Ցաղաց քար

Ցաղաց քար
Ցախաց քարը
Հիմնական տվյալներ
Տեսակվանք
ԵրկիրՀայաստան Հայաստան
ՏեղագրությունՀայաստան Հայաստան Վայոց ձորի մարզ, Արտաբույնք
Հասցե6 կմ հս-աե[1]
ԴավանանքՀայ Առաքելական Եկեղեցի
ԹեմՎայոց ձորի թեմ
Ներկա վիճակվերականգնված
Կազմված էԵկեղեցի Սբ. Աստվածածին, Եկեղեցի Սբ. Առաքելոց, Եկեղեցի Սբ. Նշան (տապանատուն), Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես, Եկեղեցի Սբ. Կարապետ, Մատուռ (մատուռ-եկեղեցի), Բնակելի և տնտեսական շինություններ, Պարիսպ և Գերեզմանոց
Ժառանգության կարգավիճակմշակութային հուշարձան Հայաստանում[1]
Ճարտարապետական ոճՀայկական
Կառուցման ավարտ10-րդ դար
Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի մոտ. 989 թ.
Սուրբ Կարապետ եկեղեցի մոտ. 10-րդ դար
Քարտեզ
Քարտեզ
 Tsakhats Kar Վիքիպահեստում

Ցաղաց քարի վանք, Ցաղաց քար, (Ցախաց քար, Աստվածածնի անապատ, Արեգունու Սբ. Գրիգոր, Սբ. Կարապետ, Ղոշավանք, Ցագանկար), կրոնական կառույց Վայոց ձորի մարզի Արտաբույնք գյուղից, 6-7 կմ հեռավորության վրա՝ լեռան վրա։

Անվանում հիշատակում

Մատենագիտական թերևս առաջին տեղեկությունը 11-րդ դարի պատմիչ Ստեփանոս Տարոնեցի Ասողիկի «Պատմութիւն տիեզերական» երկում է[2]

Նոյնգունակ եւ նոյն աւրինիւ վանքն Հնձուց ի Կարին գաւառի ի ձեռն հաւրն Սարգսի ամենայն աւրինաւք լցեալ. եւ վայելչազարդ տեղին, որ Կապուտաքարն անուանի, յԱրշարունեաց գաւառին. եւ Դպրէվանք ի Շիրակ գաւառի. եւ Ցախաց քար ի Վայոց Ձորի ի ձեռն հաւր Ստեփանոսի։

Սյունյաց տան պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանը «Սյունիքի պատմության» մեջ չորս անգամ հիշատակում է Ցաղաց քարը։ Տարբեր ժամանակներով թվագրվող վիմագիր արձանագրություններում հիշատակվում է եկեղեցին՝ վեց անգամ Ցաղաց քար և մեկ անգամ Ցաղած քար ձևով, որը հավանաբար գրչի սխալն է[3]։

Պատմություն

Եկեղեցին կառուցվել է 10-րդ դարում։ Ցաղաց քարը եղել է միջնադարյան ուսումնական հաստատություն, այնտեղ սովորել են նկարչություն և կա վարկած անվան ընտրության հետ կապ ունի ծաղկած քար անվան հետ։ Եկեղեցին կառուցել է Բագրատունյաց թագավորության շրջանում 984-1029 թթ․ կառավարման շրջանում։ Կա շրջակայքում ևս 2 եկեղեցիներ ավելի վաղ թվագրությամբ։ Գլխավոր եկեղեցին Սբ․Կարապետ եկեղեցին։ Գլխավոր եկեղեցին վերանորոգվել է 2013 թվականին[4]։

Համալիրը բաղկացած է միմյանցից մոտ 200 մ հեռավորությամբ տեղադրված երկու խումբ կառույցներից։ Արևմտյան խմբի շենքերը կառուցված են կոպտատաշ բազալտից և դասավորված արևելքումում մեկ շարքի վրա։ Այս խմբի գլխավոր եկեղեցին քառաբսիդ, չորս անկյուններում ոչ մեծ ավանդատներով գմբեթավոր կառույց է։ Հարավից նրան կից է սյունասրահը, արևմուտքից՝ երկարավուն գավիթը, որի երկայնական պատերի ուղղությամբ տեղավորված են թաղածածկ խորշ-դամբարաններ։ Հուշարձանախմբի հարավում կառուցվել է ոչ մեծ թաղածածկ եկեղեցի։ Բոլոր շենքերը պարփակված են եղել պարսպապատով։ Ըստ Ստեփանոս Տարոնեցու, հուշարձանախումբը կառուցվել է 10-րդ դարում Աբաս Բագրատունու ժամանակ։ Հնագույն արձանագրությունը թվագրվում է 989 թվականով։ Այս խումբ կառույցներից արևելք համալիրի արևելյան խումբ շենքերն են, որոնք համեմատաբար լավ են պահպանվել։ Ըստ Ստեփանոս Օրբելյանի, դրանք կառուցվել են 1041 թվականին Վարդիկ վանահոր կողմից։ Այդ են հաստատում նաև պահպանված արձանագրությունները։ Հուշարձանախմբի հյուսիսային կողմում սրբատաշ բազալտից կառուցված Ս․ Կարապետ գմբեթավոր, չորս անկյուններում ավանդատներով եկեղեցին է։ Գմբեթատակ փոխանցումը առագաստային է, թմբուկը՝ ներսից և դրսից բոլորաձև։ Առանձնակի շեշտված է միակ՝ հարավային շքամուտքը, որի ձևերում ակնհայտ են Անիի հուշարձաններին բնորոշ շատ գծեր։ Շքամուտքի վերին ձախ անկյունում տեղավորված է եղել խոյը ճիրաններում թևատարած արծվի մի պատկերաքանդակ։ Հյուսիսային ճակատի վերին մասում, ճակտոնապատին տեղավորված է առյուծի և ցուլի մենամարտ ներկայացնող պատկերաքանդակ՝ իր չափերով ամենամեծը հայտնի բոլոր պատկերաքանդակներից։ Լուսամուտների խորշերի և դեկորատիվ այլ ձևերում ակնհայտ է Սյունիքի ճարտարապետական դպրոցի ավանդական ձևերի կրկնումը, թեև առկա են նաև Անիի հուշարձաններին բնորոշ ձևեր։ Այս խմբի երկրորդ կառույցը երկհարկ դամբարան-եկեղեցին է, որի առաջին հարկն են կազմում թաղածածկ ոչ մեծ եկեղեցին և նրա արևմտյան կողմում տեղավորված քառակուսի գավիթը։ Վերջինիս վրա բարձրացող մատուռը և նրա երկու կողմերում տեղավորված խաչքարերը կազմում են կառույցի երկրորդ հարկը։ Ըստ ճարտարապետական հորինվածքի՝ հուշարձանը անդրադարձն է դեռևս վաղ միջնադարում մշակված երկհարկ դամբարան-եկեղեցիների ձևերի, որտեղ որպես կանոն առաջին հարկը կազմում են դամբարանները, իսկ երկրորդ հարկը՝ աղոթարանները։ Առավել տպավորիչ են երկու մեծ խաչքարերը, որոնց ձևերում հնավանդ սկզբունքներին զուգահեռ առկա են նաև հետագա դարերում լայն տարածում գտած շատ տարրեր։

Պատկերասրահ

Ծանոթագրություններ

  1. 1,0 1,1 Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
  2. Ստեփանոս Տարօնեցւոյ Ասողկան Պատմութիւն տիեզերական, Ս․ Պետերբուրգ, 1885թ․, էջ 176։.
  3. Դիվան հայ վիմագրության, 3-րդ պրակ., Ե․, 1967թ․, էջ 140-141։.
  4. Սամվել Հակոբյան, Հայաստանի մարզեր պատմական հանրագիտարան

Գրականություն

  • Եղիազարյան Հ․, Ազիզբեկովի շրջանի կուլտուրայի հուշարձանները, Երևան, 1955։
  • Մնացականյան Ս․, Հայկական ճարտարապետության Սյունիքի դպրոցը, Ե․, 1960։

Արտաքին հղումներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

Read other articles:

Suwardi RamliWakil Gubernur Lampung ke-4Masa jabatan1994–1998Menjabat bersama Man Hasan (1990—95)Oemarsono (1995—98)PresidenSoehartoGubernurPoedjono PranyotoOman SachroniPendahuluSubki E. HarunPenggantiSyamsurya RyacuduBupati Lampung Tengah ke-11Masa jabatan1985–1995PresidenSoehartoGubernurYasir HadibrotoPoedjono PranyotoPendahuluSubekti JayanegaraPenggantiHerman Sanusi Informasi pribadiLahir(1940-10-07)7 Oktober 1940Menggala, Tulang Bawang, LampungMeninggal19 Januari ...

 

В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Коновалов; Коновалов, Дмитрий. Дмитрий Петрович Коновалов Дата рождения 10 (22) марта 1856 Место рождения село Ивановцы, Екатеринославская губерния, Российская империя (ныне Днепропетровская область) Дата смерти 6 янв

 

Public, secondary school in Wandal, Rockhampton, Queensland, AustraliaRockhampton State High SchoolRockhampton State High School entranceLocationCampbell StreetWandal, Rockhampton, QueenslandAustraliaCoordinates23°22′S 150°30′E / 23.37°S 150.5°E / -23.37; 150.5InformationTypePublic, secondaryMottoAere Perennius (More lasting than bronze)Established1919PrincipalKirsten DwyerGrades7–12Enrolment1119 (2017)[1]Colour(s)Blue, brown and gold   ...

Coordenadas: 45° 12' N 9° 19' E Copiano    Comuna   Localização CopianoLocalização de Copiano na Itália Coordenadas 45° 12' N 9° 19' E Região Lombardia Província Pavia Características geográficas Área total 4 km² População total 1 364 hab. Densidade 341 hab./km² Altitude 74 m Outros dados Comunas limítrofes Filighera, Genzone, Gerenzago, Magherno, Vistarino Código ISTAT 018053 Código postal 27010 Prefixo telefnico 03...

 

Balling Parochie van Denemarken Situering Bisdom Bisdom Viborg Gemeente Skive Coördinaten 56°37'32,002NB, 8°53'10,000OL Algemeen Inwoners (2004) 1364 Leden Volkskerk (2004) 1257 Overig Kerken Balling Kirke Proosdij Salling Provsti Pastoraat Balling-Volling-Krejbjerg-Oddense-Otting Foto's Portaal    Denemarken Balling is een parochie van de Deense Volkskerk in de Deense gemeente Skive. De parochie maakt deel uit van het bisdom Viborg en telt 1257 kerkleden op een bevolking van 136...

 

  ميّز عن خط أنابيب سوميد. سوميدالشعارمعلومات عامةالجنسية  مصرالتأسيس 1974 (منذ 49 سنة)النوع شركة مساهمةالمقر الرئيسي الإسكندرية،  مصرموقع الويب sumed.orgالمنظومة الاقتصاديةالنشاط نقل النفط بخطوط الأنابيبمناطق الخدمة مصرأهم الشخصياتالرئيس محمد عبد الحافظ[1]الإي...

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (يوليو 2019) كرايغ يونغ معلومات شخصية الميلاد 25 يونيو 1956 (67 سنة)  ولونغونغ  مواطنة أستراليا  الحياة العملية المهنة لاعب دوري الرغبي  اللغات الإنجليزية  الريا...

 

Spherical pendulum: angles and velocities. In physics, a spherical pendulum is a higher dimensional analogue of the pendulum. It consists of a mass m moving without friction on the surface of a sphere. The only forces acting on the mass are the reaction from the sphere and gravity. Owing to the spherical geometry of the problem, spherical coordinates are used to describe the position of the mass in terms of ( r , θ , ϕ ) {\displaystyle (r,\theta ,\phi )} , where r is fixed such ...

 

Steve LukatherInformasi latar belakangLahir21 Oktober 1957 (umur 66) San Fernando Valley, California, Amerika SerikatGenreRockHard rockNeo-progressive rockProgressive rockPop rockJazz fusionInstrumenGitarTahun aktif1974–sekarangArtis terkaitTotoSitus webhttp://www.stevelukather.net/ Steve Luke Lukather (lahir sebagai Steven Lee Lukather, 21 Oktober 1957 di San Fernando Valley, California, Amerika Serikat) adalah gitaris sekaligus penyanyi, penulis lagu, penulis aransemen, dan produser ...

1978 anime Treasure IslandDVD cover宝島(Takarajima)GenreAdventure, drama, mystery, supernatural Anime television seriesDirected byOsamu DezakiProduced byKeishi Yamazaki Seiichi GinyaWritten byHaruya YamazakiYoshimi ShinozakiMusic byKentaroh HanedaStudioTMS EntertainmentMadhouseLicensed byNA: Discotek MediaOriginal networkNTVOriginal run 8 October 1978 – 1 April 1979Episodes26 Anime filmDirected byYoshio Takeuchi (primary) Osamu Dezaki (supervising director) W...

 

2002 novel by Lloyd Rose For other novels with the same title, see Camera obscura (disambiguation). This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Camera Obscura novel – new...

 

South KoreaInformationAssociationKorea Handball FederationColours 1st 2nd ResultsIHF U-19 World ChampionshipAppearances6 (First in 2005)Best result Runners-Up : (2005)Asian Youth ChampionshipBest result Champions (2005, 2014, 2022) Last updated on Unknown. The South Korea national youth handball team is the national under-18 handball team of South Korea. Controlled by the Korea Handball Federation, that is an affiliate of the International Handball Federation IHF as well as a member of t...

Marie Louise de La Tour d’Auvergne Marie Louise Henriette Jeanne de La Tour d’Auvergne (* 15. August 1725 im Hotel de Bouillon in Paris; † September 1781[1] in Paris), bekannter als Madame de Guéméné, war ein Mitglied des französischen Adelsgeschlechtes der La Tour d’Auvergnes sowie durch Heirat Prinzessin von Guéméné. Inhaltsverzeichnis 1 Herkunft 2 Leben 3 Weblinks 4 Einzelnachweise Herkunft Marie Louise de La Tour d’Auvergne war das erste Kind von Charles Godefroi ...

 

香港理工大學The Hong Kong Polytechnic University香港理工大學校徽老校名香港官立高級工業學院(1937年)香港工業專門學院(1947年)香港理工學院(1972年)校训開物成務,勵學利民To learn and to apply, for the benefit of mankind创办时间1937年(1994年11月25日獲得法定大學地位) 英屬香港学校类型法定公立大學、應用研究型校监香港特別行政區行政長官(現任:李家超)校董會主席林大...

 

This article's factual accuracy is disputed. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help to ensure that disputed statements are reliably sourced. (March 2014) (Learn how and when to remove this template message) The Gaulish language, and presumably its many dialects and closely allied sister languages, left a few hundred words in French and many more in nearby Romance languages, i.e. Franco-Provençal (Eastern France and Western Switzerland), Occitan (Southern France), Cata...

Organized crime syndicateThe mafia redirects here. For other uses, see Mafia (disambiguation).Sicilian MafiaFounding locationSicily, ItalyYears activeSince the 19th centuryTerritoryMostly western Sicily, particularly Palermo, Trapani, and Agrigento; Widespread throughout the world, in particular: France, Spain, Malta, Venezuela, United States, Canada.[1]EthnicitySiciliansMembership5,500 members[2]Criminal activitiesProtection racketeering, extortion, vote buying, nar...

 

British nature documentary TV series This article does not cite any sources. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Cousins TV series – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2023) (Learn how and when to remove this template message) CousinsVHS cover artGenreNature documentaryPresented byCharlotte UhlenbroekComposerGuy MichelmoreCountry of...

 

1924 film Lightning RomanceDirected byAlbert S. RogellWritten byMarion JacksonProduced byW. Ray JohnstonStarringReed HowesEthel ShannonWilfred LucasCinematographyRoss FisherProductioncompanyHarry J. Brown ProductionsDistributed byRayart PicturesRelease dateNovember 15, 1924CountryUnited StatesLanguagesSilent English intertitles Lightning Romance is now not considered a lost film.[1] This 1924 American silent action film was directed by Albert S. Rogell and starring Reed Howes, Ethel S...

Bagian dari Alkitab KristenPerjanjian BaruLukas 7:36-37 pada Papirus 3 Injil Matius Markus Lukas Yohanes SejarahKisah Para Rasul Surat Surat-surat Paulus Roma 1 Korintus 2 Korintus Galatia Efesus Filipi Kolose 1 Tesalonika 2 Tesalonika 1 Timotius 2 Timotius Titus Filemon Ibrani Surat-surat umum Yakobus 1 Petrus 2 Petrus 1 Yohanes 2 Yohanes 3 Yohanes Yudas ApokalipsWahyu Perjanjian Lama Portal Kristenlbs Injil Yohanes adalah salah satu kitab yang terdapat di Perjanjian Baru. Kitab yan...

 

Slag om de Afsluitdijk Onderdeel van Duitse aanval op Nederland Een van de kazematten Datum 12-14 mei 1940 Locatie Afsluitdijk, Kornwerderzand, Nederland Resultaat Nederlandse overwinning Strijdende partijen  Nederland Nazi-Duitsland Leiders en commandanten Christiaan Boers Kurt Feldt Troepensterkte 225 500+ Verliezen 1 dode 2 gewonden 2 burgers omgekomen 10 burgers gewond 5 doden 25+ gewonden 4 vliegtuigen verloren Portaal    Tweede Wereldoorlog Duitse aanval op Nederland in 1...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!