Andrzej Szczepkowski

Andrzej Szczepkowski

Data i miejsce urodzenia	26 kwietnia 1923 Sucha Beskidzka
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 1997 Warszawa
Zawód	aktor, pedagog
Odznaczenia

Jadwiga Jankowska-Cieślak i Andrzej Szczepkowski (1973)

Grób Andrzeja Szczepkowskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Andrzej Tadeusz Szczepkowski (ur. 26 kwietnia 1923 w Suchej Beskidzkiej, zm. 31 stycznia 1997 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, pedagog, w latach 1981–1982 prezes Związku Artystów Scen Polskich, senator I kadencji.

Życiorys

Był synem Michała Szczepkowskiego i Heleny z domu Recht, pochodzącej z niemieckiej rodziny.

Małą maturę zdał w 1938 w V Państwowym Gimnazjum i Liceum typu humanistycznego w Krakowie. W związku z przeniesieniem służbowym ojca w tymże roku rozpoczął naukę w IV Liceum Neoklasycznym im. Jana Długosza we Lwowie, które ukończył zdaną maturą w 1940 (już pod radziecką okupacją). W czasie niemieckiej okupacji pracował przy hodowli wszy jako strzykacz w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami we Lwowie, kierowanym przez profesora Rudolfa Weigla^[1].

W 1945 ukończył Studium Teatralne przy Starym Teatrze w Krakowie. Jako aktor był związany z teatrami w Krakowie, Poznaniu, Katowicach i Warszawie.

Podczas wydarzeń sierpniowych w 1980 przyłączył się do skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami^[2]. W latach 1989–1991 sprawował mandat senatora I kadencji Senatu. Został wybrany z ramienia Komitetu Obywatelskiego, reprezentując województwo chełmskie. Przystąpił do klubu parlamentarnego Unii Demokratycznej.

Był autorem dowcipnych wierszowanych epitafiów dla żyjących, z których najbardziej znane dotyczy Jana Alfreda Szczepańskiego („Tu leży Jaszcz. Przechodniu – naszcz!”)^[3].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 172/2/5)^[4].

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1966)^[5]
• Złoty Krzyż Zasługi (1954)^[6]
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)^[5]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)^[7]

Życie prywatne

Był zięciem Jana Parandowskiego, mężem Romy z domu Parandowskiej, ojcem Joanny Szczepkowskiej, a także dziadkiem Marii Konarowskiej i Hanny Konarowskiej.

Filmografia

Aktor

• 1996: Był taki prezydent (lektor)
• 1995: Awantura o Basię jako aktor Antoni Walicki
• 1995: Próby domowe
• 1995: Opus Dei – dzieło Boga (lektor)
• 1995: Uczeń diabła jako generał Burgoyne
• 1994: Spółka rodzinna jako Kajetan Sławski
• 1993: Święta miłości kochanej ojczyzny jako on sam
• 1993: Powrót Arsène’a Lupin jako hrabia Kotowski
• 1991: Życie za życie. Maksymilian Kolbe jako Górecki
• 1991: Maria Curie (Marie Curie, une femme honorable) jako ojciec Pierre’a
• 1988: Niezwykła podróż Baltazara Kobera jako kardynał Nenni
• 1988: Dotknięci jako ksiądz Karol
• 1988: Król komputerów
• 1988: Królewskie sny jako Wołczko
• 1988: Obywatel Piszczyk jako Tubalny
• 1988: Spadek jako notariusz
• 1987: Rajski ptak jako profesor
• 1986: Cudowne dziecko
• 1985: Jezioro Bodeńskie jako Thomson
• 1980: Królowa Bona jako biskup Maciej Drzewicki
• 1979: Sekret Enigmy jako Gustave Bertrand
• 1979: Tajemnica Enigmy jako pułkownik Bertrand
• 1978: Dorota jako urzędnik w ministerstwie
• 1978: Sto koni do stu brzegów jako pułkownik Romaszewski
• 1977: Sprawa Gorgonowej jako Woźniakowski
• 1977: Pasja jako Wodzicki
• 1977: Noce i dnie jako rejent Wacław Holszański (gościnnie)
• 1976: Goryle (lektor)
• 1976: Zielone, minione...
• 1975: Noce i dnie jako rejent Wacław Holszański
• 1973: Wesele jako Nos
• 1971: Niebieskie jak Morze Czarne jako naczelnik Puc
• 1969: Pan Wołodyjowski jako biskup Lanckoroński
• 1966: Piekło i niebo jako Franciszek
• 1965: Urodzeni w roku 1944 (lektor)
• 1965: Wojna domowa jako Henryk Kamiński
• 1964: Panienka z okienka jako Jan Heweliusz
• 1963: Mansarda jako Stanisław Witkiewicz
• 1963: Zacne grzechy jako przeor Ignacy
• 1963: I ty zostaniesz Indianinem jako Edmund „Szyjka”, członek bandy
• 1962: Wielka, większa i największa jako ojciec Iki
• 1962: O dwóch takich co ukradli księżyc jako narrator
• 1961: Drugi człowiek jako Marian Wolski
• 1961: Historia żółtej ciżemki jako bandyta „Czarny Rafał”
• 1958: Żołnierz królowej Madagaskaru jako mecenas Władysław Mącki
• 1958: Pan Anatol szuka miliona jako szef bandy
• 1957: Deszczowy lipiec jako Wacek
• 1957: Kapelusz pana Anatola jako członek bandy
• 1951: Zwycięska droga (lektor)

Głos

• 1989: Dzieci Arbatu (książka mówiona wydana przez Zakład Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych)
• 1986: Chatka Puchatka (bajka muzyczna wydana przez Polskie Nagrania na kasecie; CK 416, narrator)
• 1985: Kubuś Puchatek (bajka muzyczna wydana przez Polskie Nagrania na kasecie; CK 415, narrator)

Przypisy

1. Alfabetyczny wykaz osób zatrudnionych w instytucie prof. Rudolfa Weigla i zawody niektórych z nich po II wojnie światowej. lwow.home.pl. [dostęp 2009-12-23].
2. Apel (64 intelektualistów wraz z załączonym suplementem zawierającym nazwiska sygnatariuszy apelu). karta.org.pl. [dostęp 2020-09-26].
3. Anna Bikont, Joanna Szczęsna: Epitafia, czyli uroki roztaczane przez niektóre zwłoki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1998, s. 15, 78–85.
4. Cmentarz Stare Powązki: Andrzej Szczepkowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .
5. Andrzej Szczepkowski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] .
6. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564.
7. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400.

Bibliografia

• Andrzej Szczepkowski (1923–1997). gazeta.pl, 1 lutego 2007. [dostęp 2011-06-17].
• Polski Słownik Biograficzny. T. 47. Warszawa-Kraków: IH PAN, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, 2011, s. 372–375.
• Andrzej Szczepkowski w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2021-01-22].

Linki zewnętrzne

• Andrzej Szczepkowski w bazie IMDb (ang.). [dostęp 2015-10-14].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000111140891
• VIAF: 161445554
• GND: 1146952058
• PLWABN: 9810675845505606, 9810583942105606
• NUKAT: n97061617
• LIH: LNB:B3aB;=0L

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3982708
• ETP: 2380

Identyfikatory zewnętrzne:

• FilmPolski.pl: 112238