PROFILBARU.COM

Cmentarz Centralny Srebrzysko
	; Brama główna
Poprzednie nazwy	Zentralfriedhof
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Adres	Wrzeszcz Górny, ul. Srebrniki 2
Typ cmentarza	komunalny
Stan cmentarza	czynny
Powierzchnia cmentarza	28,03 ha
Data otwarcia	1924
Zarządca	ZDiZ w Gdańsku
	Mapa cmentarza;
	Położenie na mapie Gdańska Cmentarz Centralny Srebrzysko
	Położenie na mapie Polski Cmentarz Centralny Srebrzysko
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Cmentarz Centralny Srebrzysko
	54°22′25,69″N 18°34′52,11″E/54,373803 18,581142
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz Centralny Srebrzysko – cmentarz komunalny w Gdańsku, położony w dzielnicy Wrzeszcz Górny, na Srebrzysku, przy ul. Srebrniki 2^[2]. Drugi pod względem powierzchni największy cmentarz miasta, po Cmentarzu Łostowickim.

Cmentarz jest położony na malowniczo ukształtowanym obszarze leśnym sąsiadującym z Jaśkowym Lasem, Gajem Gutenberga (będącymi dawniej częścią kompleksu leśnego Lasów Oliwskich), Strzyską Górą, terenem wojskowym i szpitalem psychiatrycznym na Srebrzysku. Specyfiką cmentarza jest jego górzysto-leśne położenie i częściowo tarasowy układ nagrobków.

Wpisany do gminnej ewidencji zabytków^[3].

Historia

Został otwarty jako cmentarz miejski w 1924, na powierzchni kilkunastu hektarów. W okresie Wolnego Miasta Gdańska nosił niemiecką nazwę Zentralfriedhof. Przez pierwsze lata urządzona była tylko jego dolna część, przyległa do wejścia i głównej alei. Po wybuchu II wojny światowej i włączeniu Gdańska do III Rzeszy, cmentarz został zaplanowany dla żołnierzy Wehrmachtu poległych na różnych frontach oraz zasłużonych osób cywilnych. Pierwszych pochówków wojennych żołnierzy niemieckich, poległych podczas oblężenia Westerplatte, dokonano we wrześniu 1939^[4].

W 1940 zostało urządzone dojście i dojazd do cmentarza, ozdobione wzdłuż chodników wysokimi szpalerami grabów oraz zostało zbudowane centralnie położone rondo. W tym samym roku zostały zbudowane dwa parterowe, bliźniacze budynki z klinkierowej cegły, do obsługi cmentarza. W budynku po prawej zostały umieszczone sala przedpogrzebowa i kostnica. Do dalszej rozbudowy cmentarza wykorzystywano od drugiej połowy 1940 jeńców wojennych, głównie francuskich^[4].

Do pochówków zmarłych, których dokonania życiowe znalazły uznanie ówczesnych władz, została utworzona „Aleja Zasłużonych” jako wyodrębniona kwatera^[4].

W okresie PRL przy głównej alei cmentarnej przy krzyżu poświęconym ofiarom grudnia roku 1970 w okresie Wszystkich Świętych dochodziło do patriotycznych manifestacji religijnych.

Od 1945 do końca 2008 na cmentarzu pochowano łącznie około 60 000 osób. Do końca lat 70. cmentarz był główną nekropolią Gdańska (obecnie jest nią Cmentarz Łostowicki)^[4].

W październiku 2018 na cmentarzu, na końcu alei prowadzącej od głównej bramy, odsłonięto pomnik poświęcony gdańskim alpinistom^[5].

Pochowani na Cmentarzu Srebrzysko

Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.

Ignacy Adamczewski (zm. 2000) – fizyk, profesor
Zygmunt Adamski (zm. 1979) − inżynier, budowniczy portu w Gdyni
Lech Bądkowski (zm. 1984) – pisarz, dziennikarz, działacz polityczny, kulturalny i społeczny
Józef Chmiel (zm. 2013) – architekt
Władysław Czermiński, ps. „Jastrząb” (zm. 1995) – porucznik AK
Józef Czyżewski (zm. 1935, prochy złożone w 1957 po ekshumacji ze zlikwidowanego cmentarza św. Mikołaja) – drukarz, działacz Polonii gdańskiej
Edward Dietz (zm. 1988) – proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Sopocie, senior diecezji pomorsko-wielkopolskiej
Franciszek Duszeńko (zm. 2008) – rzeźbiarz, rektor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku
Klemens Gniech (zm. 2007) – członek komitetu strajkowego w 1970 roku i dyrektor Stoczni Gdańskiej
Józef Grzesiak, ps. „Czarny" (zm. 1975) – zasłużony instruktor harcerski
Paweł Huelle (zm. 2023) – polski pisarz i poeta^[6]
Franciszek Jamroż (zm. 2023) – polski działacz związkowy i samorządowy, prezydent Gdańska (1991–1994)^[7]^[8]
Janina Jarzynówna-Sobczak (zm. 2004) – choreograf, kierownik baletu Opery i Filharmonii Bałtyckiej
Zdzisław Kieturakis (zm. 1971) – profesor zwyczajny, chirurg, nauczyciel akademicki
Jan Kilian (zm. 2020) – polityk, przedsiębiorca, samorządowiec, poseł na Sejm VIII kadencji
Dariusz Kobzdej (zm. 1995) – działacz opozycyjny, więzień polityczny, lekarz
Marian Korejwo (zm. 2000) – żołnierz AK, kawaler Orderu Virtuti Militari
Olga Krzyżanowska (zm. 2018) – lekarka, opozycjonistka w PRL, wicemarszałkini Sejmu RP
Anna Kurska (zm. 2016) – senator V i VI kadencji, matka Jacka i Jarosława Kurskich
Zbigniew Kuźmiński (zm. 2005) – reżyser filmowy i scenarzysta
Lucyna Legut (zm. 2011) – aktorka, malarka i pisarka
Mieczysław Łomowski (zm. 1969) – lekkoatleta, olimpijczyk
Mieczysław Michalski (zm. 2011) – przewodnik turystyczny
Stanisław Michalski (zm. 2011) – aktor, dyrektor Teatru Wybrzeże
Adam Międzybłocki (zm. 1956) – malarz
Irena Molga (zm. 2014) – polska artystka, malarka i projektantka
Jacek Namieśnik (zm. 2019) – chemik, profesor nauk chemicznych, rektor Politechniki Gdańskiej w latach 2016–2019
Sławoj Ostrowski (zm. 2018) – artysta rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku
Róża Ostrowska (zm. 1975) – aktorka, pisarka
Marian Pelczar (zm. 1983) – historyk, wieloletni dyrektor Biblioteki Gdańskiej PAN
Alina Pienkowska (zm. 2002) – działaczka opozycyjna w latach PRL, senator
Zenon Plech (zm. 2020) – żużlowiec Wybrzeża Gdańsk oraz reprezentant Polski na żużlu i trener sportu żużlowego
Karol Rómmel (zm. 1967) – oficer Wojska Polskiego, jeździec, trzykrotny olimpijczyk, młodszy brat generała Juliusza Rómmla
Arkadiusz Rybicki (zm. 2010) – działacz społeczny i samorządowy, poseł, szef Parlamentarnej Grupy ds. Autyzmu
Jacek Rybicki (zm. 2024) – polityk, działacz związkowy, nauczyciel, poseł
Sat-Okh (zm. 2003) – żołnierz AK, pisarz, gawędziarz, artysta
Marian Seredyński (zm. 1959) – działacz patriotyczny, dyrektor Polskiej Szkoły Handlowej w Wolnym Mieście Gdańsku
Franciszek Sędzicki (zm. 1957) – poeta i pisarz kaszubski, dziennikarz
Edward Sitek (zm. 2002) – artysta rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku
Nikodem Skotarczak (zm. 1998) – gangster
Stanisław Sołdek (zm. 1970) – budowniczy statków
Jacek Starościak (zm. 2021) – prezydent Gdańska w l. 1990–1991
Ryszard Stryjec (zm. 1997) – grafik, malarz, rzeźbiarz, ceramik
Piotr Świąc (zm. 2021) – dziennikarz
Wiktor Tołkin (zm. 2013) – rzeźbiarz, architekt
Izabella Trojanowska (zm. 1995) – dziennikarka, pisarka, tłumaczka, prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
Anna Walentynowicz (zm. 2010) – działaczka Wolnych Związków Zawodowych
Halina Winiarska (zm. 2022) – aktorka, Honorowy Obywatel Gdańska^[9]
Genowefa Weltrowska (zm. 1993) – uczestniczka pomorskiej konspiracji antyniemieckiej
Tomasz Wojdakowski (zm. 2015) – działacz antykomunistyczny i polonijny w USA
Zbigniew Żakiewicz (zm. 2010) – pisarz katolicki i kresowy, filolog rosyjski