X Pawilon Cytadeli Warszawskiej

X Pawilon Cytadeli Warszawskiej
Oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie
Ilustracja
Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Skazańców 25

Data założenia

22 stycznia 1963

Kierownik

Jarosław Jaskólski

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „X Pawilon Cytadeli Warszawskiej”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „X Pawilon Cytadeli Warszawskiej”
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „X Pawilon Cytadeli Warszawskiej”
Ziemia52°16′00″N 21°00′01″E/52,266667 21,000278
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

X Pawilon Cytadeli Warszawskiej – jeden z pawilonów Cytadeli Warszawskiej, siedziba oddziału Muzeum Niepodległości poświęconego walkom narodowowyzwoleńczym w czasie zaboru rosyjskiego.

Historia

X Pawilon Cytadeli Warszawskiej powstał w 1828 roku w ramach rozbudowy koszar z przeznaczeniem na magazyn umundurowania. Od 5 lipca 1833 rozpoczęto przystosowywanie pomieszczeń na cele więzienne i zlokalizowano centralne więzienie śledcze dla więźniów politycznych, kilkuset z nich stracono na stokach twierdzy, tysiące wywieziono stąd na katorgę bądź zesłanie syberyjskie. Od 1834 działała tu Komisja Śledcza przy naczelnym Dowódcy Armii Czynnej i Naczelniku Królestwa Polskiego, będąca centralnym organem śledczym przestępstw politycznych w Królestwie Polskim[1].

Wśród więźniów X Pawilonu byli m.in. Apollo Korzeniowski (ojciec Józefa Korzeniowskiego), Romuald Traugutt, Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Gustaw Ehrenberg, ks. Piotr Ściegienny, Stefan Okrzeja, Róża Luksemburg, Władysław Jabłonowski, Jan Rosół, Adolf Hennel, Janusz Meissner i Ludwik Waryński.

Budynek Pawilonu X został doszczętnie zniszczony w wybuchu prochowni w Cytadeli Warszawskiej 13 października 1923[2].

Po II wojnie światowej X Pawilon wydzielono wraz z najbliższym otoczeniem. Został udostępniony zwiedzającym 22 stycznia 1963 w ramach obchodów setnej rocznicy powstania styczniowego[3][4].

W 2015 zakończył się kolejny remont obiektu. Odnowiono m.in. elewację, a na wystawie zainstalowano multimedia[5][6].

W sierpniu 2015 przed budynkiem X Pawilonu odsłonięto popiersia pięciu członków Rządu Narodowego, którzy zostali skazani na karę śmierci przez władze rosyjskie: Romualda Traugutta, Rafała Krajewskiego, Józefa Toczyskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego[7].

Galeria

  • Kibitka przed budynkiem
    Kibitka przed budynkiem
  • Fragment ekspozycji
    Fragment ekspozycji
  • Fragment ekspozycji
    Fragment ekspozycji

Przypisy

  1. ↑ Stała Komisja Wojenno-Śledcza, AGAD, opis zespołu, wstęp. baza.archiwa.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-17)]. Archiwum Główne Akt Dawnych, Nr zespołu: 241 / 0 Karta: A opis zespołu.
  2. ↑ Wybuch prochowni w warszawskiej cytadeli. „Nowości Illustrowane”. Nr 42, s. 9, 20 października 1923. 
  3. ↑ Warszawa. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1966, s. 25.
  4. ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986 [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 32. ISBN 83-03-01684-9.
  5. ↑ Stefan Artymowski, Nowe spojrzenie na Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, „Niepodległość i Pamięć”, 2015 nr 2, s. 301.
  6. ↑ Jerzy S. Majewski. X Pawilon na nowo. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 10–11 listopada 2015. 
  7. ↑ Skazani powrócą na Cytadelę. zw.com.pl. [dostęp 2017-07-15].

Linki zewnętrzne