Ο Ντόναλντ Γ΄ (Donald III, 1032 - 1099), ή Ντόναλντ ο Ισχυρός ή Ντόναλντ ο Λευκός, ήταν βασιλιάς της Σκωτίας από το 1093 έως το 1094 και από το 1094 έως το 1097.
Πρώτα χρόνια
Ήταν δεύτερος και μικρότερος γιος του Ντάνκαν Α΄ της Σκωτίας, μικρότερος αδελφός του Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας[1]. Γεννήθηκε όταν ήταν βασιλιάς ο προπάππους του Μάλκολμ Β΄ της Σκωτίας που πέθανε 80 ετών όταν ο Ντόναλντ Γ΄ ήταν μωρό, τον διαδέχθηκε ο πατέρας του. Ο Ντάνκαν Α΄ δολοφονήθηκε γύρω στο 1040 από τον Τραν Μάκβεθ έναν άλλον εγγονό του Μάλκολμ Β΄ που σφετερίστηκε τον θρόνο της Σκωτίας, ο Ντόναλντ Γ΄ ήταν ακόμα παιδί. Μετά τον θάνατο του πατέρα του ο Ντόναλντ κρύφτηκε στην Ιρλανδία 17 χρόνια από φόβο μήπως δολοφονηθεί και ο ίδιος από τον Μάκβεθ ενώ ο μεγαλύτερος αδελφός του Μάλκολμ πήγε στην Σκωτία να ανακτήσει τον θρόνο. Την ίδια εποχή ο παππούς του Μάλκολμ Κρίναν του Ντάνκελντ που είχε παντρευτεί την κόρη του Μάλκολμ Β΄ σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον του Μάκβεθ, όταν ο Μάλκολμ ενηλικιώθηκε ανέτρεψε τον Μάκβεθ και έγινε βασιλιάς, την ίδια εποχή ο Ντόναλντ Γ΄ ήταν 25 ετών.
Οι δραστηριότητες του Ντόναλντ την περίοδο που ήταν βασιλιάς ο Μάλκολμ δεν έχουν καταγραφεί, δεν τον είχε επιλέξει ο αδελφός του για διάδοχο, προτίμησε τον μεγαλύτερο γιο του με την Μαργαρίτα του Ουέσσεξ Εδουάρδο σε αντίθεση με τα έθιμα που επικρατούσαν στην Σκωτία.[2] Ο Μάλκολμ έπεσε στην μάχη του Άλνουικ στην Νορθουμβρία τον Νοέμβριο του 1093 μαζί με τον διάδοχο Εδουάρδο, η βασίλισσα Μαργαρίτα πέθανε αμέσως μετά.
Άνοδος στον θρόνο ως σφετεριστής
Ο Ιωάννης του Φορντάν αναφέρει ότι ο Ντόναλντ επιτέθηκε στην Σκωτία μετά τον θάνατο της Μαργαρίτας επικεφαλής μεγάλου στρατού και πολιόρκησε τους γιους του Μάλκολμ και της Μαργαρίτας στο Εδιμβούργο. Ο Έντγκαρ Έθελινγκ σύμφωνα με τον Φορντάν ανησύχησε έντονα για τους ανιψιούς του και τους μετέφερε στην Αγγλία.[3] Ο Αντρέας του Ουίντουν έγραψε ότι ο Ντόναλντ έγινε βασιλιάς και έστειλε εξορία τους ανιψιούς του, το Αγγλοσαξωνικό χρονικό αντίστοιχα γράφει ότι ο Ντόναλντ έγινε νέος βασιλιάς και έδιωξε τους Άγγλους από την αυλή του.[4]
Τον Μάιο του 1094 ο ανιψιός του Ντόναλντ Ντάνκαν Β΄ της Σκωτίας γιος του Μάλκολμ Γ΄ και της πρώτης συζύγου του Ίνγκεμποργκ Φίνσντάττερ επιτέθηκε με μεγάλο στρατό από Άγγλο-Νορμανδούς και Νορθούμβριους, στον στρατό συμμετείχε ο ετεροθαλής αδελφός του Εδμόνδος της Σκωτίας και ο πεθερός του Γκοσπατρίκ, κόμης της Νορθουμβρίας. Η επίθεση ανέβασε προσωρινά στον θρόνο της Σκωτίας τον Ντάνκαν αλλά μια εξέγερση νίκησε και ανέτρεψε τους συμμάχους την ίδια χρονιά, ο Ντανκάν δολοφονήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1094 από τον Πίτερ Μέιλ μορμάρο του Μερνς.[5] Τα Χρονικά του Ούλστερ αναφέρουν ότι ο Ντάνκαν δολοφονήθηκε υπό τις διαταγές του Ντόναλντ και του Εδμόνδου.[6] Ο Ντόναλντ ανέλαβε πάλι την εξουσία ορίζοντας τον Εδμόνδο διάδοχο του.[7] Ο Ντόναλντ Γ΄ ήταν ηλικιωμένος άντρας πάνω από 60 και χωρίς γιους οπότε η διαδοχή ήταν ξεκάθαρη, ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι αναφέρει ότι είχε παραχωρήσει στον Εδμόνδο σαν δώρο περίπου το μισό από το βασίλειο του.[8]
Ανατροπή
Ο μεγαλύτερος γιος του Μάλκολμ και της Μαργαρίτας Έντγκαρ της Σκωτίας ζήτησε την βοήθεια του Γουλιέλμου Ρούφου ο οποίος του έστειλε στρατό υπό την ηγεσία του θείου του Έντγκαρ Έθελινγκ.[9] Ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι γράφει ότι ο Ντόναλντ σκοτώθηκε από τους ξιφήρους του Δαυίδ Α΄ και τις δυνάμεις του Γουλιέλμου Ρούφου.[10] Το Αγγλοσαξωνικό χρονικό γράφει ότι εξορίστηκε και το Χρονικό του Τίγκερναχ ότι τυφλώθηκε από τον αδελφό του.[11] Ο Τζων του Φορντάν με βάση τους βασιλικούς καταλόγους καταλήγει ότι τυφλώθηκε και στην συνέχεια φυλακίστηκε μέχρι το τέλος της ζωής του από τον Έντγκαρ, ο τόπος που φυλακίστηκε δεν είναι γνωστός πιθανότατα βρίσκεται στο Φόρφαρ του Άνγκους.[12] Ο ηλικιωμένος Ντόναλντ Γ΄ πέθανε σε ηλικία 67 ετών στην φυλακή (1099), οι πηγές σχετικά με τον τόπο ταφής διαφέρουν άλλοι γράφουν ότι τάφηκε στο αβαείο του Ντανφέρμλιν και άλλοι στον Καθεδρικό ναό του Ντάνκελντ αλλά όλοι συμφωνούν ότι τα λείψανα του μεταφέρθηκαν αργότερα στην Αϊόνα.
Κληρονόμοι
Ο Ντόναλντ Γ΄ δεν άφησε γιους, είχε μόνο μια κόρη την Μπέθοκ που παντρεύτηκε τον Ούτρεντ του Τινταλ, λόρδο του Τινταλ.[13] Η κόρη του Μπέθοκ Εξτίλδα παντρεύτηκε τον Ριχάρδο Κόμυν, τα δικαιώματα του Ιωάννη Β΄ Κόμυν στον θρόνο της Σκωτίας προήλθαν μέσω του Ντόναλντ από την Μπέθοκ και την Εξτίλδα.[14] Ένας ευγενής ο Λάντμανν που πέθανε το 1116 και αναφέρεται σαν γιος του Ντόμναλλ και εγγονός του βασιλιά της Σκωτίας ίσως να ήταν γιος του Ντόναλντ Γ΄ ή του Μειλ Κολουίμ του Μόρεϊ.[15]
Παραπομπές
↑Donald's elder brother Malcolm III (Máel Coluim mac Donnchada) is presumed to have been between two and ten years of age in 1040; Duncan, p. 42. Walter Bower's Scotichronicon says that Donald passed his exile during the reign of Macbeth (Mac Bethad mac Findlaích) in the Hebrides, but this is unlikely given his age; McDonald, p. 104.
↑Scottish Annals, p. 112, quoting Symeon of Durham; Duncan, p. 54; Oram, David I, p. 39.
