymała 47 973 głosy)[4]. Następnie wycofała się z działalności politycznej.
W czasie studiów Halina Janaszek wyszła za mąż za Słowaka Kolomana Ivaničkę – studenta geografii na Uniwersytecie Warszawskim, późniejszego profesora geografii na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie. Rozwiedli się w 1968. Kolejnym jej mężem był Edward Kurowski – literat. Halina Janaszek-Ivaničková miała dwójkę dzieci: Kolomana Piotra Ivaničkę, profesora na Uniwersytecie Technicznym w Bratysławie i córkę Małgorzatę Piotrowską z domu Ivaničkovą, która jest piosenkarką. Jest pochowana na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie kwatera B43 rząd 3 grób 11[5].
Halina Janaszek-Ivaničková była autorką 10 książek autorskich oraz ponad 200 artykułów i esejów opublikowanych w językach: polskim, angielskim, bułgarskim, czeskim, francuskim, japońskim, rosyjskim, słowackim i węgierskim. Była również redaktorem naukowym 20 publikacji zbiorowych. Publikowała w czasopismach Kultúrny život, Slovenské pohľady, Slavica Slovaca, Predvoj, Slavia i Práca.
Artykuły i redakcja
Inne