Nazwa miejscowości (w XIX wieku Boksice lub Bokszyce) wywodzi się od archaicznej formy słowiańskiego imienia własnego Boksa. Jest to nazwa patronimiczna, charakterystyczna dla okresu wczesnofeudalnego (kiedy to nastąpiła ekspansja nazw miejscowych z przyrostkiem-ice), świadcząca o wczesnośredniowiecznym pochodzeniu wsi. Od niej wzięło swój początek nazwisko rodziny małopolskiej: Boksycki vel. Bokszycki herbu Tarnawa[7].
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z roku 1387 - była wówczas w posiadaniu braci Boksy i Wita[9]. Kolejnymi dziedzicami dóbr byli: Witek z Boksyc h. Tarnawa (1400; Vitco), Piotr (1442), Bartosz z Boksyc i jego żona Śmiechna (1460; Bartosz de Boxyce) oraz Anna Kostecka (1578; należało do niej pół łana)[9]. Do 1625 roku Boksyce były własnością Marcina Szydłowskiego, później przeszły w ręce rodziny Brzeskich (Jakub Brzeski), Karskich (w 1737 roku od swoich braci nabył je Szymon Michał Karski, łowczysandomierski i wiślicki, starosta ulanicki[10]) i Jasieńskich herbu Dołęga – potomków posłów na Sejm Czteroletni[8][11].
W Boksycach urodziły się również siostry Emilii Jasieńskiej – Zofia, Natalia i Maria, oraz jej dzieci:
Tytus (1919-1945) – od 28 czerwca 1939 mąż Aleksandry Jadwigi z domu Fabrycy h. Pelikan (1916-1951), żołnierz, członek korporacji akademickiejJagiellonia, zginął 19 stycznia 1945 w zbombardowanym pociągu ewakuacyjnym w Przysusze[16],
Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z końca XIX wieku, Boksyce (Boksice) były wsią i folwarkiem w powiecie opatowskim. Posiadały 15 domów, 258 mieszkańców, 795 mórg ziemi dworskiej i 74 morgi ziemi włościańskiej. Znajdował się tu urząd gminny.
Boksyce były siedzibą gminy o powierzchni 10 842 mórg, z czego ziemia dworska zajmowała 6435 mórg, a ziemia włościańska 4407 mórg.
Ówczesnymi właścicielami ziemskimi w gminie Boksyce byli: baron Zdzisław Horoch (w jego posiadaniu znajdował się majątekGóra Witosławska wielkości 121 ha), Emilia Horochowa (majątek Boksyce wielkości 339 ha), sukcesorzy Konstantego Jagnińskiego (włości Garbacz – 574 ha), Gustaw Ośniałowski (majątki: Biechów – 143 ha, Śnieżkowice – 230 ha i Strupice – 196 ha), Józefa Reklewska (włości Witosławice – 159 ha), Roman Reklewski (majątek Wronów – 174 ha) i Wincenty Reklewski (majątki Kosowice – 101 ha i Mirogonowice – 243 ha).
W gminie byli dwaj kowale: W. Kędziora i J. Sikora (ich kuźnie znajdowały się w Garbaczu), młynarz Z. Godlewski z Mominy, dwaj murarze: J. Kidoń oraz A. Kotwa (obaj z Garbacza), sklep z artykułami spożywczymi Zgoda w Boksycach (właściciel W. Olech) oraz trzy wiatraki (należące do St. Cichockiego, H. Kota i J. Łukasiewicza).
Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem w dworskim parku
W miejscowości znajduje się zespół dworski z początku XX wieku, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.617/1-3 z 12.12.1957 i z 31.08.1989)[24]:
dwór alkierzowy z 1916 roku w stylu romantycznym zaprojektowany przez wybitnego polskiego architekta Kazimierza Skórewicza, wybudowany w miejscu poprzedniego drewnianego dworu spalonego przez Rosjan w 1915 roku[8],
pozostałości murowanego ogrodzenia z 1920 r.,
figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z początku XX w.,
park z XIX w.
W okolicy dworu znajdowały się także spichlerze ze stajnią, kuźnia, czworaki oraz stawy dworskie (dziś zarastające).
Przy drodze do Mominy znajduje się kamienny krzyż przydrożny z 1609 roku.
↑ abRozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
↑ abJózefJ.KrzepelaJózefJ., Księga rozsiedlenia rodów ziemiańskich w dobie jagiellońskiej: przewodnik historyczno-topograficzny do wydawnictw i badań archiwalnych oraz do wszystkich dotychczasowych herbarzy. Cz. 1. Małopolska. T. 1, 1915, s. 80.
Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1885, Tom I, Str 296.
Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984.
Księga adresowa Polski (wraz z w.m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa 1928.
