Dicynodon

Dicynodon
Owen, 1845
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	synapsydy
Rząd	terapsydy
Podrząd	anomodonty
Infrarząd	dicynodonty
Rodzina	Dicynodontidae
Rodzaj	Dicynodon

Dicynodon – rodzaj roślinożernego terapsyda z podrzędu anomodontów.

Z analizy kladystycznej przeprowadzonej przez Kammerera, Angielczyka i Fröbischa (2011) oraz z badań Kammerera (2019) wynika, że rodzaj ten obejmował dwa gatunki żyjące w późnym permie na terenach dzisiejszej Afryki: gatunek typowy Dicynodon lacerticeps, którego szczątki odkryto w Południowej Afryce (Karru) oraz D. angielczyki, którego skamieniałości odkryto w Tanzanii^[1][2]. Zamieszkiwał głównie środowiska błotne^{[potrzebny przypis]} i prawdopodobnie dobrze pływał^[3]. Miał dwa duże kły sterczące z górnej szczęki (stąd pochodzi jego nazwa, dosłownie „podwójny psi ząb”). Długość ciała wynosiła ok. 1,2 m^[4].

W przeszłości do tego rodzaju zaliczano też szereg gatunków anomodontów żyjących od późnego permu do wczesnego triasu na terenach Afryki, Europy (ich szczątki odkryto w Rosji w okolicach rzeki Dwina) i Azji (Chiny). Z przeprowadzonej przez Kammerera, Angielczyka i Fröbischa (2011) analizy kladystycznej wynika jednak, że rodzaj Dicynodon obejmujący te wszystkie gatunki byłby polifiletyczny. Autorzy przenieśli te gatunki do odrębnych rodzajów: gatunek D. leoniceps do rodzaju Daptocephalus, gatunek D. woodwardi – do rodzaju Basilodon, D. gilli (uznany przez autorów za starszy synonim Dinanomodon rubidgei) – Dinanomodon, D. alticeps – Sintocephalus, D. amalitzkii – Peramodon, D. bathyrhynchus – Euptychognathus, D. benjamini – Keyseria, D. bogdaensis – Turfanodon, D. limbus – Daqingshanodon, D. sinkianensis – Jimusaria, D. traquairi – Gordonia, D. trautscholdi (uznany przez autorów za starszy synonim Vivaxosaurus permirus) – Vivaxosaurus, a D. vanhoepeni – do rodzaju Syops. Inne gatunki wcześniej zaliczane do rodzaju Dicynodon zdaniem autorów należą do innych znanych rodzajów anomodontów (najwięcej należy do rodzajów Oudenodon i Diictodon)^[1]. Kammerer (2019) przeniósł gatunek D. huenei do rodzaju Daptocephalus^[2].

Przypisy

1. Christian F. Kammerer, Kenneth D. Angielczyk i Jörg Fröbisch: A comprehensive taxonomic revision of Dicynodon (Therapsida, Anomodontia) and its implications for dicynodont phylogeny, biogeography, and biostratigraphy. Society of Vertebrate Paleontology Memoir 11: 1–158, 2011. DOI: 10.1080/02724634.2011.627074. (ang.). Brak numerów stron w książce
2. Christian F. Kammerer. Revision of the Tanzanian dicynodont Dicynodon huenei (Therapsida: Anomodontia) from the Permian Usili Formation. „PeerJ”. 7:e7420, 2019. DOI: 10.7717/peerj.7420. (ang.). 
3. Richard Owen. On the Remains of Dicynodon tigriceps Owen, from South Africa. „Quarterly Journal of the Geological Society”. 11 (1-2), s. 541, 1855. (ang.). 
4. Mammal-like reptiles. Natural History Museum. [dostęp 2008-12-01]. (ang.).

Bibliografia

• Kenneth D. Angielczyk i Andrey A. Kurkin, Phylogenetic analysis of Russian Permian dicynodonts (Therapsida: Anomodontia): implications for Permian biostratigraphy and Pangaean biogeography, Zoological Journal of the Linnean Society 139 (2): 157−212. Październik 2003
• Spencer G. Lucas, 2005, Dicynodon (Reptilia: Therapsida) from the Upper Permian of Russia: biochronologic significance: In: The Nonmarine Permian; Lucas, S. G., and Zeigler, K. E. (red.), New Mexico Museum of Natural History & Science, Bulletin 30, s. 192-196.

Linki zewnętrzne

• Dicynodon na gondwanastudios.com (ang.)

Encyklopedie internetowe (takson kopalny):

• Universalis: dicynodon

Identyfikatory zewnętrzne:

• GBIF: 4817717
• identyfikator taksonu Fossilworks: 39019