25 Batalion Celny

25 Batalion Celny

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1922
Tradycje
Rodowód	I/VI i VI/VI batalion etapowy
Kontynuacja	25 batalion SG
Dowódcy
Pierwszy	płk Franciszek Damaszka
Organizacja
Dyslokacja	Szumsk[1] Łanowce (od II 1922)[1]
Formacja	Bataliony Celne
Podległość	MSW 6 Brygada Celna

25 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.7300/Mob. z dnia 9 czerwca 1921 w miejsce batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 25 batalion celny powstał w granicach DOG Lublin, a zorganizowano go na bazie I/VI i VI/VI batalionu etapowego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych^[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych^[3].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej^[4].

W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne^[5]. 25 batalion celny znalazł się w strukturze 6 Brygady Celnej^[6].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”^[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną^[7]. 25 batalion celny przemianowany został na 25 batalion Straży Granicznej.

Służba celna

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień^[8]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście^[9].

Sąsiednie bataliony

• 23 batalion celny ⇔ 26 batalion celny – IX 1921
• 38 batalion celny ⇔ 35 batalion celny – XII 1921^[10]

Kadra batalionu

Dowódcy batalionu

stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
płk	Franciszek Damaszko[1]	p.o. X 1921 – I 1922[11]	w 1923 w stanie spoczynku[12]
ppłk piech.	Stefan Erazm Taborski[1]	II 1922 – IX 1922[11]	stan spoczynku, mianowany tytularnym pułkownikiem[13]
kpt.	Tadeusz Sadowski[1]	od X 1922[11]

Struktura organizacyjna

Ordre de Bataille 25 batalionu celnego w Szumsku na dzień 1 października 1921[11]
kompania	1. Szumsk	2. Radoszówka	3. Łanowce	4. Ostróg
dowódcy	por. Mieczysław Stefański	por. Leon Jurczak	kpt. Piotr Błyskal	por. Leopold Ceratowski
placówka	Bołożówka	Pańkowce	Szczęsnówka	Lachów
	skrzyżowanie	Ch. Radoszówka	Ch. Szczęsnówka	Botodkowice
	Suraż	Szkrobatówka	Białozórka	Stójło
	Chodaki	Ch. Mogiła	skrzyżowanie	Międzyrzecze
	Zakoty	Sadki	na polu	Ostróg I
	Wilia I	Kunowica	Mołodków	Ostróg II
	Wilja II		Łysogórka	Ostróg III
			Kozaczki	Ostróg IV
			Hrynki	Ostróg V
			Grzybowa
			Juśkowce most
			Juśkowce
OdeB 25 batalionu celnego w Łanowcach na dzień 1 września 1922[11]
kompania	1. Grzybowa	2. Radoszówka	3. Białozórka	4. Dederkały
dowódcy	por. Jan Oberfeld	por. Leon Jurczak	por. Władysław Wollk	kpt. Jan Iwanicki
wartownia	Ośniki	Michałówka	Szczęsnówka	Sadki
	Kozaczki	futor Radoszówka	futor Księży
	Grzybowa	Radoszówka	Mołodków
	Grzybowa	Szkrobotówka
	Juskowce	futor Mogiła
		futor Brzezina

Przypisy

1. Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 14.
2. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
3. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
4. Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
5. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
6. Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
7. Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
8. Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
9. Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
10. WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
11. OdeB batalionów celnych ↓, s. 25bc.
12. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1578.
13. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1582.

Bibliografia

• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• TeresaT. Prengel-Boczkowska TeresaT., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009 .
• Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.