Қазақстан — Тәжікстан қатынастары

Қазақстан-Тәжікстан арақатынасы

Қазақстан	Тәжікстан

Еуразиялық Экономикалық одақ жиналысы, Бурабай, Қазақстан

Қазақстан — Тәжікстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Тәжікстан Республикасы арасындағы екіжақты дипломатиялық қатынастар. 1993 жылы 7 қаңтарда орнатылды^[1]. Екі ел де бұрын кеңестік республикалар болған. Енді олар БҰҰ, ТМД, ҰҚШҰ, ШЫҰ сияқты өңірлік және халықаралық ұйымдар шеңберінде өзара іс-қимыл жасайды.

Сипаттамалары

	Тәжікстан	Қазақстан
Халқы	8 439 700	17 651 852
Жер көлемі	143 000 км²	2 724 902 км²
Халық тығыздығы	57,2 адам/км²	6,47 адам/км²
Астана	Душанбе	Астана
Ірі қалалары	Душанбе, Худжанд, Куляб, Истаравшан, Канибадам, Пенджикент, Хорог	Алматы, Астана, Шымкент, Қарағанды, Ақтөбе, Тараз, Орал, Ақтау, Атырау, Павлодар, Өскемен
Басқару формасы	Президенттік республика	Президенттік республика
Мемлекеттік тіл	Тәжік	Қазақ
Негізгі дін	Ислам (сунниттік)	Ислам (сунниттік)
ЖІӨ (АҚТ)	17,555 миллиард АҚШ доллары (жан басына шаққанда 2 247 доллар)	418 миллиард АҚШ доллары (жан басына шаққанда 24 020 доллар)
ЖІӨ (номинал)	8,572 миллиард АҚШ доллары (жан басына шаққанда 1 041 доллар)	225.6 миллиард АҚШ доллары (жан басына шаққанда 13 236 доллар)
Валюта	сомони	теңге

Тарихы

Тәжікстан елшілігі Астанада 1993 жылдың маусымынан бастап жұмыс істейді. Қазақстанның Душанбедегі дипломатиялық өкілдігі 1998 жылғы сәуірден бастап жұмыс істейді, алайда ол 2001 жылғы қаңтарда елшілік мәртебесін алды.

Тәжікстан басшысы Эмомали Рахмон 1993 жылы ресми сапармен Қазақстан астанасына барды. Осы сапар барысында Тәжікстан Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы қатынастардың негіздері туралы шартқа қол қойылды. Тәжікстан басшысының Қазақстанға келесі сапарлары 1995 және 2008 жылдары өтті. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Тәжікстанға ресми сапарлары 2000 жылдың маусымында және 2007 жылдың қыркүйегінде өтті.

1995 жылы сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссия құрылды. Өткен комиссия отырыстары 1998, 2001, 2004, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011 Қазақстан мен Тәжікстан астаналарында екі елдің қарым-қатынасында маңызды рөл атқарды.

Тәжікстан мен Қазақстан ынтымақтастығының шарттық-құқықтық базасы 1993 жылдан бастап 2011 жылға дейінгі кезеңде қол қойылған 75 құжаттан тұрады, оның 50-і елдер арасындағы өзара іс-қимылдың көптеген салаларын қамтиды.

Экономикалық ынтымақтастық

Тәжікстан Қазақстанға электр энергиясын, мақта, алюминий бұйымдарын, тоқыма материалдарын жеткізеді. Тәжікстан Қазақстаннан астық, ұн өнімдері, мұнай өнімдерін сатып алады. 2007 жылы Нұрсұлтан Назарбаевтың Душанбеге сапары барысында Қазақстан-Тәжікстан тікелей инвестициялар қорын құру туралы уағдаластыққа қол жеткізілді.

2013 жылы республикалар арасындағы тауар айналымы 700 млн АҚШ долларынан асты. Бұл көрсеткішті миллиард долларға жеткізгісі келетіні жарияланды^[2].

Қазақстанның Тәжікстандағы елшілері

1. Аманжол Жанқұлиев (2001-2003)
2. Еран Әбілдаев (2004-2008)
3. Абдулталип Ақметов (2008-2011)
4. Әбігай Смақұлов (2011-2017)
5. Асқар Тәжібаев (18 наурыз 2019 ж. - 14 наурыз 2022)
6. Уәлихан Төреханов (15 наурыз 2022 - қазіргі уақыт)^[3]

Тәжістанның Қазақстандағы елшілері

1. Ализода Назирмада
2. Хайрулло Ибозода

Дереккөздер

1. inform.kz Тарихи сапар және одақтастық декларациясы: Қазақстан мен Тәжікстан басшылары кездесуінің қорытындысы. Тексерілді, 25 тамыз 2023.
2. Қазақстан мен Тәжікстан екі ел арасындағы тауар айналымын 1 1 млрд дейін ұлғайтуға ниетті  (орыс.). ИА REGNUM.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 10 қаңтар 2016.
3. egemen.kz Президент бірнеше елдегі Қазақстанның елшілерін тағайындады  (қаз.). Тексерілді, 25 тамыз 2023.