Ուկրաինայի օրհներգ

Ուկրաինայի օրհներգ
Ուկրաինայի օրհներգի նոտաները
Տեսակ	օրհներգ
Բառերի հեղինակ	Պավել Չուբինսկի
Երգահան	Միխայլո Վերբիցկի
Երկիր	Ուկրաինա
Հաստատված	6 մարտի 2003
Հիմք	Shche ne vmerla Ukraina?
Shche ne vmerla Ukraina Վիքիպահեստում

Ուկրաինայի պետական օրհներգը (ուկրաիներեն՝ Державний гімн України, գործիքային կատարում) նրա պաշտոնական պետական խորհրդանիշերից է՝ դրոշի և զինանշանի հետ մեկտեղ։

«Ще не вмерла України і слава, і воля» կոմպոզիցիան (թարգմանաբար՝ «Դեռ չի մահացել և՛ փառքը, և՛ կամքը Ուկրաինայի»)՝ Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կողմից 2003 թվականի մարտի 6-ին հաստատված խմբագրությամբ, հանդիսանում է Ուկրաինայի պետական օրհներգը^[1]։ Բառերի հեղինակն է Պավել Չուբինսկին, երաժշտության հեղինակը՝ Միխայլո Վերբիցկին։

Ուկրաինայի սահմանադրության մեջ օրհներգի մասին սահմանված է.

Հոդված 20. ...Ուկրաինայի պետական օրհներգը Վերբիցկու երաժշտությամբ ազգային օրհներգն է՝ օրենքով հաստատված բառերով[2][3]...

Ստեղծման պատմությունը

Պավել Չուբինսկին. օրհներգի բառերի հեղինակը

Միխայլո Վերբիցկին. օրհներգի երաժշտության հեղինակը

Ուկրաինական օրհներգի պատմությունը սկիզբ է առնում 1862 թվականի աշնանը։ Ուկրաինացի լրագրող, ազգագրագետ, աշխարհագրագետ, պատմագետ, բանահյուսագետ և պոետ Պավել Պլատոնովիչ Չուբինսկին (ուկրաիներեն՝ Павло Платонович Чубинський) 23 տարեկան հասակում մեկ երեկոյի ընթացքում (սերբերի հետ ուսանողական խնջույքի ժամանակ) ստեղծում է «Ще не вмерла Україна» (թարգմանաբար՝ Դեռ չի մահացել Ուկրաինան) բանաստեղծությունը, որին հետագայում վիճակված էր դառնալ ուկրաինական ժողովրդի ազգային, այնուհետև և պետական օրհներգը։

Նախնական տարբերակում բանաստեղծությունը սկսվում էր «Ще не вмерла України і слава, і воля» տողով (այսինքն՝ Դեռ չի մահացել Ուկրաինայի և՛ փառքը, և՛ կամքը), իսկ տպագիր առաջին տարբերակում «Ще не вмерла Україна, и слава, и воля» (այսինքն՝ Դեռ չի մահացել Ուկրաինան, և՛ փառքը, և՛ կամքը), իսկ օրհներգի պետականորեն հաստատված տարբերակում վերադարձել են նախնական տարբերակին։ Այս տողի վրա զգալիորեն ազդել է Լեհաստանի օրհներգը՝ «Դոմբրովսկու քայլերգը», որը սկսվում էր «Պոլշան դեռ չի վախճանվել» (լեհ.՝ Jeszcze Polska nie zginęła) տողով։ Այն հանրաճանաչ էր այդ ժամանակ սլավոնական ժողովուրդների շրջանում, ովքեր մաքառում էին իրենց անկախության համար։ «Դոմբրովսկու քայլերգի» մոտիվներով սլովակ պոետ Սամո Տոմաշեկը գրեց հանրահայտ «Հե՛յ, սլավոններ» (սլովակ.՝ Hej, Slováci!) երգը, որը հետագայում դարձավ Հարավսլավիայի օրհներգը։

Չուբինսկու բանաստեղծության առաջին հրատարակությունը լույս տեսավ լվովյան «Мета» (թարգմանաբար՝ «Նպատակ») հանդեսում (1863, № 4)։ Դառնալով հանրահայտ Արևմտյան Ուկրաինայում՝ հայրենասիրական ոտանավորն աննկատ չանցավ ժամանակի կրոնական գործիչների ուշադրության մոտով։ Նրանցից մեկը՝ հայր Միխայլո Միխայլովիչ Վերբիցկին (ուկրաիներեն՝ Михайло Михайлович Вербицький), որն իր ժամանակի հայտնի երգահաններից էր, Չուբինսկու ոտանավորով ոգեշնչված, երաժշտություն գրեց նրա համար։ Երգն առաջին անգամ տպվեց 1863 թվականին, (նոտաներով՝ 1865 թվականին), իսկ արդեն 1917 թվականին սկսեց օգտագործվել որպես պետական օրհներգ։

1917-1920 թվականներին «Ще не вмерла Україна»-ն որպես պետական օրհներգ օրենսդրորեն հաստատված չէր, օգտագործվում էին նաև այլ օրհներգեր։ Իսկ 1939 թվականին հենց «Ще не вмерла Україна»-ն հաստատվեց Կարպատյան Ուկրաինայի օրհներգ։

Խորհրդային Միության կազմավորմամբ Ուկրաինայում սկսեց օգտագործվել ԽՍՀՄ օրհներգը՝ «Ինտերնացիոնալը»։ Երբ Խորհրդային Միությունում որոշում կայացվեց ստեղծել առանձին օրհներգեր, նրա կազմում յուրաքանչյուր հանրապետության համար, «Ще не вмерла Україна»-ն ակնհայտորեն չէր կարող դիտվել որպես Ուկրաինական ԽՍՀ օրհներգ։ Ուկրաինական ԽՍՀ օրհներգի տեքստը ստեղծել է պոետ և քաղաքական գործիչ Պավլո Գրիգորևիչ Տիչինան (ուկրաիներեն՝ Павло Григорович Тичина), իսկ երգահան Անտոն Դմիտրովիչ Լեբեդինեցը (ուկրաիներեն՝ Антон Дмитрович Лебединець) երաժշտություն գրեց նրա համար։ «Живи, Україно, прекрасна і сильна» (թարգմանաբար՝ Ապրի՛ր, Ուկրաինա, գեղեցիկ և ուժեղ) կոմպոզիցիան օգտագործվեց 1949 թվականից մինչ 1991 թվականին երկրի ակախության վերականգնումը։

1992 թվականի հունվարի 15-ին պետական օրհներգ ընդունվեց Վերբիցկու գրած երաժշտության՝ Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի (ուկրաիներեն՝ Верховна Рада) հաստատած խմբագրված տարբերակը, ինչը նշվեց նաև սահմանադրության մեջ։ Սակայն միայն 2003 թվականի մարտի 6-ին Գերագույն Ռադան ընդունեց «Ուկրաինայի պետական հիմնի մասին»՝ նախագահ Լեոնիդ Կուչմայի կողմից առաջարկված օրենքը^[1]։

Ուկրաինայի պետական հիմնի պաշտոնական տեքստը

Հաստատված է 2003 թվականի մարտի 6-ին Գերագույն Ռադայի կողմից^[1]. որպես օրհներգ հաստատված են միայն առաջին տան բառերը և կրկներգը, որոնք նշված են թավատառ։

Տեքստը ուկրաիներեն	Ռուսերեն տարբերակը[4]	Հայերեն թարգմանությունը
Ще не вмерла України і слава, і воля, Ще нам, браття молодії, усміхнеться доля. Згинуть наші вороженьки, як роса на сонці. Запануєм і ми, браття, у своїй сторонці. Душу й тіло ми положим за нашу свободу, І покажем, що ми, браття, козацького роду. Станем, браття, в бій кривавий, від Сяну до Дону, В ріднім краю панувати не дамо нікому, Чорне море ще всміхнеться, дід-Дніпро зрадіє, Ще у нашій Україні - доленька наспіє. Душу, тіло ми положим за нашу свободу, І покажем, що ми, браття, козацького роду. А завзяття, щира праця свого ще докаже, Ще ся волі в Україні піснь гучна розляже, За Карпати відіб'ється, згомонить степами, України слава стане поміж народами. Душу й тіло ми положим за нашу свободу І покажем, що ми, браття, козацького роду.	Ещё не умерла Украины и слава, и воля, Ещё нам, братья молодые, улыбнётся судьба. Сгинут наши враги, как роса на солнце, Загосподствуем и мы, братья, в своем крае. Душу и тело мы положим за нашу свободу И покажем, что мы, братья, казацкого рода. Станем, братья, в бой кровавый от Сана до Дона, В родном крае господствовать не дадим никому. Чёрное море ещё улыбнётся, дед-Днепр порадуется, Ещё в нашей Украине — вызреет счастливая судьба. Душу и тело мы положим за нашу свободу И покажем, что мы, братья, казацкого рода. А рвение и искренняя работа — своё еще докажут, Ещё в Украине песнь свободы звонкая разнесётся, За Карпаты пойдёт эхом, зашумит полями, Украины слава встанет среди народов. Душу и тело мы положим за нашу свободу И покажем, что мы, братья, казацкого рода.	Դեռ չի մահացել և՛ փառքը, և՛ կամքը Ուկրաինայի, Մեզ դեռ կժպտա, երիտասարդ եղբայրներ, ճակատագիրը։ Կկորչեն մեր թշնամիները, ինչպես ցողը արևի տակ, Կիշխենք և մենք, եղբայրներ, մեր երկրամասում։ Մենք հոգի ու մարմին կդնենք մեր ազատության համար Եվ ցույց կտանք, եղբայրներ, որ մենք կազակական ցեղից ենք։ Գնանք արյան մարտի, եղբայրներ, Սանից մինչև Դոն, Հարազատ երկրամասում չենք թողնի իշխել ոչ ոքի։ Սև ծովը դեռ կժպտա, մեծ հայր Դնեպրը կուրախանա, Մեր Ուկրաինայում դեռ կհասունանա երջանիկ ճակատագիրը։ Մենք հոգի ու մարմին կդնենք մեր ազատության համար Եվ ցույց կտանք, եղբայրներ, որ մենք կազակական ցեղից ենք։ Իսկ նվիրվածությունն ու անկեղծ աշխատանքը դեռ կապացուցեն իրենցը, Ուկրաինայում դեռ ազատության հնչեղ երգը կցրվի, Կարպատներից այն կողմ կանցնի արձագանքով, կաղմկի դաշտերով մեկ, Ազգերի շարքում կհառնի փառքը Ուկրաինայի։ Մենք հոգի ու մարմին կդնենք մեր ազատության համար Եվ ցույց կտանք, եղբայրներ, որ մենք կազակական ցեղից ենք։

Պավել Չուբինսկու բնագիր տեքստը

Լվովի «Мета» հանդեսում «Ще не вмерла Україна» բանաստեղծության հրատարակությունը (ուկր.), 1863, № 4։ Ուղղագրությունը պահպանված է։

Ще не вмерла Україна, и слава, и воля, Ще намъ, браття-молодці, усміхнеться доля!. Згинуть наші вороги, якъ роса на сонці, Запануємъ, браття й ми у своїй сторонці! Душу й тіло ми положим за свою свободу И покажемъ, що ми, браття, козацького роду! Гей-гей, браття миле, Нумо братися за діло, Гей-гей, пора вставати, Пора волю добувати! Наливайко, Залізнякъ и Тарас Трясило Кличуть насъ изъ-за могилъ на святеє діло. Изгадаймо славну смерть лицарства-козацтва, Щобъ не втратить марне намъ своєго юнацтва.

Душу й тіло ми положим за свою свободу И покажемъ, що ми, браття, козацького роду! Гей-гей, браття миле, Нумо братися за діло, Гей-гей, пора вставати, Пора волю добувати! Ой, Богдане, Богдане, славний наш гетьмане, На-що віддавъ Україну москалям поганим?! Щоб вернути її честь, ляжем головами, Наречемось України вірними синами. Душу й тіло ми положим за свою свободу И покажемъ, що ми, браття, козацького роду!

Гей-гей, браття миле, Нумо братися за діло, Гей-гей, пора вставати, Пора волю добувати! Наші браття Славяне вже за зброю взялись; Не діжде ніхто, щобъ ми по-заду зістались. Поєднаймось разомъ всі, братчики-Славяне: Нехай гинуть вороги, най воля настане! Душу й тіло ми положим за свою свободу И покажемъ, що ми, браття, козацького роду! Гей-гей, браття миле, Нумо братися за діло, Гей-гей, пора вставати, Пора волю добувати!

Տես նաև

• Ուկրաինայի դրոշ
• Ուկրաինայի զինանշան
• Ուկրաինական ԽՍՀ օրհներգ
• Զապորոժյան քայլերգ
• Լեհաստանի օրհներգ

Ծանոթագրություններ

1. Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի № 602-IV օրենքը. 6 մարտի 2003 թ. zakon.rada.gov.ua (ուկր.)։
2. Ուկրաինայի Սահմանադրությունը. Հոդված 20. 28 հունիսի 1996 թ. Ռուսերեն Վիքիդարան։
3. Ուկրաինայի Սահմանադրությունը. Հոդված 20. 28 հունիսի 1996 թ. Ուկրաինայի նախագահի պաշտոնական կայք (ուկր.)։
4. Ուկրաինայի օրհներգը թարգմանվել է 14 ազգային փոքրամասնությունների լեզուներով. focus.ua (ռուս.)։

Արտաքին հղումներ

• Ուկրաինայի հիմնը (տեքստը, նոտաները). proridne.com Արխիվացված 2009-02-18 Wayback Machine (ուկր.)
• Ուկրաինայի հիմնը. nationalanthems.me, national-anthems.net Արխիվացված 2013-05-23 Wayback Machine (անգլ.)
• Ուկրաինայի պետական հիմնը (mp3 ֆորմատ, 1.7 ՄԲ) Գերագույն Ռադայի պաշտոնական կայքում
• Ուկրաինայի հիմնը ՅուԹյուբում