Η Νταλ Ριάτα ή Νταλ Ριάντα (ιρλανδικά: Dál Riata, Dál Riada, επίσης Νταλριάντα, Dalriada) ήταν σύμπλεγμα Γαελικών επικρατειών που αποτέλεσαν ενιαίο βασίλειο από τον 5ο έως τον 9ο αιώνα μ.Χ. (498 - 843) Περιελάμβανε μέρη της δυτικής Σκωτίας και της βορειοανατολικής Ιρλανδίας, σε κάθε πλευρά του Βόρειου Καναλιού της Ιρλανδίας (North Irish Channel). Κατά την περίοδο της ακμής του στα τέλη του 6ου με αρχές του 7ου αιώνα, εμπεριείχε περίπου το σύγχρονο Αργκάιλ στη Σκωτία και μέρος της Κομητείας Άντριμ στην ιρλανδική επαρχία του Όλστερ.[1][2] Μετά από μια περίοδο επέκτασης, το βασίλειο της Νταλ Ριάντα συγχωνεύτηκε μαζί με το Βασίλειο των Πικτών τον 9ο αιώνα και αποτέλεσαν το Γαελικό Βασίλειο της Σκωτίας/Άλμπα.[3][4]
Η ίδρυση της Νταλ Ριάτα ανάγεται στον θρυλικό βασιλιά Φέργκους Μορ το 498 μ.Χ. Έφτασε στο απόγειο της έκτασής του υπό τον βασιλιά Άενταν μεταξύ του 574 - 608. Σε αυτή την περίοδο η επιρροή και η ισχύς της Νταλ Ριάτα μεγάλωσαν αρκετά, ώστε να διεξάγει ναυτικές αποστολές στις Ορκάδες και τη Νήσο του Μαν και επιθέσεις σε Βρετανικά βασίλεια, όπως το Στραθκλαϊντ. Η χρυσή περίοδς του βασιλείου έληξε τον 7ο αιώνα μετά από στρατιωτικές ήττες επί του βασιλιά Ντόμναλ (Ντόναλντ) Μπρεκ. Το βασίλειο έγινε υποτελές της Νορθουμβρίας και των Πικτών κατά τον 8ο αιώνα. Δεν είναι σαφές εάν η Νταλ Ριάτα κατάφερε να επανακτήσει την ισχύ της κατά τη διάρκεια του 8ου και 9ου αιώνα. Θεωρείται πως ο βασιλιάς Κένεθ Α΄ ήταν βασιλιάς της Νταλ Ριάτα πριν γίνει βασιλιάς των Πικτών από το 843, μετά από ήττα των Πικτών από επιθέσεις Βίκινγκ.[5] Η ανεξαρτησία έληξε μετά τη συγχώνευση της Νταλ Ριάτα με την επικράτεια των Πικτών και την άνοδο του Βασιλείου της Άλμπα (Σκωτίας).
Λατινικές πηγές αναφέρουν τους κατοίκους της Νταλ Ριάτα ως «Σκώτους» (Scoti), ένα όνομα που χρησιμοποιούταν νωρίτερα για τους Ιρλανδούς-Γαέλους που έκαναν επιδρομές στη Ρωμαϊκή Βρετανία. Μετά τη ρωμαϊκή εποχή, η ονομασία Σκώτοι άρχισε να προσδιορίζει τους Γαέλους συνολικά, τόσο της Ιρλανδίας, όσο και των δυτικών περιοχών της Σκωτίας (Νταλ Ριάτα).[6] Μετά τη συγχώνευση, ο όρος Scotia περιέγραφε το νέο βασίλειο της Σκωτίας (το οποίο στους κατοίκους του ήταν γνωστό ως Άλμπα).
Παραπομπές
↑Oxford Companion to Scottish History p. 161 162, edited by Michael Lynch, Oxford University Press. (ISBN978-0-19-923482-0).
↑Laing, Lloyd Robert (2006). The Archaeology of Celtic Britain and Ireland c. AD 400–1200. Cambridge University Press. σελ. 324. ISBN978-0521838627. The inhabitants of what is now Co. Antrim, Ireland, were known as the Scots, a name they transported to what is now Argyll and the adjacent islands where they established the kingdom of Dál Riata.
↑Laing, Lloyd Robert (2006). The Archaeology of Celtic Britain and Ireland c. AD 400–1200. Cambridge University Press. p. 324. ISBN 978-0521838627. The inhabitants of what is now Co. Antrim, Ireland, were known as the Scots, a name they transported to what is now Argyll and the adjacent islands where they established the kingdom of Dál Riata.
↑Smyth, and Bannerman, Scottish Takeover, present this case, arguing that Pictish kings from Ciniod son of Uuredech and Caustantín onwards were descendants of Fergus mac Echdach and Feradach, son of Selbach mac Ferchair. Broun's Pictish Kings offers an alternative reconstruction, and one which has attracted considerable support, e.g. Clancy, "Iona in the kingdom of the Picts: a note", Woolf, Pictland to Alba, pp. 57–67.