Ο Κονσταντίν μακ Φέργκουσα (Constantine son of Fergus, πριν το 775 - 820) βασιλιάς των Πίκτων (789 - 820) απαριθμείται από πολλούς ιστορικούς στην Βικτωριανή εποχή ως Κωνσταντίνος Α΄ της Σκωτίας. Θεωρείται ο ιδρυτής της εκκλησίας του Ντάνκελντ που δέχτηκε αργότερα τα οστά του Αγίου Κολούμπα από την Ίωνα. Έχει ειπωθεί ότι ο Κονσταντίν και ο αδελφός του Όνγκους Β΄ των Πίκτων ήταν γιοι του Φέργκους μακ Έχνταχ βασιλιά της Νταλ Ριάτα αλλά δεν έχει γίνει ευρύτερα αποδεκτό.[2] Τα δυο αδέλφια ήταν πιθανότατα εγγονοί ή δισέγγονοι ευγενών του Όνγκους Α΄ των Πίκτων, η οικογένεια του καταγόταν από το Μερνς και είχε δεσμούς με τον Έογκαναχ του Μάνστερ στην Ιρλανδία.[3]
Βασιλεία
Ο Σταυρός του Ντάπλιν στον οποίο απομνημονεύεται το όνομα του Κονσταντίν.
Τα Ιρλανδικά Χρονικά παρέχουν ελάχιστες πηγές για την εποχή του Κονσταντίν.[4] Η αιτία δεν είναι γνωστή, η παρουσία των Βίκινγκ στην Ιρλανδία και στις δυτικές ακτές της Σκωτίας ίσως να είναι αιτία της έλλειψης πληροφοριών, ακολούθησε η δολοφονία του ηγούμενου Νώε του Κίνγκαρθ στο νησί του Μπιουτ από επιδρομείς.[5] Η πρώτη καταγραφή ήταν μια εμφύλια διαμάχη στους Πίκτες ανάμεσα στον ίδιο τον Κονσταντίν και το προκάτοχο του Κόναλλ μακ Τάιντγκ (789) με νικητή τον Κονσταντίν, ο Κόναλλ αργότερα δολοφονήθηκε (807).[6] Είναι δεδομένο ότι ο Κονσταντίν νίκησε και ανέτρεψε τον Κόναλλ αλλά δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία αφού τα χρονικά του δίνουν περίοδο βασιλείας μεταξύ 35 - 45 ετών.[7] Η δεύτερη αναφορά ήταν ο θάνατος του ίδιου του Κονσταντίν το 820.[8]
Η αρχική εκτίμηση ήταν ότι ο Σταυρός του Ντάπλιν ανεγέρθη για να τιμήσει την νίκη του Κένεθ Α΄ της Σκωτίας στους Πίκτες όπως και ο λίθος του Στόουν. Πρόσφατες έρευνες παρουσίασαν το όνομα του Κονσταντίν σε επιγραφή του σταυρού, οι ιστορικοί ύστερα από αυτό κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο σταυρός ανεγέρθη από τον ίδιο τον Κονσταντίν για να απομνημονεύσει το όνομα του. Το όνομα που εμφανίζεται στον σταυρό είναι "Κονσταντίν φίλους Φίρκους" μια Λατινική μετάφραση της Αρχαίας Ιρλανδικής έκδοσης του ονόματος του όπως εμφανίζεται με το έγγραφο του Πόπλετον στους καταλόγους των Πικτών βασιλέων.
Θρύλοι
Οι απόψεις ότι η σαρκοφάγος του Αγίου Ανδρέα δημιουργήθηκε από τον Κονσταντίν και ότι τα λείψανα του Αγίου Κολούμπα μεταφέρθηκαν από την Ιονά στο Ντάνκελντ από τον Κονσταντίν δεν έγιναν αποδεκτές.[9] Η άποψη ότι τα λείψανα του Αγίου Κολούμπα μεταφέρθηκαν στο Ντάνκελντ από τον Κονσταντίν παρουσιάστηκε 30 χρόνια αργότερα την εποχή του Κένεθ Α΄ της Σκωτίας με βάση μια αναφορά των Σκωτσέζικων Χρονικών για το 818.[10]
Το γεγονός ότι ο Κονσταντίν ίδρυσε το Ντάνκελντ αναφέρεται από μετέπειτα χρονικογράφους όπως ο Ιωάννης του Φορντάν που ακολούθησαν παραλλαγές του καταλόγου των Πικτών βασιλέων ή άλλου υλικού που χάθηκε. Ο Άντριου του Ουίντουν τοποθετεί την ίδρυση του μετά τον θάνατο του Καρλομάγνου και του πάπα Λέων Γ΄ το 816.[11] Ο Κονσταντίν μνημονεύεται στην Μαρτυρολογία του Ταλλάγκτ ένα μοναστηριακό υλικό της εποχής του, σαν συνεργάτης του ηγούμενου Νταϊαρμέιτ του Ιωνά έγινε θρησκευτικός μεταρρυθμιστής σύμφωνα με τις μοναστηριακές του ιδέες.[12] Ο Κονσταντίν και ο ανιψιός του Εογκάναν μακ Οένγκουσα ήταν προστάτες των μοναστηρίων στην Νορθουμβρία όπως φαίνεται στον κατάλογο των σημειώσεων που άφησαν γι'αυτούς οι προσκυνητές γύρω στο 840.[13]
Τον Κονσταντίν διαδέχθηκε ο αδελφός του Όνγκους, ο γιος του Ντρεστ Θ΄ των Πίκτων έγινε αργότερα βασιλιάς ενώ ο άλλος του γιος Ντόναλντ μακ Κωνσταντίν έγινε βασιλιάς της Νταλ Ριάτα την περίοδο 811 - 835. Η φήμη του Κονσταντίν στους βασιλείς που τον ακολούθησαν φαίνεται στο γεγονός ότι χρησιμοποίησαν το όνομα του δυο μετέπειτα βασιλείς ενώ δεν ήταν γνωστό στην Σκωτία μέχρι την εποχή του.
↑Noah's death, probably by violence, is reported by the Annals of Ulster, s.a. 789. Entries relating to Viking activity are found for 794–796, 798, 802, 806, &c.
↑Annals of Ulster, s.a. 788. The dating is not certain as a second notice, s.a. 789, says "The battle of Causantín and Conall is written here in other books."
↑ESSH, p. cxxvii; Broun, "Pictish Kings", pp.82–83 and note 29.
↑Annals of Ulster, s.a. 819. The Annals of Innisfallen, AI820.1, call Causantín "King of Alba", but this is not considered to be significant.
↑CS 818 reads: "Diarmait, abbot of Ia, went to Scotland with the shrine of Colum Cille." However, a circuit with the relics of the Saint may have been a regular occurrence.
Anderson, Alan Orr, Early Sources of Scottish History A.D 500–1286, volume 1. Reprinted with corrections, Stamford: Paul Watkins, 1990.
Bannerman, John. "The Scottish Takeover of Pictland and the relics of Columba" in Dauvit Broun and Thomas Owen Clancy (eds.) Spes Scotorum: Saint Columba, Iona and Scotland. Edinburgh: T & T Clark, 1999.
Broun, Dauvit, "Dunkeld and the origins of Scottish Identity" in Dauvit Broun and Thomas Owen Clancy (eds), op. cit.
Broun, Dauvit. "Pictish Kings 761-839: Integration with Dál Riata or Separate Development" in Sally Foster (ed.) The St Andrews Sarcophagus: A Pictish masterpiece and its international connections. Dublin: Four Courts Press, 1998.
Clancy, Thomas Owen. "Caustantín son of Fergus (Uurgust)" in M. Lynch (ed.) The Oxford Companion to Scottish History. Oxford & New York: Oxford UP, 2002.
John of Fordun, Chronicle of the Scottish Nation, ed. William Forbes Skene, tr. Felix J.H. Skene, 2 vols. Reprinted, Lampeter: Llanerch Press, 1993.
Forsyth, Katherine, "Evidence of a lost Pictish source in the Historia Regum Anglorum of Symeon of Durham", in Simon Taylor (ed.) Kings, clerics and chronicles in Scotland, 500-1297: essays in honour of Marjorie Ogilvie Anderson on the occasion of her ninetieth birthday. Dublin: Four Courts Press, 2000.
Foster, Sally M., Picts, Gaels and Scots: Early Historic Scotland. London: Batsford.
Smyth, Alfred P. Warlords and Holy Men: Scotland AD 80-1000. Reprinted, Edinburgh: Edinburgh UP, 1998.
