Gągławki

Gągławki

wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Stawiguda
Liczba ludności (2022)	259[2]
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-034[3]
Tablice rejestracyjne	NOL
SIMC	0488881
Położenie na mapie gminy Stawiguda Gągławki
Położenie na mapie Polski Gągławki
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gągławki
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego Gągławki
53°41′10″N 20°27′27″E[1]

Gągławki (niem. Ganglau^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Stawiguda^[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia.

Historia

Wieś Gągławki założona w 1348 jako majątek rycerski należący do kapituły warmińskiej, na 10 włókach na pruskim polu osadniczym (lauksie) Grandelawke w ziemi Bertingen^[6]. Nadanie na prawie pruskim otrzymali bracia, Prusowie: Glanden, Tulekoyten, Sansagen, Mecruten i Golti. Od pierwszego z nich wieś zaczęto nazywać Gandelauken. Informacje o właścicielach zachowały się od XVI w., w 1538 właścicielem był Jan von der Tappelbude (odpowiedzialny za gospodarkę rybną w komornictwie olsztyńskim). Prawo pruskie zostało zmienione na prawo magdeburskie.

Około roku 1619 majątek przejął Edward Gądłowski z Ornety. Po jego śmierci własność przeszła w ręce kapituły. Następnym właścicielem był Bogusław Domaradzki, a od 1714 Franciszek Domlem (olsztyński rajca). W 1738 r. wieś była już na prawie chełmińskim. Kolejnym właścicielem majątku został Baltazar Gerith (burmistrz Olsztyna), a po jego śmierci wdowa – Anna Barbara – wydała się za Józefa Kalnassy – zapewne z rodziny księdza kanonika Joachima Kalnassy, który był sekretarzem biskupa Ignacego Krasickiego. W podziemiach kościoła w Bartągu został pochowany dziadek kanonika – Andrzej Michał Kalnassy. Przez koligacje Gągławki przeszły w ręce rodziny Grzymałów, a w XIX w. były własnością Pannwitzów i następnie Weitigów.

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32051
2. Dane Statystyczne [online], Gmina Stawiguda [dostęp 2022-08-29]  (pol.).
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 256 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
5. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2014-02-23].
6. Grzegorz Białuński Pruskie związki terytorialno-osadnicze w dorzeczu środkowej Łyny w XIII wieku, Komunikaty Warmińsko-Mazurskie nr 1, 2004, str. 3-17

Bibliografia

• Ruś nad Łyną, Agencja WIT, Olsztyn 2004, ISBN 83-89741-15-6.
• Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5.
• ks. Walenty Barczewski Geografia polskiej Warmii