Escribiu máis de cen obras teatrais, moitas das cales adaptou el mesmo ao cine. Actuou en case a totalidade dos seus trinta e tres filmes.
Famoso polo seu humor caústico, abordou todos os xéneros. A maior parte das súas comedias musicais escribiunas para a súa segunda esposa, a actriz e cantante Yvonne Printemps, con quen estivo casado entre 1919 e 1934. Estas comedias musicais proporcionáronlle un grande éxito (como Mozart ou L’amour masqué), así como o sete revistas musicais que fixo co seu amigo o compositor Albert Willemetz.
Traxectoria
Inicios
Guitry era fillo do célebre actor cómico Lucien Guitry (1860-1925), moi apreciado na súa época. A súa nai, Renée Delmas (1858–1902),[1] era filla do escritor e xornalista René de Pont-Jest. Mudáranse á capital rusa, onde Lucien dirixiu a compañía do teatro francés, o Théâtre Michel, dende 1882 a 1891. O matrimonio foi breve. Lucien Guitry era un persistente adúltero e a súa esposa iniciou o procedemento de divorcio en 1888.[1] Dous dos seus fillos morreron na infancia (un en 1883 e o outro en 1887); o outro fillo supervivente, Jean (1884–1920) foi actor e xornalista.[2] A asistenta rusa da familia adoitaba a acurtar o nome de Alexandre-Pierre co diminutivo ruso "Sacha", polo que foi coñecido toda a súa vida.[3]
Estudou no Lycée Janson de Sailly de París. Guitry foi un alumno mediocre, pero axiña mostrou dotes teatrais, como autor e escenógrafo. Escribía as súas propias obras (con frecuencia, en menos de tres días), dirixíaas e interpretábaas. En 1905 obtivo un grande éxito con Nono.[4][5]
Non obstante, en 1907, sufriu un sonoro fracaso coa súa obra La Clef, o que desanimou enormemente a Sacha Guitry. O apoio do seu grande amigo o escritor Octave Mirbeau foi moi importante para que Guitry perseverase na súa carreira teatral. Guitry solicitou a Mirbeau un prólogo para a súa obra Petite Hollande (1908) e, máis tarde, dedicoulle a obra Un sujet de roman, estreada o 4 de xaneiro de 1924, co seu pai Lucien Guitry como protagonista no papel de Mirbeau. Sarah Bernhardt tamén debería participar nesa estrea, no papel de Alice Regnault (esposa de Mirbeau), mais faleceu antes da primeira representación.
O 3 de outubro de 1916 estreou no Teatro das Bouffes Parisiens outro dos seus grandes éxitos: a obra Faisons un rêve, coa que se deu a coñecer o grande actor e cómico de revista Raimu. Á parte do éxito popular, esa obra obtivo críticas moi adversas, xa que o teatro de Guitry simbolizaba todo o oposto a algunhas correntes do seu momento, como a postura defendida unha década despois polo Cartel des Quatre (formado por Louis Jouvet, Charles Dullin, Gaston Baty e Georges Pitoëff), os cales aborrecían o teatro comercial e defendían a calidade dos textos e unha posta en escena de vangarda.
Retrato de Sacha Guitry no seu despacho da avenida Elisée-Reclus en 1942, por Léon Gard (colección de André Bernard)
O seu primeiro intento cinematográfico data de 1915, cando rodou Ceux de chez nous como reacción a un manifesto alemán onde se exaltaba a cultura xermánica. Guitry rodou imaxes de artistas franceses amigos do seu pai, como Auguste Rodin, Claude Monet, Anatole France ou Pierre-Auguste Renoir, entre outros.[6] Tomou notas das súas palabras e, durante as proxeccións públicas, repetíaas en voz alta. Deste xeito inventou en certa forma a voz en off. Non volveu rodar outro filme ata 1935, cando, por influencia da súa nova esposa Jacqueline Delubac, comezou a facer versións cinematográficas das súas propias obras teatrais. Pasteur (escrito para que o seu pai interpretase o protagonista, o doutor Louis Pasteur) foi protagonizado no cinema polo propio Sacha. Ese mesmo ano filmou Bonne chance. A protagonista feminina foi a súa esposa, Jacqueline Delubac.
En 1936 adaptou ao cinema outra das súas obras Le nouveau testament e rodou a que moitos consideran a súa obra mestra: Le roman d'un tricheur. Este filme, que carece case por completo de diálogos, está baseado na única novela escrita por Guitry, Mémoires d'un tricheur. O propio Guitry é o narrador do filme e amosa o seu gusto por contar historias e o seu amor polo ilusionismo.
Estes catro primeiros filmes de Guitry xa conteñen todo o seu mundo artístico: a súa capacidade de experimentar e xogar cos procedementos fílmicos, a reconstrución de acontecementos históricos ou de biografías de grandes personaxes e adaptacións teatrais. En só tres anos, Guitry dirixiu dez filmes.[7]
Nos anos finais da década de 1930 logrou grandes éxitos. Por esas datas divorciouse de Jacqueline Delubac e casou con Geneviève de Séréville, a única das súas cinco esposas que adoptou o apelido Guitry. Rexeitou a proposición de formar parte da Academia Francesa porque lle impuñan a condición de abandonar a súa carreira de comediante. Foi elixido membro da Academia Goncourt.
Rodou Ils étaient neuf célibataires (1939), sobre os matrimonios de conveniencia. No filme participaron numerosas vedettes, como Elvire Popesco. A estrea coincidiu co decreto do Goberno que obrigaba os estranxeiros a abandonar Francia. Ao día seguinte, estalou a segunda guerra mundial.
Segunda guerra mundial
Guitry non abandonou París, senón que permaneceu na cidade durante a ocupación alemá. Durante ese tempo continuou coa súa actividade nos escenarios e no cinema, co propósito de manter vivo o espírito francés naquel tempo. Utilizou as súas influencias para conseguir a liberación de personalidades perseguidas polos nazis (como o escritor Tristan Bernard e a súa esposa). Mesmo chegou a rodar a obra patriótica Le Destin fabuleux de Désirée Clary (estreada en 1942), baseada na vida da amante de Napoleón, Désirée Clary. Tamén estreou durante aquel período Donne-moi tes yeux (1943). Guitry negouse a que as súas obras se representasen neses momentos en Alemaña.
O 23 de agosto de 1944, no momento da liberación de París, poucas horas despois de telefonar a súa amiga Arletty, Guitry foi arrestado por un grupo da resistencia francesa, que lle reprocharon a súa actitude durante a ocupación alemá. Guitry estivo encarcerado durante sesenta días sen que lle chegasen a inculpar por ningún delito concreto. O seu peche parece que foi instigado por rumores infundados propagados por escritores como Pierre Descaves e xornalistas de Le Figaro (que naquel tempo estaba dirixido por Pierre Brisson, gran detractor de Guitry). O xuíz de instrución preguntou en anuncios publicados nos xornais, por dúas veces, que acusacións recaían sobre Guitry, sen obter ningunha resposta convincente.[8] O xuíz arquivou o caso e en 1947 Guitry conseguiu o sobresemento (Guitry asegurou que preferiría un proceso). As súas lembranzas daqueles días de prisión servíronlle posteriormente para recrear a cela que aparece en La Poison (1951, protagonizada por Pauline Carton) e en dúas narracións: Quatre ans d'occupations (sobre o período de 1940 a agosto de 1944) e 60 jours de prison.
Guitry non puido rodar o seu último guión, La Vie à deux, e foi Clément Duhour quen o levou á gran pantalla.
Sacha Guitry foi enterrado no cemiterio de Montmartre de París, xunto ao seu pai Lucien,[9] o seu irmán Jean (morto en 1920) e a súa última esposa, Lana Marconi, finada en 1990.
Guitry e os actores
Sacha Guitry reservouse o papel protagonista de todos os seus filmes, aínda que tamén foi fiel a un conxunto de actores favoritos. En primeiro lugar, tiña unha alta consideración polo seu pai, Lucien Guitry, a quen consideraba (con Sarah Bernhardt) o mellor actor do mundo e para o que realizou unha biografía (Le comédien) e unha adaptación teatral (Mon père avait raison). Outra actriz á que apreciaba enormemente foi Pauline Carton, que apareceu en practicamente todos os seus filmes en papeis que Guitry escribiu expresamente para ela. A Michel Simon confioulle o papel protagonista de La Poison e La Vie d'un honnête homme. Simon tamén participou no último filme de Guitry Les trois font a paire, a pesar de que o seu papel non lle gustaba. Aceptou actuar só pola amizade que o unía con Guitry, por entón xa moi enfermo.
