Gorzeń Górny

Gorzeń Górny

wieś
Zabytkowy dworek Emila Zegadłowicza
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	wadowicki
Gmina	Wadowice
Liczba ludności (2011)	291[2][3]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-100[4]
Tablice rejestracyjne	KWA
SIMC	0074180
Położenie na mapie gminy Wadowice Gorzeń Górny
Położenie na mapie Polski Gorzeń Górny
Położenie na mapie województwa małopolskiego Gorzeń Górny
Położenie na mapie powiatu wadowickiego Gorzeń Górny
49°51′14″N 19°29′42″E[1]

Gorzeń Górny – wieś w Polsce administracyjnie należąca do województwa małopolskiego, powiatu wadowickiego i gminy Wadowice^[5][6].

Położenie

Wieś jest położona na lewym brzegu rzeki Skawy, na skraju Beskidu Małego, u podnóża Iłowca (477 m), stanowiącego najwyżej położony punkt wsi. Graniczy z miejscowościami: Ponikiew, Jaroszowice, Zawadka i Gorzeń Dolny.
Przez sołectwo Gorzeń Górny przebiega odcinek drogi krajowej nr 28 (Zator – Medyka). Od tej drogi odgałęziają się drogi powiatowe nr 04-250 Gorzeń Górny – Koziniec oraz nr 04-251 Gorzeń Górny – Ponikiew.

Obszar Gorzenia Górnego obejmuje 202 ha. Przeważają użytki rolne (55% powierzchni). Lasy i grunty leśne stanowią 36% powierzchni miejscowości. Gorzeń Górny zamieszkują 282 osoby (2008).
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1419 roku, choć jej teren był prawdopodobnie zamieszkały już znacznie wcześniej. Miejscowa tradycja lokuje na wzgórzu Grapa, zwanym też „Grodziskiem”, pozostałości grodziska, pochodzącego być może z okresu kultury łużyckiej. Nie zachowały się żadne ślady umocnień. W latach 20. XX w. w tym rejonie znaleziono ułamki naczyń glinianych z przełomu er^[7].

W XVI wieku Gorzeń Górny stanowił własność Gorzeńskich herbu Topór, a w XVII wieku księdza Głogurskiego i Biberstein-Starowieyskich. W 1725 r. Franciszek Starowieyski sprzedał go Skorupkom-Padlewskim. Od 1792 roku był własnością Jakuba Littmana Hupperta, który wybudował tu klasycystyczny dworek. Od wnuków Hupperta kupiła go Eleonora Czerniczkowa, która z kolei w 1883 roku sprzedała go profesorowi gimnazjum w Wadowicach Tytusowi Zegadłowiczowi. Po nim odziedziczył go syn Emil Zegadłowicz, który rozsławił wioskę zarówno za sprawą własnej twórczości literackiej, jak i założonej w Gorzeniu Górnym grupy artystycznej „Czartak”. Do dworku Zegadłowiczów przyjeżdżało wówczas (lata 20. i 30. XX wieku) wielu artystów, publicystów i uczestników polskiego życia publicznego, aby dyskutować, tworzyć i wypoczywać.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8].

• Dwór, park.

Zasoby turystyczne i przyrodnicze

• dworek (XVIII w.) otoczony starym parkiem, mieszczący do grudnia 2017 Muzeum Emila Zegadłowicza poety, dramaturga i mecenasa kultury
• Klecza Górna – Gorzeń Górny – Bliźniaki – Inwałd
• Wadowice – Gorzeń Górny – PKS Czartak
• dwa pomniki przyrody ożywionej:
  • lipa drobnolistna o obwodzie pnia 300 cm
  • wiąz pospolity o obwodzie pnia 430 cm

Zobacz też

• Gorzeń Dolny
• Gorzeń
• Emil Zegadłowicz
• Czartak

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 35129
2. Wieś Gorzeń Górny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-02] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-02].
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 325 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
5. GUS. Wyszukiwarka TERYT
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. Gabriel Leńczyk, (oprac. Stanisław Kołodziejski): Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 1983, s. 18, 59.
8. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .

Bibliografia

• Aleksy Siemionow Ziemia Wadowicka, 1984
• Radosław Truś Beskid Mały, 2008
• Plan odnowy miejscowości Gorzeń Górny na lata 2009-2015 –Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej w Wadowicach z dnia 24.02.2009 r.. wadowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-25)].