Adam Bogoria-Zakrzewski

Adam Kazimierz Zakrzewski

Płk Adam Zakrzewski jako dowódca 1 Pułku Strzelców Konnych (1932)
pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	25 lutego 1892 Mokręszczyzna
Data i miejsce śmierci	14 października 1958 Sopot
Przebieg służby
Lata służby	1914–1947
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	1 Pułk Strzelców Konnych Pomorska Brygada Kawalerii 7 Brygada Kadrowa Strzelców Brygada Szkolna
Stanowiska	dowódca pułku kawalerii zastępca dowódcy brygady kawalerii dowódca brygady kawalerii dowódca brygady piechoty zastępca dowódcy brygady
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Adam Kazimierz Zakrzewski h. Bogoria (ur. 25 lutego 1892 w Mokręszczyźnie k. Żytomierza, zm. 14 października 1958 w Sopocie) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 25 lutego 1892 roku w Mokręszczyźnie, pow. żytomierskim, jako syn Ottona i Anastazji z d. Stefańskiej^[1][2]. W 1914 roku został powołany do armii rosyjskiej^[3]. Od 1917 roku służył w 3 pułku ułanów w składzie I Korpusu Polskiego w Rosji^[3]. Od 1920 roku zastępca dowódcy 14 pułku Ułanów Jazłowieckich, W dniach 29 lipca – 2 sierpnia 1920 roku w Kaliszu, pełniąc obowiązki dowódcy zorganizował 203 Ochotniczy pułk ułanów. Do 9 września 1920 roku był zastępcą dowódcy pułku, mjr. Zygmunta Podhorskiego, a następnie objął dowództwo 203 puł i sprawował je do marca 1921 roku^[3].

Po zakończeniu wojny z bolszewikami został skierowany na kurs do Grudziądza. Później dowodził II dywizjonem 19 pułku Ułanów Wołyńskich w Ostrogu^[4]. Od maja 1924 roku pełnił obowiązki zastępcy dowódcy 3 pułk strzelców konnych im. Hetmana Stefana Czarnieckiego w Wołkowysku^[5][3], a od marca 1926 roku pełnił obowiązki zastępcy dowódcy 3 pułku Ułanów Śląskich w Tarnowskich Górach^[6][3]. Do wiosny 1929 roku był zastępcą dowódcy 10 pułku strzelców konnych w Łańcucie^[7][3].

Manewry 1psk 1933. Wjazd do Kozienic – na czele płk Adam Zakrzewski

W okresie od 11 kwietnia 1929^[3] do 12 czerwca 1937 roku dowodził 1 pułkiem strzelców konnych w Garwolinie^[8]. Do sierpnia 1939 roku pełnił służbę na stanowisku zastępcy dowódcy Pomorskiej Brygady Kawalerii. Z chwilą objęcia przez gen. bryg. Stanisława Grzmot-Skotnickiego dowództwa Grupy Osłonowej „Czersk” został dowódcą Pomorskiej Brygady Kawalerii. W październiku 1939 roku przedostał się na Węgry, tam pod przykrywką pracownika konsulatu nadzorował ewakuację wojskową. W okresie od 24 listopada 1940 roku do 1 grudnia 1941 roku dowodził 7 Brygadą Kadrową Strzelców. Następnie pełnił służbę na stanowisku I zastępcy dowódcy Brygady Szkolnej. Równocześnie od czerwca 1942 roku do stycznia 1943 roku sprawował funkcję komendanta Obozu Rozdzielczego w Auchtertool. W marcu 1946 roku powrócił do kraju.

Walki Grupy Operacyjnej „Czersk” w kampanii wrześniowej opisał w wydanej w roku 1958 książce „Wspomnienia – wrzesień 1939”^[9].

Awanse

• major – zweryfikowany 3 maja 1922 roku ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 101. lokatą w korpusie oficerów jazdy
• podpułkownik – 12 kwietnia 1927 roku ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 roku i 14. lokatą w korpusie oficerów kawalerii
• pułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku w korpusie oficerów kawalerii

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)^[10]
• Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)^[11]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[12]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)^[13]

• Krzyż Oficerski Orderu Orła Białego z Mieczami (Serbia, 1921)^[14]
• Medal Zwycięstwa (międzysojuszniczy)

Przypisy

1. Kolekcja VM ↓, s. 1.
2. Wojskowe Biuro Historyczne [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 2021-01-19] .
3. Kolekcja VM ↓, s. 4.
4. Rocznik oficerski 1923 s. 637, 677.
5. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 42 z 29.04.1924 r. Rocznik oficerski 1924 s. 587, 600.
6. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 13 z 11.03.1926 r.
7. Rocznik oficerski 1928 s. 326, 338.
8. Rocznik oficerski 1932 s. 140, 655.
9. Zakrzewski 1958 ↓, s. 107-257.
10. Dekret Wodza Naczelnego L. 3370 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 39, poz. 1822)
11. M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
12. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
13. M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
14. Rocznik Oficerski 1921 nr 48, s. 1746

Bibliografia

• Zakrzewski Adam. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.42-3308 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-03-02].
• Adam Zakrzewski: Wspomnienia – wrzesień 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1958.
• Ryszard Juszkiewicz, Andrzej Urbaniak, Dowódcy Polskiego Września, Ciechanów 1989.
• Rocznik Oficerów Kawalerii 1930, Główna Drukarnia Wojskowa, Warszawa 1930.
• Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932.
• Dzienniki Personalne Ministra Spraw Wojskowych.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 311338424
• PLWABN: 9810683174905606
• NUKAT: n2012143876