Вуліца Захарава (Мінск)

Вуліца Захарава Мінск
Агульная інфармацыя
Краіна	Беларусь
Горад	Мінск
Раён	Партызанскі
Гістарычны раён	Стромкі Бераг, Архірэйская Слабодка
Працягласць	1880 м
Найбліжэйшыя станцыі метро	Плошча Перамогі, Пралетарская
Аўтобусныя маршруты	18, 26, 37, 39
Назва ў гонар	Іван Захараў^[d]
Паштовы індэкс	220034, 220088
Код вуліцы	278[1]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вуліца Захарава — вуліца ў Партызанскім раёне Мінска. Названа ў гонар Івана Антонавіча Захарава (1898—1944), дзяржаўнага дзеяча БССР.

На вуліцы знаходзяцца Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт, адміністрацыя Партызанскага раёна Мінску, установы міністэрстваў сувязі і інфармацыі, прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя, нацыянальнага статыстычнага камітэта, навукова-педагагічная бібліятэка Нацыянальнага інстытута адукацыі, прамысловыя прадпрыемствы (хладакамбінат, дрэваапрацоўчае прадпрыемства). Уваходзіць у лік найдаражэйшых жылых вуліц Мінску.^[2]

Гісторыя

Да 1947 года частка сённяшняй вуліцы Захарава ад перакрыжавання з вуліцай Румянцава і да чыгункі на Смаленскай вуліцы называлася Правіянцкая.^[3] Сваю назву вуліца атрымала з-за таго, што злучала цэнтр Мінску з ваеннымі правіянцкімі складамі, што размяшчаліся каля чыгункі.^[4]

на карце Мінску 1858 года менавіта па лініі, па якой пазней ішла Правіянцкая вуліца, праходзіла мяжа гораду.^[5] На гарадской карце 1898 года вуліца была ўжо пазначаная.^[6] Асаблівасцю яе геаметрыі было тое, што Правіянцкая вуліца ішла не па простай лініі, а па зламанай: з выгібам на перакрыжаванні з Вясёлай (Першамайскай) вуліцай.

На пачатку XX стагоддзя вуліца ўяўляла сабой практычна ўскраіну гораду — ціхая вуліца з невялікімі драўлянымі забудовамі, якія танулі ў зеляніне прыдарожных клёнаў і садоў.^[7]

На Правіянцкай вуліцы жыў вядомы мінскі журналіст і пісьменнік Дарафей Бохан, які ў 1907 годзе ўзначаліў рэдакцыю ліберальнай газеты «Голос провинции».^[7]

Зімою 1925 года газета «Звязда» паведаміла, што на Правіянцкай вуліцы адчыніўся дом для беспрытульных дзяцей. У доме знайшлі прытулак 82 дзіцяці, якія згубілі сваіх бацькоў у часы грамадзянскай вайны.^[7]

У 1920-я — 1930-я гады на Правіянцкай, удалечыні ад шумнага цэнтра, жылі беларускі пясняр Янка Купала, пісьменнік Змітрок Бядуля, кампазітар Ісак Любан, камандзір 39-га кавалерыйскага палку, будучы легендарны савецкі маршал Георгій Жукаў.^[7]

Спадарожнік па Мінску (1930 г.) пазначае, што на вуліцы знаходзілася база Саюзу жыллёвай кааперацыі Беларусі «Белжылсаюз». Дом, дзе знаходзілася база, не пазначаны, адно прыгадваецца — насупраць свінарніка.^[8] Пачыналася ж вуліца ад лячэбніцы Чырвонага Крыжу.^[9]

Па непацверджаных афіцыйнымі дакументамі звестках, у пачатку 1940-х гадоў на Правіянцкай вялося будаўніцтва трамвайнай лініі. Падчас вайны недабудаваная лінія была цалкам знішчаная.

Правіянцкая вуліца была сярод цэнтральных вуліц Мінску, якія найбольш пацярпелі ад налётаў нямецкай авіяцыі ў першыя дні вайны.^[10] Участак вуліцы ад Чырвонай да Першамайскай падчас вайны быў разбураны.^[11]

Падчас вайны раён Правіянцкай вуліцы быў зонай актыўных дзеянняў падпольнай групы пад кіраўніцтвам Мікалая Кедышкі.^[12]

Сваю цяперашнюю назву вуліца атрымала 27 мая 1947 года ў гонар савецкага партыйнага дзеяча і кіраўніка партызанскага руху, намесніка кіраўніка ўраду БССР у 1938—1941 гадах Івана Захарава, які загінуў у гады вайны.^[13][14]

Вуліца Захарава распачыналася ад Чырвонай вуліцы, ішла праз Круглую плошчу і заканчвалася ля чыгункі на Смаленскай вуліцы. У 1950-х гадах вуліца была пашырана, распачалося новае будаўніцтва. Да пачатку 1970-х гадоў твар гэтай часткі Мінску змяніўся непазнавальна.^[7]

У 1983 годзе частка вуліцы Захарава ад Чырвонай вуліцы і да плошчы Перамогі (тады яшчэ — Круглай плошчы) стала часткай новастворанай вуліцы Кісялёва. Ад гэтага часу нумерацыя збудаванняў на вуліцы Захарава пачынаецца з лічбы 17.

Размяшчэнне

Цяперашняя даўжыня — 1880 м. Перасякаецца з вуліцай Румянцава, завулкамі Ваенным і Бранявым, вуліцамі Першамайскай, Азгура, Слясарнай, Саламянай, Андрэеўскай і Смаленскай.

Забудова

Няцотны бок

Дом № 17

• № 17 (пр. Незалежнасці, 40) — будынак (1939, 1947) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 712Г000189шыфр 712Г000189

Першы будынак на ўсходнім баку вуліцы. Пяціпавярховы, дугападобны з бакавымі крыламі, 128-кватэрны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 9037 кв.м. Дом мае падвойную нумерацыю — пр. Незалежнасці 40. Даваенная пабудова дому распачалася ў 1939 годзе. Архітэктары Р.Столер і М.Бакланаў. Цяперашні будынак пабудаваны ў 1947—1948 годзе на аснове аднаўлення моцна пашкоджанага ў час вайны будынку. Архітэктар адноўленага будынка А.Брэгман. Фасадныя плоскасці падзеленыя на два ярусы шырокім поясам паміж першым і другім паверхамі. Ніжні ярус трактаваны больш масіўна. Верхні — падзелены раўнамернымі радамі проставугольных вокнаў і расчлянёны па вертыкалі падвойнымі лоджыямі. Вертыкальнае чляненне фасаду падкрэслена развітымі ліштвамі. Фасад завершаны балюстрадай. Дом занесены ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь.^[15] У будынку размяшчаюцца кавярні «Бярозка»^[16] і «Vogue Café»^[17], а таксама філіял № 12 МТБанка.

Дом № 19

• № 19 (вул. Румянцава, 11) — будынак (1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Г000309шыфр 713Г000309

Пяціпавярховы, 41-кватэрны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 3734 кв.м. Пабудаваны ў 1955 годзе. На рагу вуліц Захарава і Румянцава на першым паверсе дому размяшчаецца рэдакцыя газеты (рэдакцыйна-выдавецкая ўстанова) «Літаратура і Мастацтва».^[18]

Дом № 21

• № 21 — Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт. П-падобны будынак складаецца з трох карпусоў: «А» — уздоўж вуліцы Румянцава, «Б» — уздоўж вуліцы Захарава і корпус «В» — уздоўж Вайсковага завулка.

Дом № 23

• № 23 (зав. Вайсковы, 8) — будынак (1950-я)  —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Г000310шыфр 713Г000310

Чатырохпавярховы, 64-кватэрны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 4746 кв.м. Пабудаваны ў 1956 годзе. На рагу вуліцы Захарава і Ваеннага завулку на першым паверсе дому размяшчаецца аптэка № 18 УП «Белфармацыя»^[19]

Дом № 25

• № 25 — будынак (1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Г000311шыфр 713Г000311

Пяціпавярховы 26-кватэрны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 1727 кв.м. Пабудаваны ў 1956 годзе. У гэтым доме жылі вядомы беларускі скульптар, народны мастак БССР Аляксей Глебаў і славуты беларускі батанік, акадэмік АН БССР Мікалай Смольскі. У іх гонар на фасадзе дома ўсталяваныя мемарыльныя дошкі.

Дом № 27

• № 27 (зав. Бранявы, 11) — будынак (1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Г000312шыфр 713Г000312

Чатырохпавярховы, 32-кватэрны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 3799 кв.м. Пабудаваны ў 1954 годзе. У гэтым доме жылі славутая оперная спявачка, народная артыстка Беларусі і СССР Ларыса Александроўская і вядомы беларускі медык Мікалай Філіповіч. У іх гонар на фасадзе дому ўсталяваныя мемарыяльныя дошкі.

• № 29 — Жылы чатыропавярховы дом. Пабудаваны ў 1940 годзе. Адзін з толькі двух будынкаў з даваеннай забудовы Правіянцкай вуліцы (другі — дом № 42), якая пазасталася пасля вайны.
• № 29а — Двухпавярховы, 16-кватэрны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 682 кв.м. Пабудаваны ў 1948 годзе.
• № 31  — Будынак (1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Г000314шыфр 713Г000314

Чатырохпавярховы офісны будынак. У доме размяшчаюцца Мінскі абласны камітэт прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя, галоўныя статыстычныя ўправы гораду Мінску і Мінскай вобласці, Мінскі абласны аграпрамысловы саюз, рэстарацыя «Casa Augustin Lopez»^[20]

• № 33 (вул. Першамайская, 13) — Пяціпавярховы, 61-кватэрны жылы дом. Пабудаваны ў 1960 годзе. Агульная плошча кватэраў — 3768 кв.м. У гэтым доме на працягу 20 гадоў жыў народны архітэктар СССР, акадэмік Акадэміі мастацтваў СССР, старшыня Дзяржбуда БССР Ул. Кароль.^[7]

• 
  Дом № 29
• 
  Дом № 29а
• 
  Дом № 31
• 
  Дом № 33

• № 53 — чатырохпавярховы будынак Адміністрацыі Партызанскага раёна (1978—1980, архітэктары І. Марчанка, А. Сабалеўскі, Е. Марчанка). У савецкія часы ў будынку размяшчаліся райкама КПБ і райвыканкама Партызанскага раёна^[21]. У будынку таксама размяшчаецца Партызанскае аддзяленне Беларускага таварыства паляўнічых і рыбаловаў.
• № 55 — Шматпавярховы офісны будынак. Тут размяшчаецца міжнародны цэнтр камутацыі прадпрыемства электрасувязі «Белтэлекам».^[22]
• № 57 — Чатырохпавярховы офісны будынак. Тут размяшчаецца Мінская філіял прадпрыемства электрасувязі «Белтэлекам» і яго службы продажаў для Мінскай вобласці і Мінскага раёна.
• № 59 — Трохпавярховы офісны будынак. Тут размяшчаецца навукова-педагагічная бібліятэка галоўнага інфармацыйна-аналітычнага цэнтра міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.^[23]

• 
  Дом № 53
• 
  Дом № 55
• 
  Дом № 57
• 
  Дом № 59

• № 61 — Дзевяціпавярховы, 48-кватэрны жылы дом. Плошча кватэраў — 2795 кв.м. Пабудаваны ў 1971 годзе. На першым паверсе дому размяшчаецца вінная крама «Бардо».^[24]
• № 63 — Шаснаццаціпавярховы каркасна-блочны жылы дом. Пабудаваны ў 2004 годзе.
• № 63а — Пяціпавярховы жылы дом. Пабудаваны ў 1963 годзе.
• № 65/1 — Дзевяціпавярховы, 48-кватэрны цагляны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 2760 кв.м. Пабудаваны ў 1971 годзе. З боку вуліцы на першым паверсе дому размяшчаецца салон прыгажосці «Ізумі».^[25]
• № 67/1 — Шаснаццаціпавярховы каркасна-блочны жылы дом. Пабудаваны ў 2006 годзе.

• 
  Дом № 61
• 
  Дом № 63
• 
  Дом № 63а
• 
  Дом № 65/1
• 
  Дом № 67/1

• № 67/2 — Дзевяціпавярховы, 48-кватэрны цагляны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 3044 кв.м. Пабудаваны ў 1971 годзе. На першым паверсе дому з боку вуліцы знаходзіцца аптэка «Фармацыя № 47».^[26]
• № 69 — Пяціпавярховы, 90-кватэрны цагляны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 5232 кв.м. Пабудаваны ў 1968 годзе.
• № 73а — Трохпавярховы офісны будынак. Тут знаходзіцца рэспубліканскі цэнтр сертыфікацыі і экспертызы ліцанзаваных відаў дзейнасці міністэрства па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь.^[27]
• № 77а — Пяціпавярховы цагляны жылы дом. Пабудаваны пад канец 1960-х гадоў.
• № 87 — Аднапавярховы цагляны будынак. Тут знаходзіцца адміністрацыя філіяла № 1 дрэваапрацоўчага прадпрыемства ААТ «Мінскдрэў»^[28].

• 
  Дом № 67/2
• 
  Дом № 69
• 
  Дом № 73а
• 
  Дом № 77а
• 
  Дом № 87

Цотны бок

Дом № 22

• № 22 (пр. Незалежнасці, 38) — будынак (1951—1956) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 712Г000186шыфр 712Г000186

Першы будынак на заходнім баку вуліцы. Чатырохпавярховы Г-падобны жылы дом. Пабудаваны ў пачатку 1950-х гадоў. Дом мае падвойную нумерацыю — пр. Незалежнасці 38. Вуглавая частка будынку завершана невысокай вежачкай з увагнутым шатровым дахам і пінаклямі. Высокія арачныя праёмы аформлены дэкарыраванымі парталамі. Над імі картуш з датай пачатку будаўніцтва. Верхні ярус вуглавой часткі вырашаны трохкалонным порцікам з балюстраднай агароджай. Фасады паміж трэцім і чацвёртым паверхамі падзелены шырокім карнізным поясам. Прасценкі ў верхнім ярусе аздоблены рэльефнымі кампазіцыямі з картушаў, гірляндаў і медальёнаў. Завершаны фасады шматслойным карнізам з дэнтыкуламі. Дом занесены ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь.^[15] У доме размяшчаюцца хлебная крама «Каравай»^[29], аптэка «Інтэр-Інн № 2»^[30], прадстаўніцтва авіякампаніі «Austrian Airlines» у Беларусі^[31], вясельны салон «Gala».^[32]

Дом № 24

• № 24 (вул. Румянцава, 9) — будынак (1951—1956)  —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 712Г000186шыфр 712Г000186

Чатырохпавярховы, 57-кватэрны, Г-падобны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 4479 кв.м. Пабудаваны ў 1955 годзе. Архітэктар М. Баршч. Занесены ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь.^[15] У доме размяшчаюцца Асацыяцыя інвалідаў вайны ў Афганістане, агенцтва нерухомасці «Юрвест», турыстычная фірма «Прэміа»^[33], салон-цырульня «Рабеус».

• № 26 — двухпавярховы асабняк. Цяпер у ім размяшчаецца канцылярыя пасольства Германіі. З 1972 па 1992 год у гэтым будынку знаходзілася консульства ГДР (а з 1991 года — ФРГ).^[34]
• № 28 — Будынак Беларускага таварыства дружбы і культурнай сувязі з замежнымі краінамі (1956, архітэктар Я. Заслаўскі) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Г000036шыфр 713Г000036

Двухпавярховы асабняк. Пабудаваны ў 1956 годзе. Прызнаны гісторыка-культурнай каштоўнасцю.^[15] Тут таксама размяшчаецца пасольства Мальтыйскага ордэна. Ад 1992 да паловы 90-х гадоў тут знаходзілася сядзіба Польскага народнага ўніверсітэта ў Мінску.

• № 30 (зав. Вайсковы, 9) — двухпавярховы жылы дом (1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Г000313шыфр 713Г000313
• № 32 — Двухпавярховы жылы дом. У ім з 1957 па 1982 год жыў Герой Сацыялістычнай Працы, заслужаны будаўнік Беларусі, ганаровы грамадзянін Мінска Іван Жыжаль. У яго гонар на фасадзе дому ўсталяваная мемарыяльная дошка.

• 
  Дом № 26
• 
  Дом № 28
• 
  Дом № 30
• 
  Дом № 32

• № 34 — Двухпавярховы жылы дом.
• № 36 — Двухпавярховы дом. У 1924—1926 гадах у доме, які знаходзіўся на гэтым месцы і па гэтым адрасе, жыў Янка Купала.^[35] Цяпер у ім размяшчаецца дзяржаўнае вытворча-гандлёвае аб’яднанне «Белмастацпромыслы».
• № 38 — Двухпавярховы жылы дом.
• № 40 — Чатырохпавярховы жылы дом.

• 
  Дом № 34
• 
  Дом № 36
• 
  Дом № 38
• 
  Дом № 40

• № 42 — Чатырохпавярховы дом. Пабудаваны ў 1940 годзе. Адзін з толькі двух будынкаў з даваеннай забудовы Правіянцкай вуліцы (другі — дом № 29), якая пазасталася пасля вайны. Цяпер тут размяшчаецца Мінскае гарадское ўпраўленне статыстыкі, інстытут ацэнкі нерухомасці і іншыя арганізацыі і ўстановы.
• № 44 (вул. Першамайская, 11) — будынак (1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Г000315шыфр 713Г000315

Чатырохпавярховы шасціпад’ездны 63-кватэрны жылы дом у форме літары «Г».

• № 46 — Трохпавярховы дом, які сваім доўгім бокам стаіць уздоўж Першамайскай вуліцы. У ім размяшчаецца адміністрацыя УП «Мінскі холадакамбінат № 1».^[36]
• № 50д — Трохпавярховы офісны дом. У ім размяшчаецца медыцынскі цэнтр «VIP Baby».^[37] і аддзяленне ЗАТ «Альфа-Банк».
• № 50в — Чатырнаццаціпавярховы жылы дом. Пабудаваны ў 2002 годзе.

• 
  Дом № 42
• 
  Дом № 44
• 
  Дом № 46
• 
  Дом № 50д
• 
  Дом № 50в

• № 52/1 — Двухпавярховы будынак. Пабудаваны ў 1966 годзе. Тут размяшчаецца Мінская гарадская станцыя хуткай медыцынскай дапамогі.^[38] Цяпер будынак знаходзіцца ў стадыі мадэрнізацыі.
• № 52/2 — Трохпавярховы будынак. Тут размяшчаецца 9-я стаматалагічная паліклініка.^[39]
• № 54 — Дзевяціпавярховы, 125-кватэрны цагляны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 10785 кв.м. Пабудаваны ў 1974 годзе.
• № 56 — Дзевяціпавярховы жылы дом. Пабудаваны ў 1972 годзе. Гэты дом быў першым з шэрагу будынкаў, што ў 1970-х гадах утварылі мікрараён паміж вуліцамі Захарава і Пуліхава, які атрымаў у народзе назву «раён пыжыкавых (андатравых) капелюшоў» і «Царскае сяло».^[40]

• 
  Дом № 52/1
• 
  Дом № 52/2
• 
  Дом № 54
• 
  Дом № 56

• № 58 — Шматпавярховы будынак гімназіі № 7 (да 1991 года — сярэдняя школа № 54). Пабудаваны ў 1976 годзе.^[41] Архітэктары Л. Гельфанд і Ю. Кустоў. Будынак лічыцца помнікам савецкай архітэктуры, архітэктурнае рашэнне якога заснаванае на выкарыстанні складанага рэльефу мясцовасці.^[7]
• № 60 — Шасціпавярховы будынак. Мае падвойную нумерацыю: таксама — вул. Саламяная 13. Раней тут размяшчалася сярэдняя школа № 54. З 1977 года — месца знаходжання УП «Мінскметрабуд». Зараз ідзе рэканструкцыя будынку.^[42]
• № 62 — Двухпавярховы Н-падобны будынак. Тут размяшчаецца дзіцячы садок № 260.
• № 64 — Дзевяціпавярховы, 231-кватэрны цагляны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 12114 кв.м. Пабудаваны ў 1971 годзе.

• 
  Дом № 58
• 
  Дом № 60
• 
  Дом № 62
• 
  Дом № 64

• № 68 — Двухпавярховы Н-падобны будынак. Пабудаваны адначасова і па аднолькавым праекце з домам па Захарава 62. Цяпер тут размяшчаецца пасольства Літвы. Раней у будынку быў дзіцячы садок.
• № 72 — Дзевяціпавярховы, 108-кватэрны цагляны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 7401 кв.м. Пабудаваны ў 1971 годзе.
• № 74 — Пяціпавярховы, 124-кватэрны цагляны жылы дом. Агульная плошча кватэраў — 6670 кв.м. Пабудаваны ў 1969 годзе.
• № 76 — Пяціпавярховы цагляны офісны будынак. Тут знаходзіцца навукова-практычны цэнтр праблем умацавання законнасці і правапарадку пракуратуры Рэспублікі Беларусь.^[43]
• № 104 — Двухпавярховы офісны будынак. Тут знаходзяцца шэраг прадпрыемстваў па гандлі аўтазапчасткамі і рамонце аўтамабіляў, а таксама саўна-люкс НАК «Карсар».^[44]

• 
  Дом № 72
• 
  Дом № 74
• 
  Дом № 76
• 
  Дом № 104

Сквер Сымона Балівара

Асноўны артыкул: Сквер Сымона Балівара

Уваход у сквер

Сквер мае трохвугольную форму і размяшчаецца паміж вуліцамі Захарава, Першамайскай і Мінскім інструментальным заводам. Плошча сквера складае 2,2 га. Імя Сімона Балівара скверу нададзена ў ліпені 2008 года. З гэтай просьбай у Мінгарвыканкам звярнулася пасольства Венесуэлы^[7][45].

Мемарыяльныя дошкі

• 
  Аб названні вуліцы імем І.Захарава (д. 17)

• Мемарыяльная дошка Ларысе Александроўскай на доме № 27, у якім яна жыла. Устаноўлена ў 1982 г. (скульпт. Г. Мурамцаў)^[46].
• Мемарыяльная дошка Аляксею Глебаву на доме № 25, у якім ён жыў. Устаноўлена ў 1971 г. (скульпт. І. Краўчанка)^[46].
• Мемарыяльная дошка Уладзіміру Каралю на доме № 33, у якім ён жыў. Устаноўлена ў 1983 г. (скульпт. У. Лятун)^[46].
• Мемарыяльная дошка Мікалаю Смольскаму на доме № 25, у якім ён жыў. Устаноўлена ў 1977 г. (скульпт. Н. Трахтэнберг)^[46].

Крыніцы

1. Даведнік вуліц па г.Мінску на 28.03.2012.
2. У Мінску знайшлі самыя дарагія жылыя вуліцы (нявызн.). telegraf.by (27 верасня 2013). Праверана 3 лістапада 2013.
3. Шыбека З. В., Шыбека С. Ф. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада/ Пер. з рускай мовы М.Віжа; Прадмова С. М. Станюты. — Мн.: Полымя, 1994.
4. Сацукевіч, Іван. Тапанімія вуліц і плошчаў Мінска ў XIX — пачатку XX стагоддзя (нявызн.)(недаступная спасылка). Беларускі калегіум (14 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 12 красавіка 2012. Праверана 7 ліпеня 2017.
5. Старая карта Мінску —1858 (нявызн.)(недаступная спасылка). karty.by (14 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 7 ліпеня 2017.
6. План губернского города Минска (1898) // Шыбека З. В., Шыбека С. Ф. Мінск: Старонкі жыцця дарэвалюцыйнага горада/ Пер. з рускай мовы М.Віжа; Прадмова С. М. Станюты. — Мн.: Полымя, 1994. [1] асобн. арк. карт.
7. Вуліца Захарава (нявызн.). Твая сталіца — Мінск (15 жніўня 2012).
8. Спадарожнік па Мінску 1930 (нявызн.)(недаступная спасылка). pravapis.org (14 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 27 чэрвеня 2017. Праверана 7 ліпеня 2017.
9. План Мінску 1934 (нявызн.). karty.by (14 жніўня 2012).(недаступная спасылка)
10. Варанкова, Ірына. Мінская эпапея. Чэрвень 1941. (нявызн.). Беларуская думка, №6,7/2011 (2 студзеня 2011). Праверана 17 жніўня 2012.
11. И.П. Шамякин (гл. ред.)и др. Артыкул «Вуліца Захарава» // Мінск: энцыклапедычны даведнік = Минск: Энцикл. справочник. — 2-е выданне. — Мінск: Бел. Сов. Энциклопедия, 1983. — С. 174. — 467 с.
12. Шчарбакоў, А.. Важак «Андрушы» (нявызн.). Маладая гвардыя (17 жніўня 2012).
13. Сацукевіч, Іван. Назвы вуліц і плошчаў Мінска як гісторыка-культурная спадчына (нявызн.)(недаступная спасылка). Форум за незалежнасць (14 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 15 сакавіка 2016. Праверана 7 ліпеня 2017.
14. Гэты дзень у гісторыі (нявызн.). Беларусь сегодня (17 жніўня 2012).(недаступная спасылка)
15. Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь/склад. В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мінск : БЕЛТА, 2009. — 684 с.: іл.
16. Кавярня-рэстаран «Бярозка» (нявызн.)(недаступная спасылка). relax.by (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 29 чэрвеня 2014. Праверана 7 ліпеня 2017.
17. Клюшкіна, Вольга. Vogue-Café (нявызн.)(недаступная спасылка). relax.by (15 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 17 кастрычніка 2008. Праверана 7 ліпеня 2017.
18. Ракіцкі, Вячаслаў. Мінск, вуліца Захарава, 19 (нявызн.). 100 адрасоў Свабоды. Радыё Свабода (21 верасня 2009). Праверана 14 жніўня 2012.
19. Аптека №18 УП БелФармация (нявызн.)(недаступная спасылка). infocom.by (14 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 7 ліпеня 2017.
20. Дом Аўгусцін Лопэз — іспанскі рэстаран-клуб (нявызн.) (сайт рэстарацыі)(недаступная спасылка) (15 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 25 чэрвеня 2012. Праверана 7 ліпеня 2017.
21. Архитекторы Советской Белоруссии: Биогр. справочник / Союз архитекторов БССР; Сост. В. И. Аникин и др. — Мн.: Беларусь, 1991. — 262 с. — ISBN 5-338-00611-1. (руск.)
22. Зайцаў, Аляксандр. МЦК «Белтэлекама» - фотасправаздача (нявызн.). electroname.com (16 жніўня 2012).
23. Навукова-педагагічная бібліятэка (нявызн.) (сайт бібліятэкі)(недаступная спасылка) (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 27 лютага 2021. Праверана 5 лютага 2022.
24. Вінная крама «Бардо» (нявызн.)(недаступная спасылка). mogu.by (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 14 сакавіка 2016. Праверана 7 ліпеня 2017.
25. Салон «Ізумі» (нявызн.) (сайт установы)(недаступная спасылка) (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 1 ліпеня 2014. Праверана 7 ліпеня 2017.
26. Аптэка «Фармацыя №47» (нявызн.). ato.by (16 жніўня 2012).
27. Рэспубліканскі цэнтр сертыфікацыі і экспертызы ліцанзаваных відаў дзейнасці МНС Беларусі (нявызн.) (сайт установы)(недаступная спасылка) (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 16 чэрвеня 2013. Праверана 7 ліпеня 2017.
28. ААТ «Мінскдрэў» (нявызн.) (сайт прадпрыемства) (16 жніўня 2012).
29. Крама «Каравай» (нявызн.) (старонка крамы)(недаступная спасылка) (17 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 7 лістапада 2011. Праверана 7 ліпеня 2017.
30. Аптэка «Інтэр-Інн №2» (нявызн.) (старонка аптэкі)(недаступная спасылка) (17 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 7 жніўня 2013. Праверана 7 ліпеня 2017.
31. Прадстаўніцтва авіякампаніі «Austrian Airlines» у Беларусі (нявызн.). belarusinfo.by (17 жніўня 2012).
32. Вясельны салон «Gala» (нявызн.) (сайт фірмы) (17 жніўня 2012).
33. Турфірма «Прэміа» (нявызн.)(недаступная спасылка). holiday.by (15 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 6 верасня 2012. Праверана 7 ліпеня 2017.
34. Пасольства ФРГ (нявызн.) (сайт пасольства)(недаступная спасылка) (15 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 4 ліпеня 2017. Праверана 7 ліпеня 2017.
35. Мінскія адрасы Янкі Купалы (нявызн.)(недаступная спасылка). kupala-museum.iatp.by (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 24 чэрвеня 2008. Праверана 7 ліпеня 2017.
36. Мінскі холадакамбінат №1 (нявызн.) (сайт прадпрыемства)(недаступная спасылка) (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 11 кастрычніка 2016. Праверана 7 ліпеня 2017.
37. Медыцынскі цэнтр для дзяцей «VIP Baby» (нявызн.)(недаступная спасылка). mogu.by (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 14 сакавіка 2016. Праверана 7 ліпеня 2017.
38. Мінская гарадская станцыя хуткай дапамогі (нявызн.) (сайт установы) (16 жніўня 2012).(недаступная спасылка)
39. 9-я стаматалагічная паліклініка (нявызн.) (сайт установы) (16 жніўня 2012).
40. Мінск слэнгавы (нявызн.)(недаступная спасылка). pravapis.org (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 5 красавіка 2014. Праверана 7 ліпеня 2017.
41. Гімназія №7 (нявызн.) (сайт установы)(недаступная спасылка) (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 4 ліпеня 2017. Праверана 7 ліпеня 2017.
42. УП «Мінскметрабуд» (нявызн.) (сайт прадпрыемства)(недаступная спасылка) (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 16 ліпеня 2017. Праверана 7 ліпеня 2017.
43. Навукова-практычны цэнтр праблем умацавання законнасці і правапарадку пракуратуры Рэспублікі Беларусь (нявызн.) (сайт установы)(недаступная спасылка) (16 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 21 мая 2017. Праверана 7 ліпеня 2017.
44. сауна-люкс НАК «Карсар» (нявызн.) (старонка ўстановы) (17 жніўня 2012).(недаступная спасылка)
45. Вынесет ли Боливар Минск? (нявызн.). livejournal.com (16 жніўня 2012).
46. Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1988. — Мінск. — 333 с.: іл. — ISBN 5-85700-006-8.

Літаратура

• Шыбека З. В., Шыбека С. Ф. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада / Пер. з рускай мовы М. Віжа; Прадмова С. М. Станюты. — Мн.: Полымя, 1994.— 341 с. [1] асобн. арк. карт.: іл. ISBN 5-345-00613-X.
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — 576 с.: іл. — ISBN 985-6302-33-1.
• Гісторыя Мінска. 1-е выданне. — Мінск: БелЭн, 2006.— 696 с. ISBN 985-11-0344-6.
• Сацукевіч, Іван. Тапанімія вуліцы і плошчаў Менска ў ХІХ — пачатку ХХ стст. Архівавана 12 красавіка 2012. // «Беларускі калегіум», 4 чэрвеня 2008.
• Боровой, Ростислав. Минские пригороды XVI — начала XX века // Архитектура и строительство. — 2008. — № 11. — С. 46—50.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вуліца Захарава (Мінск)
• Сайт, прысвечаны вуліцы Захарава
• Твая сталіца — Мінск
• Даваенная забудова вул. Правіянцкай (Захарава)// livejournal.com