George Antheil

George Antheil
Georg Johann Carl Antheil
Data i miejsce urodzenia	8 lipca 1900 ; Trenton
Data i miejsce śmierci	12 lutego 1959 ; Nowy Jork
Przyczyna śmierci	zawał mięśnia sercowego
Zawód, zajęcie	kompozytor, pianista, wynalazca
	Multimedia w Wikimedia Commons

George Antheil (ur. 8 lipca 1900 w Trenton, zm. 12 lutego 1959 w Nowym Jorku) – amerykański kompozytor, pianista^[1] i wynalazca.

Życiorys

Urodził się 8 lipca 1900 roku w Trenton^[2] jako Georg Johann Carl Antheil, syn niemieckich imigrantów z Pomorza – właścicieli sklepu obuwniczego. Po wybuchu I wojny światowej postanowił odrzucić związki z Niemcami i zmienić imiona. Dzięki temu, że jego matka pochodziła z mieszanej rodziny polsko-niemieckiej, zaczął przedstawiać się jako Amerykanin polskiego pochodzenia. Na przekór oczekiwaniom rodziców wybrał karierę muzyczną i w wieku 19 lat rozpoczął studia w klasie fortepianu, jednocześnie zaczął obracać się w środowisku artystycznym awangardy Nowego Jorku i zyskał przydomek „bad boy of music”. Studiował kompozycję razem z Ernestem Blochem^[3]. Z tego okresu pochodzą jego pierwsze kompozycje. Udało mu się pozyskać sponsorów, którzy ufundowali mu stypendium wysokości 150 dolarów miesięcznie na dalszy muzyczny rozwój. W 1922 roku wyemigrował do Europy i osiadł w Berlinie, debiutował tamże w 1922 roku dzięki wsparciu Mary Curtis Bok(inne języki), grał swoje wirtuozowskie kompozycje fortepianowe Mary Louise Curtis^[4]. Koncertował również w Wiedniu i Budapeszcie, w tym ostatnim mieście poznał przyszłą żonę, Böske Markus. W 1923 roku przeprowadził się do Paryża^[3], w którym miał nadzieję tworzyć bardziej awangardową muzykę niż dotąd^[5].

W Paryżu poznał kubistę Fernanda Légera, który zamówił u niego muzykę do swojego filmu „Ballet Mécanique”. Antheil postanowił wykorzystać mechanicznie zsynchronizowane szesnaście pianoli, trzy ksylofony, cztery perkusje basowe, tam-tam, dwa fortepiany, siedem elektrycznych dzwonków, pięć syren alarmowych i trzy śmigła od samolotów, ale przyczyny techniczne spowodowały, że ostatecznie nie zdołał skomponować utworu na czas, a Léger zaprezentował w 1924 roku film bez ścieżki dźwiękowej. Ze względu na trudności wykonawcze kompozytor stworzył później kilka mniej wymagających wersji utworu^[6]. Z czasem sam Antheil zaprzestał prób zsynchronizowania mechanizmu i zdecydował się nagrać utwór z pomocą pianistów, a jego premiera miała miejsce w czerwcu 1926 roku. Kakofoniczny koncert skończył się ulicznymi zamieszkami^[5]^[7].

W kwietniu 1927 roku Antheil zdecydował się zaprezentować „Ballet Mécanique” w nowojorskim Carnegie Hall^[8], tym razem w wykonaniu mechanicznym. Dzieło zostało przez publiczność wyśmiane, po części z powodu złego działania sprzętu. W 1929 roku ponownie wyemigrował i osiadł w Berlinie, w którym objął funkcję asystenta dyrektora muzycznego Stadttheater. W Berlinie wystawił skomponowaną przez siebie awangardową operę „Transatlantyk”, która została dobrze przyjętą przez publiczność i krytykę^[5].

Po dojściu do władzy nazistów stracił możliwość rozwoju, a z powodu żydowskiego pochodzenia żony zdecydował się na wyjazd do USA w 1933 roku^[3], gdzie pracował jako kompozytor muzyki filmowej w Hollywood. W 1940 roku przeżywał kryzys twórczy, wtedy też na przyjęciu u Janet Gaynor poznał aktorkę Hedy Lamarr^[5].

W 1940 roku wydał broszurę „The Shape of the War to Come”, w której precyzyjnie przewidywał udział USA w wojnie światowej. Informacje do broszury uzyskał od brata, Henry’ego, który był kurierem dyplomatycznym amerykańskiej ambasady w Finlandii i miał dostęp do tajnych depesz z informacjami wywiadu^[5].

10 czerwca 1941 roku, wspólnie z Hedy Lamarr, zgłosił wniosek patentowy^[5] na system FHSS (ang. Frequency-hopping spread spectrum), polegający na częstych skokowych zmianach częstotliwości nadawanego sygnału radiowego, który miał uniemożliwić przechwycenie i zakłócenie komunikacji z torpedami. Za swoje osiągnięcie uzyskali patent numer 2292387^[9]^[10]. Synchronizację systemu łączności zapewniały w nim dwie rolki perforowanej taśmy na małych bębnach napędzanych mechanizmem zegarowym, które połączone z układem tłoków, cylindrów, magnesów i przełączników, przekazywały impulsy do oscylatora, modulatora, wzmacniacza i anteny systemu nadawczego. Na każdej z taśm znajdowało się osiem ścieżek perforacji. Łącznie mechanizm umożliwiał naprzemienne użycie 88 częstotliwości fal, tj. tylu, ile klawiszy znajdowało się w pianoli^[5].

Przypuszcza się, że informacje przydatne przy budowie urządzenia Antheil mógł pozyskać od brata, który natomiast mógł uzyskać je od oficerów polskiego wywiadu ewakuowanych latem 1940 roku z państw bałtyckich. W polskich laboratoriach przed wybuchem wojny prowadzone były bowiem na zlecenie Dwójki (m.in. przez warszawską Wytwórnię Radiotechniczną AVA) badania nad wykorzystaniem w łączności radiowej zmiennych częstotliwości, którymi kierował inż. Leonard Danilewicz^[5].

11 sierpnia 1942 roku wynalazek został objęty ochroną patentową na 17 lat. Amerykańska marynarka szybko jednak zrezygnowała z zastosowania systemu ze względu na trudności techniczne i skomplikowanie mechanizmu. Dopiero w 1957 roku Sylvania Electronic Systems zaprojektowała odmianę systemu z zastosowaniem tranzystorów. US Navy użyła go po raz pierwszy w 1962 roku, w czasie blokady Kuby^[5]. Dziś system jest powszechnie stosowany w sieciach radiowych standardu 802.11 i GSM.

W 1945 napisał autobiografię Bad Boy of Music.

Zmarł w Nowym Jorku 12 lutego 1959 roku^[2] na atak serca^[5].

Twórczość

W jego twórczości pojawiały się m.in. elementy dźwiękowe czerpiące ze świata maszyn i jazzu^[4]. Wykorzystywał niekonwencjonalne przedmioty jako instrumenty, np. śmigła samolotu^[3]. Po powrocie do USA zajmował się pisaniem m.in. muzyki filmowej i zbliżył się stylistycznie do muzyki romantycznej^[3].

Wybrane dzieła:

Airplane Sonata (1921)^[11]
Ballet mécanique (1923–1925)^[11]
Jazz Sonata (1922–1923)^[4]
Sonata Sauvage (1922–1923)^[4]
Transatlantic (1930)^[8]
The Wish (1955) – opera radiowa^[12]

Przypisy

↑ David Mason Greene: Greene's biographical encyclopedia of composers. Reproducing Piano Roll Fnd., 2007, s. 1297-1298. ISBN 978-0-385-14278-6. (ang.).
↑ ^a ^b George Antheil. [w:] NNDB [on-line]. Soylent Communications. [dostęp 2015-11-22]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Cook, Pople 2004 ↓, s. 616.
↑ ^a ^b ^c ^d Cook, Pople 2004 ↓, s. 171.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Andrzej Fedorowicz: Orgazm, pianole i supertorpedy. [w:] Polityka [on-line]. POLITYKA Sp. z o.o. S.K.A., 2015-10-06. [dostęp 2015-11-22]. (pol.).
↑ Czy hałas jest sztuką? O futuryzmie w muzyce - Dla Kultury [online], 13 marca 2024 [dostęp 2024-03-14] (pol.).
↑ Partytura „Ballet Mécanique”. [w:] Logos Foundation [on-line]. [dostęp 2017-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-17)]. (ang.).
↑ ^a ^b Cook, Pople 2004 ↓, s. 182.
↑ Harold Abelson, Ken Ledeen, Harry R. Lewis: Blown to bits: your life, liberty, and happiness after the digital explosion. Addison-Wesley, 2008. ISBN 978-0-13-713559-2. (ang.).
↑ George Antheil. [w:] Les Amis de George Antheil [on-line]. [dostęp 2009-09-17]. (ang.).
↑ ^a ^b Cook, Pople 2004 ↓, s. 219.
↑ Cook, Pople 2004 ↓, s. 339.

Bibliografia

NicholasN. Cook NicholasN., AnthonyA. Pople AnthonyA. (red.), The Cambridge history of twentieth-century music, The Cambridge history of music, Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2004, ISBN 978-0-521-66256-7, OCLC ocm52381088 [dostęp 2024-05-24] .