Areszt Centralny w Warszawie

Areszt Centralny

Centralniak

Budynek Aresztu Centralnego
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Daniłowiczowska 7
Rodzaj	areszt policyjny
Data powstania	1823
Data likwidacji	1944
Położenie na mapie Warszawy Areszt Centralny
Położenie na mapie Polski w 1939 r. Areszt Centralny
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Areszt Centralny
52°14′40″N 21°00′25″E

Areszt Centralny, zwyczajowo Centralniak^[1][2] – areszt policyjny, który znajdował się przy ul. Daniłowiczowskiej 7 w Warszawie. Zniszczony podczas powstania warszawskiego, rozebrany po zakończeniu II wojny światowej.

Historia

Pierwszy budynek aresztu powstał w 1823 na tyłach pałacu Jabłonowskich, będącego wtedy od kilku lat siedzibą warszawskiego ratusza^[1]. Architektem budynku był prawdopodobnie Józef Grzegorz Lessel^[1]. Między 1899 a 1901 miasto nabyło od rodziny Schuchów przyległą do niego od zachodu posesję^[1]. Po 1909^[1] wybudowano nowy gmach, który był jednostką pomocniczą dla X Pawilonu Cytadeli oraz Pawiaka^[3]. Budynek miał siedem kondygnacji i starannie wykończoną elewację^[1].

Od 1915 do 1932 naczelnikiem więzienia był Tadeusz Ostrzeszewicz^[4][5].

W okresie międzywojennym mieściło się tam jedno z czterech warszawskich więzień cywilnych^[6]. W latach 1936–1939 pod adresem ul. Daniłowiczowska 7 m. 4 mieściła się redakcja dwutygodnika „W Służbie Penitencjarnej”^[7][8].

Podczas obrony Warszawy, w nocy z 6 na 7 września 1939, administracja więzienia opuściła miasto, pozostawiając zamkniętych w celach więźniów komunistycznych (później sami opuścili więzienie)^[9]. Po kapitulacji miasta budynek został przejęty przez Niemców. Funkcjonowało tam więzienie sądowe^[1]. Przetrzymywano w nim osoby, które nie były podejrzewane o przestępstwa polityczne przeciwko okupantowi^[10]. Po aresztowaniu 27 października 1939 na krótko trafił tam Stefan Starzyński^[11].

Budynek został zniszczony podczas powstania warszawskiego^[1][12]. Jego pozostałości rozebrano w pierwszych latach po zakończeniu wojny^[1].

Więźniowie

Przypisy

1. Jarosław Zieliński. Tajemnice Centralniaka. „Stolica”, s. 74, wrzesień 2017. 
2. Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 125.
3. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 27.
4. Osobiste. Tadeusz Ostrzeszewicz. „Przegląd Więziennictwa Polskiego”. Nr 4, s. 14, 1932. 
5. Z żałobnej karty. Tadeusz Ostrzeszewicz. „W Służbie Penitencjarnej”. Nr 4, s. 13-14, 15 lutego 1938. 
6. Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łodź: Księży Młyn, 2009, s. 71. ISBN 978-83-61253-51-8.
7. Stopka redakcyjna. „W Służbie Penitencjarnej”, s. 20, Nr 1 z 3 maja 1936. 
8. Redakcyjna stopka. „W Służbie Penitencjarnej”, s. 16, Nr 16 (80) z 15 sierpnia 1939. 
9. Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 125–126.
10. Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w latach 1939–1945. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1984, s. 60. ISBN 83-01-04207-9.
11. Grzegorz Piątek: Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2016, s. 16. ISBN 978-83-280-2149-5.
12. Bronisław Troński: Tędy przeszła śmierć. Warszawa: Czytelnik, 1957, s. 176.