PROFILBARU.COM

Κοσμάς Α΄ Ιεροσολυμίτης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	11ος αιώνας;
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	επίσκοπος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
	δεδομένα

Ο Κοσμάς Α΄ Ιεροσολυμίτης διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ των ετών 1075 και 1081.

Η καταγωγή του ήταν από την Αντιόχεια. Ονομάστηκε όμως Ιεροσολυμίτης, επειδή είχε μείνει για αρκετό χρονικό διάστημα στα Ιεροσόλυμα. Όταν έφυγε από εκεί, μόνασε στην Κωνσταντινούπολη. Δεν είχε μεγάλη μόρφωση, ήταν όμως ευσεβής και ενάρετος, απλός και αγαπητός. Στις 2 Αυγούστου 1075, μετά το θάνατο του Ιωάννη Η΄ Ξιφιλίνου, εξελέγη Πατριάρχης κατόπιν επιθυμίας του Αυτοκράτορα Μιχαήλ Δούκα, αν και ήταν ήδη προχωρημένης ηλικίας. Όταν εξελέγη Πατριάρχης, κατά πάσα πιθανότητα βρισκόταν σε μονή έξω από τα Ιεροσόλυμα^[1].

Το 1078 έστεψε Αυτοκράτορα τον Νικηφόρο Γ΄ Βοτανειάτη. Αντιτάχθηκε στον γάμο του Νικηφόρου με την Μαρία της Αλανίας, σύζυγο του Μιχαήλ Ζ', αλλά δεν έλαβε άλλα μέτρα εκτός από την καθαίρεση του ιερέα που τέλεσε τον γάμο^[2]. Αργότερα χρησιμοποίησε την επιρροή του για να τον πείσει να παραιτηθεί, καθώς η δημοτικότητά του έπεφτε και η Αυτοκρατορία έμπαινε σε περίοδο αποσταθεροποίησης. Το 1081 έστεψε Αυτοκράτορα τον Αλέξιο Α΄ Κομνηνό. Όταν αυτός προσπάθησε, με την παρακίνηση της μητέρας του, να χωρίσει τη γυναίκα του, Ειρήνη Δούκαινα, για να παντρευτεί τη χήρα Αυτοκράτειρα Μαρία της Αλανίας, ο Κοσμάς, έχοντας με το μέρος του και τους μοναχούς, αρνήθηκε να το δεχτεί^[3], καθώς αυτή είχε ήδη παντρευτεί δύο φορές. Κατόπιν αυτού, ο Αλέξιος εγκατέλειψε το σχέδιό του^[4].

Η πιο σημαντική συνοδική ενέργεια του Κοσμά ήταν η καταδίκη, το 1076-1077, των αιρετικών θέσεων του Ιωάννη Ιταλού, ενός φιλοσόφου που συνδεόταν με την οικογένεια των Δουκών^[2].

Όμως, οι ευθύνες και οι αρμοδιότητες του Πατριάρχη δεν ταίριαζαν στον χαρακτήρα του Κοσμά. Εκτός αυτού, η μητέρα του Αλεξίου, Άννα Δαλασσηνή, πίεζε για την απομάκρυνσή του, αφενός διότι δεν της άρεσε ο δεσμός της Ειρήνης με την οικογένεια των Δουκών^[2], αφετέρου για να προωθήσει ευνοούμενό της στον θρόνο^[5]. Έτσι, στις 8 Μαΐου 1081 παραιτήθηκε και αποσύρθηκε στη Μονή Καλλίου. Αρνήθηκε τις προτάσεις επιστροφής που του έγιναν και πέθανε στη Μονή εκείνη.

Η παραίτηση του Κοσμά θεωρείται πως εγκαινιάζει μια περίοδο, μεταξύ της βασιλείας του Αλεξίου Α΄ και του Μανουήλ Α΄, κατά την οποία η Εκκλησία χάνει την αυτοαναφορικότητα που είχε τον ενδέκατο αιώνα και εξαρτάται και υπόκειται στο Κράτος^[6]. Ο ιστορικός Ιωάννης Σκυλίτζης δεν μιλάει κολακευτικά για τον Κοσμά. Αναφέρει ότι επελέγη λόγω έλλειψης μεγαλείου, καθώς «μετά τον θάνατο του προηγούμενου Πατριάρχη, ο Μιχαήλ Ζ΄ δεν επέλεξε κάποιον από την Γερουσία, ούτε από την Μεγάλη Εκκλησία, ούτε κάποιον άλλο βυζαντινό που φημιζόταν για τα λόγια ή τα έργα του, αλλά κάποιον μοναχό Κοσμά που ήρθε ουρανοκατέβατος από την Αγία Πόλη και τιμήθηκε από τον Αυτοκράτορα... παρόλο που δεν είχε ούτε σοφία ούτε κρίση...^[1]».

Ανακηρύχθηκε άγιος από την Ορθόδοξη Εκκλησία και τιμάται ως θαυματουργός στις 2 Ιανουαρίου.

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 Georgina Buckler (1929). Anna Komnena: A Study. Oxford: University Press. σελίδες 290, σημ. 5.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 J.M. Hussey (1986). The Orthodox Church in the Byzantine Empire. Oxford: University Press. σελίδες 140.
↑ Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. σελίδες 127. ISBN 9607217225.
↑ Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. σελίδες 128. ISBN 9607217225.
↑ Paul Magdalino (1993). The Empire of Manuel Komnenos. Cambridge: University Press. σελίδες 268.
↑ Paul Magdalino (1993). The Empire of Manuel Komnenos. Cambridge: University Press. σελίδες 303.

Πηγές

Οικουμενικό Πατριαρχείο Αρχειοθετήθηκε 2010-06-16 στο Wayback Machine.
Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. ISBN 9607217225.
Georgina Buckler (1929). Anna Komnena: A Study. Oxford: University Press.
J.M. Hussey (1986). The Orthodox Church in the Byzantine Empire. Oxford: University Press.
Paul Magdalino (1993). The Empire of Manuel Komnenos. Cambridge: University Press.

τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος Ιωάννης Η΄	Οικουμενικός Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης 1075-1081	Διάδοχος Ευστράτιος