PROFILBARU.COM

Ο μονάρχης είναι το αξίωμα του ανωτάτου άρχοντα ενός κράτους,^[1] που κυβερνά συνήθως ένα βασίλειο. Ένας μονάρχης μπορεί να ασκεί τα περισσότερο και πιο ανώτατα καθήκοντα σε ένα κράτος, αν και υπάρχουν περιπτώσεις όπου άλλα άτομα μπορούν να ασκήσουν αυτή την εξουσία εν ονόματι του μονάρχη. Συνήθως ένας μονάρχης, είτε κληρονομεί το δικαίωμα να ασκήσει κυριαρχικά δικαιώματα σε ένα κράτος (που συχνά αυτή η διαδικασία αναφέρεται ως διαδοχή στον θρόνο ή το στέμμα), είτε επιλέγεται μέσα από μια καθιερωμένη διαδικασία από μια οικογένεια ή μια ομάδα μπορεί να παρέχει τον μονάρχη ενός έθνους.^[2] Εναλλακτικά, ένα άτομο μπορεί να γίνει μονάρχης με τη βία, με αυτοανακήρυξη ή με συνδυασμό άλλων μέσων. Ένας μονάρχης βασιλεύει συνήθως για όλη του τη ζωή ή μέχρι να παραιτηθεί. Οι εξουσίες του μονάρχη ποικίλουν από τη μία μοναρχία στην άλλη ή από τη μία ιστορική εποχή στην άλλη. Για παράδειγμα, ένα είδος μονάρχη, ο αυτοκράτορας, μπορεί να χειρίζεται όλη την εξουσία κυριαρχίας ενός κράτους (απόλυτη μοναρχία), ενώ ένα άλλο είδος μονάρχη, ο βασιλιάς, μπορεί να διαθέτει εθιμοτυπικά καθήκοντα με μικρή ή ελάχιστη εξουσία, ενώ την πραγματική εξουσία να την έχει μια εκλεγμένη κυβέρνηση ή ένα κοινοβούλιο (συνταγματική μοναρχία).^[3]^[4]^[5]

Χαρακτηριστικά

Οι μονάρχες, φέρουν ποικίλους τίτλους - βασιλιάς ή βασίλισσα, πρίγκιπας ή πριγκίπισσα, αυτοκράτορας ή αυτοκράτειρα, δούκας ή δούκισσα, εμίρης, σουλτάνος ή φαραώ. Ο όρος πρίγκιπας χρησιμοποιείται μερικές φορές ως γενικός όρος για να αναφερθεί σε κάθε μονάρχη ανεξάρτητα από τον τίτλο, ειδικά σε παλαιότερα κείμενα.^[6]

Ένας βασιλιάς μπορεί επίσης να είναι σύζυγος της βασίλισσας και μια βασίλισσα μπορεί να είναι σύζυγος του βασιλιά. Εάν και οι δύο απο το ζευγάρι βασιλεύουν, κανείς απο τους δύο δεν θεωρείται σύζυγος βασιλιά ή βασίλισσας. Η μοναρχία είναι πολιτικού ή κοινωνικοπολιτιστικού χαρακτήρα και γενικά (αλλά όχι πάντα) συνδέεται με κληρονομική κυριαρχία. Οι περισσότεροι μονάρχες, τόσο ιστορικά όσο και σήμερα, έχουν γεννηθεί και ανατραφεί μέσα σε μια βασιλική οικογένεια (η κυριαρχία της οποίας για μια χρονική περίοδο αναφέρεται ως δυναστεία) και έχει εκπαιδευτεί για μελλοντικά καθήκοντα. Διαφορετικά συστήματα διαδοχής έχουν χρησιμοποιηθεί, όπως συγγένεια εξ αίματος, τα πρωτότοκα τέκνα, ο σαλικός νόμος, κλπ. Ενώ παραδοσιακά οι περισσότεροι μονάρχες είναι άνδρες, οι γυναίκες μονάρχες έχουν επίσης κυριαρχίσει.^[7]^[8]^[9]

Ορισμένες μοναρχίες δεν είναι κληρονομικές. Σε μια εκλεκτική μοναρχία, ο μονάρχης εκλέγεται αλλά εξυπηρετεί με άλλο τρόπο όπως οποιοσδήποτε άλλος μονάρχης. Τα ιστορικά παραδείγματα της εκλεγμένης μοναρχίας περιλαμβάνουν τους ιερούς Ρωμαίους αυτοκράτορες (που εκλέγονται από εκλεκτικούς πρίγκιπες, αλλά συχνά προέρχονται από την ίδια δυναστεία) και την ελεύθερη εκλογή βασιλιάδων της πολωνικής-λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Τα σύγχρονα παραδείγματα περιλαμβάνουν τον Γιανγκ ντι-Περτουάν Αγκόν^[10]^[11] της Μαλαισίας, ο οποίος διορίζεται από τη Διάσκεψη των Κυβερνώντων κάθε πέντε χρόνια ή μετά τον θάνατο του βασιλιά, και ο Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ο οποίος υπηρετεί ως κυρίαρχος της Πόλης του Βατικανού και εκλέγεται (μέχρι θανάτου) από το Κολλέγιο των Καρδιναλίων.^[12]

Τους τελευταίους αιώνες, πολλά κράτη έχουν καταργήσει τη μοναρχία και απέκτησαν δημοκρατία (βλέπε, π.χ., Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Η υπεράσπιση της κυβέρνησης από μια δημοκρατία ονομάζεται ρεπουμπλικανισμός,^[13] ενώ η υπεράσπιση της μοναρχίας ονομάζεται μοναρχισμός.^[14] Ένα κύριο πλεονέκτημα της κληρονομικής μοναρχίας είναι η άμεση συνέχεια της εθνικής ηγεσίας, όπως φαίνεται στην κλασική φράση "Ο [παλαιός] βασιλιάς είναι νεκρός. Ζήτω ο [νέος] βασιλιάς!". Στις περιπτώσεις όπου ο μονάρχης χρησιμεύει κυρίως ως τελετουργικός αριθμός (π.χ. στις περισσότερες σύγχρονες συνταγματικές μοναρχίες), η πραγματική ηγεσία δεν εξαρτάται από τον μονάρχη.^[15] Μία μορφή κυβέρνησης μπορεί στην πραγματικότητα να είναι κληρονομική χωρίς να θεωρείται μοναρχία, όπως οικογενειακή δικτατορία.^[16]