PROFILBARU.COM

Індыйскі акіян
Індыйскі акіян
Упадаюць у возера	Замбезі, Kaingan River[d], Lukuledi River[d], George River[d], Mwachema River[d], Grande Ravine Glissante[d], Arve[d], Mdloti River[d], Malattar River[d], Walawe river[d], Kaaimans River[d], Turner River[d], Spero River[d], Sherlock River[d], Robinson River[d], Meda River[d], May River[d], Maitland River[d], King Edward River[d], Keurbooms River[d], Irwin River[d], Hutt River[d], Harding River[d], Groot Brak River[d], Greenough River[d], Fraser River[d], Duiwenhoks River[d], Donnelly River[d], Cockle Creek[d], Carbunup River[d], Gin River[d], De Grey River[d], Umba River[d], Hooghly River[d], Buzi River[d], Warren River[d], Дэльта Ганга, Keiskamma River[d], Mbwemburu[d], Gal Oya river[d], Yule River[d], Boesmans River[d], Mtamvuna River[d], Mthatha River[d], Prince Regent River[d], Little Brak River[d], West Yule River[d], Yule River West Branch[d], Grande Ravine[d], Grande Rivière Saint-Jean[d], Hill River[d], Mahavavy River[d], Manampatrana River[d], Maningory River[d], Petite Ravine[d], Ravine Bernica[d], Ravine Basse Vallée[d], Ravine Charpentier[d], Ravine Blanche[d], Ravine Saint-François[d], Ravine Saint-Gilles[d], Ravine Manapany[d], Ravine Sèche[d], Ravine de Takamaka[d], Ravine de l'Anse[d], Ravine de Petite-Île[d], Ravine de la Grande Chaloupe[d], Ravine de l'Ermitage[d], Ravine des Cabris[d], Ravine des Avirons[d], Ravine des Chèvres[d], Ravine des Cafres[d], Ravine des Citrons Galets[d], Ravine des Orangers[d], Ravine des Trois-Bassins[d], Ravine du Butor[d], Ravine des Patates à Durand[d], Ravine du Chaudron[d], Ravine du Pont[d], Ravine à Jacques[d], Ravine du Gol[d], Ravine du Petit Saint-Pierre[d], Ravine du Trou[d], Ravine à Malheur[d], Rio dos Bons Sinais[d], Rivière Langevin[d], Rivière Saint-Étienne[d], Rivière Sainte-Anne[d], Rivière Sainte-Marie[d], Rivière Sainte-Suzanne[d], Rivière d'Abord[d], Rivière de l’Est[d], Rivière des Galets[d], Rivière des Marsouins[d], Rivière des Remparts[d], Rivière des Roches[d], Rivière des Pluies[d], Rivière du Mât[d], Rivière du Tombeau[d], Bloukrans River[d], Storms River[d], Umzimkulu River[d], Chinde River[d], Amanzimtoti River[d], Tudor Creek[d], Voi River[d], Licungo River[d], Chalumna River[d], Illovo River[d], Kariega River[d], Kowie River[d], Krom River[d], Mbhashe River[d], Mhlatuze River[d], Nahoon River[d], Ohlanga River[d], Tsitsikamma River[d], Umbilo River[d], Umfolozi River[d], Umkomazi River[d], Van Stadens River[d], Bhira River[d], Balla Balla River[d], Bowes River[d], Buller River[d], Cane River[d], Arthur River[d], Рака Ашбертан, Сабакі, Рака Бецыбука, Blackwood River[d], Рака Брыдэ, Fanambana River[d], Fiherenana River[d], Fortescue River[d], Gamtoos River[d], Gourits River[d], Вялікая рыбная рака, Грэйт Кей, Jubba River[d], Komati River[d], Лімпопа, Linta River[d], Маханадзі, Manajeba River[d], Manambolo River[d], Mandrare River[d], Mangoro River[d], Maputo River[d], Menarandra River[d], Moore River[d], Мерчысан, Мурэй, Mzimvubu River[d], Nugaal[d], Пангані, Robe River[d], Руфіджы, Ruvu River[d], Рувума, Сабі, Sofia River[d], Sundays River[d], Суон[d], Тана, Тугела, Umgeni River[d], Wami River[d], Bemarivo River[d], Buffalo River[d], Chapman River[d], Irodo River[d], Mananara River[d], Margaret River[d], Namorona River[d], Pieman River[d], Progo River[d], Saharenana River[d], Sambirano River[d] і Zigi River[d]
Вадазбор	Indian Ocean basin[d]
Названа ад	Індыя
Найніжэйшы пункт	Diamantina Deep[d]
Вышыня над узроўнем мора	0 м
Мяжуе з	Kismayo[d], Паўднёвая Афрыка, Атлантычны акіян, Ціхі акіян і Паўднёвы акіян
Мяжой з'яўляецца	Афрыка, Еўразія, Аўстралія і Востраў Новая Гвінея
Шырыня	10 000 км
Вертыкальная глыбіня	7 450 м і 3 711 м
Плошча	76 174 000 км² (1982);
Аб’ём	282 650 000 км³
	; Рэльеф дна
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Індыйскі акіян — водная прастора між Азіяй на поўначы, Афрыкай і Аравійскім паўвостравам на захадзе, Аўстраліяй, Індакітаем і Зондскімі астравамі на ўсходзе і Антарктыдай на поўдні.

Чацвёрты па памеры акіян Зямлі, пакрывае каля 20 % яе воднай паверхні. Яго плошча складае 90,17 млн км²; аб’ём — 210 млн км³.

Самая паўночны пункт Індыйскага акіяна знаходзіцца прыкладна на 30° паўночнай шыраты ў Персідскім заліве. Шырыня Індыйскага акіяна складае прыблізна 10 000 км паміж паўднёвымі кропкамі Аўстраліі і Афрыкі.

Берагі

Берагавая лінія слаба расчлянёная, за выключэннем паўночнай часткі, дзе размяшчаецца большасць ускраінных мораў і буйнейшых заліваў. Да бас. Індыйскага акіяна належаць моры: Чырвонае (унутранае), Аравійскае мора, Андаманскае мора, Тыморскае мора, Арафурскае мора; буйныя залівы: Адэнскі, Персідскі заліў, Аманскі заліў, Бенгальскі заліў, Карпентарыя, Вялікі Аўстралійскі заліў. На паўночным захадзе і ўсходзе берагі карэнныя, на паўночным усходзе і захадзе пераважаюць наносныя.

Астравы

Астравоў параўнальна мала. Найбольшыя з іх мацерыковага паходжання: Мадагаскар, Сакотра, Шры-Ланка. У адкрытай частцы акіяна трапляюцца вулканічныя астравы: Кразе, Каморскія астравы, Маскарэнскія астравы, Андаманскія астравы і інш.; каралавыя: Лакадыўскія астравы, Мальдыўскія астравы, архіпелаг Чагас, Какосавыя астравы, Аміранцкія астравы, Сейшэльскія астравы, Хатман-Абральёс.

Рэльеф дна і тэктанічная будова

У будове дна вылучаюцца: падводная ўскраіна мацерыкоў (шэльф) — 29 %, мацерыковы схіл — 2 %, ложа акіяна — 52 %, сярэдзінна-акіянічныя хрыбты — 17 % ад плошчы акіяна. У межах шэльфа змяншаецца магутнасць зямной кары мацерыковых ускраін і яна пераходзіць у акіянічную. На паўночным усходзе акіян абмежаваны складанай пераходнай зонай (актыўнай ускраінай — зонай паглынання літасферных пліт), якая ўключае Зондскую астраўную дугу і Зондскі жолаб. Шырыня шэльфаў не перавышае некалькіх дзесяткаў кіламетраў, у раёне м. Ігольнага на поўдні Афрыкі, каля заходняга ўзбярэжжа п-ва Індастан і паўночна-заходняга ўзбярэжжа Аўстраліі яна пашыраецца да 300—350 км. Край шэльфа знаходзіцца на глыбіні 100—200 м. Мацерыковы схіл уяўляе сабой круты (да 10—30°) уступ, месцамі расчлянёны падводнымі далінамі рэк Інд, Ганг і інш.

У межах ложа акіяна вылучаецца Сярэдзінна-Індыйскі хрыбет, утвораны сістэмай сярэдзінна-акіянічных хрыбтоў (Аўстрала-Антарктычнае падняцце, Заходне-Індыйскі хрыбет, Аравійска-Індыйскі, Афрыканска-Антарктычны, Цэнтральнаіндыйскі), якая ў раёне Адэнскага заліва і Чырвонага мора спалучаецца з унутрымацерыковымі сістэмамі рыфтаў. Агульная даўжыня сярэдзінна-акіянічных хрыбтоў Індыйскага акіяна каля 20 тыс. км, шырыня 400—1000 км і больш, вышыня 2,5—4 км. Сярэдзінна-Індыйскі хрыбет падзяляе ложа акіяна на тры сегменты, у якіх размяшчаюцца глыбакаводныя катлавіны: у паўночна-ўсходнім сектары — Аманская, Аравійская, Цэнтральная, Какосавая, Заходне-Аўстралійская, Натураліста, Паўднёва-Аўстралійская; у заходнім — Самалійская, Аміранцкая, Маскарэнская, Мадагаскарская, Каморская, Мазамбікская і Агульяс.

Сярэдзінныя хрыбты маюць максімальна расчлянёны рэльеф. Яны рассечаны шматлікімі трансформнымі разломамі, якія ў агаленнях даюць поўны разрэз акіянічнай кары (знізу ўверх) — ультраасноўныя пароды, габра, габра-дыябазы, базальтавыя лавы і асадачны слой. Сярэдняя магутнасць акіянічнай кары ў катлавінах 6 км.

Рэльеф ложа ўскладняецца буйнымі хрыбтамі і масівамі, частка якіх (Мадагаскарскі, частка Маскарэнскага з бднкай Сейшэльскіх а-воў і банкай Сая-дэ-Мелья, узвышша Агульяс) маюць мацерыковую кару. Паміж хрыбтамі размешчаны жолабы (Зондскі, Тыморскі, Кай).

Гісторыя фарміравання

Фарміраванне акіяна пачалося 130—150 млн гадоў назад пасля расколу Гандваны ў выніку рухаў Афрыканскай, Антарктычнай і Інда-Аўстралійскай літасферных пліт. Тады адбылося аддзяленне Афрыкі і Дэкана ад Аўстраліі з Антарктыдай, а пазней — Аўстраліі ад Антарктыды (у палеагене, каля 50 мільёнаў гадоў таму).

Рух Індыйскага субкантыненту ў час фарміравання Індыйскага акіяна

Напрамак і хуткасць руху пліт мяняліся на працягу геалагічнай гісторыі. Найбольш старажытная частка Індыйскага акіяна — вялізнае меза-палеазойскае базальтавае ложа на ўсходзе і поўдні. Зондскі жолаб утварыўся ў кайназойскі перыяд.

Донныя адклады

У размеркаванні асадкаў праяўляецца залежнасць ад шыротна-кліматычнай, цыркуммацерыковай і вертыкальнай занальнасці. Уздоўж мацерыкоў па перыферыі акіяна пашыраны тэрыгенныя адклады. У пелагіялі акіяна на глыбіні менш за 4000 м намнажаюцца фарамініферавыя і какалітавыя ілы. На больш значных глыбінях у гуміднай экватарыяльнай зоне яны замяшчаюцца крамяністымі (дыятомавымі і радыялярыевымі) іламі, у арыднай — чырвонымі глыбакаводнымі глінамі. Карысныя выкапні: нафта і газ (нафтагазаносны басейн Персідскага заліва, шэльфы Паўднёва-Усходняй Азіі, Аўстраліі; узбярэжжа Бангладэш, у Андаманскім і Чырвоным моры, Адэнскім заліве, уздоўж узбярэжжа Афрыкі); россыпныя радовішчы касітэрыту, рутылу, цырконію, манацыту (на ўзбярэжжы Паўднёва-Усходняй Азіі і Аўстраліі); буйныя палі жалеза-марганцавых канкрэцый на дне катлавін (Заходне-Аўстралійская, Цэнтральная, Паўднёва-Аравійская, Кразе і інш.); вялікія паклады солі ў Чырвоным моры.

Клімат

У дадзеным рэгіёне вылучаюць чатыры выцягнутых ўздоўж паралеляў кліматычных паясы. У першым, размешчаным на поўнач ад 10° паўднёвай шыраты, пераважае мусонны клімат з частымі цыклонамі, якія перамяшчаюцца ў напрамку узбярэжжаў. Улетку тэмпература над акіянам складае +28…+32 °C, зімой паніжаецца да +18…+22 °C. Другая зона (пасатны клімат) размяшчаецца паміж 10 і 30 градусам паўднёвай шыраты. На працягу ўсяго года тут дзьмуць паўднёва-ўсходнія вятры, асабліва моцныя з чэрвеня па верасень. Сярэдняя гадавая тэмпература дасягае +25 °C. Трэцяя кліматычная зона ляжыць паміж 30 і 45 паралелямі, у субтрапічных і ўмераных шыротах. Улетку тэмпература тут дасягае 10-22 °C, а ўзімку — +6…+17 °C. Ад 45° і на поўдзень характэрныя моцныя вятры. Узімку тэмпература тут вагаецца ад −16 °C да +6 °C, а летам — ад −4 °C да +10 °C.

Гідралагічны рэжым

Паверхневыя цячэнні абумоўлены атмасфернай цыркуляцыяй. На поўначы пераважаюць мусонныя цячэнні, летам арыенціраваныя на ўсход, ммою — на захад. Каля афрыканскіх берагоў пераменнае Самалійскае цячэнне цёплае зімою і халоднае летам. Міжпасатнае супрацьцячэнне выразнае паміж 3° і 8° пд.ш, зімою. Пастаяннае Паўднёвае Пасатнае цячэнне з адгалінаваннямі цёплых Мадагаскарскага цячэння, Мазамбікскага цячэння і цячэння мыса Ігольнага. Кругазварот у Паўднёвым паўшар’і заканчваюць халодныя цячэнне Заходніх вятроў і Заходне-Аўстралійскае цячэнне. Глыбінныя цячэнні ад Антарктыды і субтрапічных шырот пранікаюць на поўнач да п-ва Самалі. У падпаверхневых слаях экватарыяльных шырот з захаду на ўсход супрацьцячэнне Тарэева, звязанае з буйнамаштабнай сістэмай глыбіннага ўсходняга пераносу. Пераважныя тэмпературы вады на паверхні вышэй за 20 °C, на крайнім поўдні — ніжэй за 0 °C. Салёнасць ад 32 да 36,5 ‰, найбольшая — у Чырвоным моры (41 ‰) і Персідскім заліве (37—39 ‰). Шчыльнасць вады найбольшая (1027 кг/м³) у антарктычных шыротах, найменшая (1018 кг/м³) у паўночна-ўсходняй частцы акіяна і ў Бенгальскім заліве прылівы паўсутачныя і няправільныя паўсутачныя (5—11,9 м у Камбейскім заліве, 0,5—1,6 м у адкрытым акіяне). Ільды ўтвараюцца ў антарктычных шыротах і выносяцца ветрам і цячэннямі да 55° пд.ш. ў жніўні і да 65—68° пд.ш. ў лютым. Айсбергі асабліва шматлікія паміж 40 і 80° у.д.

Флора і фаўна

Флора і фаўна гэтага рэгіёну надзвычай багатыя. Раслінны свет прадстаўлены бурымі, чырвонымі і зялёнымі водарасцямі. Тыповымі прадстаўнікамі заапланктону з’яўляюцца весланогія рачкі, сіфанафоры і крыланогія малюскі. Акіянскія вады засяляюць малюскі, кальмары, крабы і лангусты. Рыбы прадстаўлены губанамі, шчаціназубымі, святлівымі анчоўсамі, рыбамі-папугаямі, рыбамі-хірургамі, лятучымі рыбамі і атрутнымі крылаткамі. Характэрнымі насельнікамі акіянаў з’яўляюцца наўтылусы, ігласкурыя, каралы Fungia, Seratopia, Sinularia і кісцяпёрыя рыбы. Незвычайная і прыгожая велізарная харонія. Да эндэмікаў адносяцца марскія змеі і дзюгонь — млекакормячых атрада сірэн.

Большая частка вод Індыйскага акіяна ляжыць у трапічным і ўмераным паясах. У цёплых водах жывуць шматлікія каралы, якія, нараўне з іншымі арганізмамі — такімі, напрыклад, як чырвоныя водарасці — будуюць каралавыя астравы. У каралавых рыфах існуюць разнастайныя жывёлы: губкі, малюскі, крабы, ігласкурыя і рыбы. У трапічных мангравых зарасніках жывуць ракападобныя, малюскі і медузы (дыяметр апошніх часам перавышае 1 м).

Дзяржавы ўзбярэжжа Індыйскага акіяна

У Індыйскім акіяне размешчаны астраўныя дзяржавы Мадагаскар (чацвёрты па плошчы востраў у свеце), Каморскія астравы, Сейшэльскія астравы, Мальдывы, Маўрыкій, Шры-Ланка. Акіян абмывае на ўсходзе такія дзяржавы: Аўстралія, Інданезія, на паўночным усходзе: Малайзія, Тайланд, М’янма, на поўначы: Бангладэш, Індыя, Пакістан, на захадзе: Аман, Самалі, Кенія, Танзанія, Мазамбік, ПАР.

Эканамічнае значэнне

Рыбны промысел

Значэнне Індыйскага акіяна для сусветнай рыбалоўнай здабычы невялікае: уловы тут складаюць толькі 5 % ад агульнага аб’ёму. Галоўныя прамысловыя рыбы тутэйшых вод — тунец, сардзіна, хамса, некалькі відаў акул, баракуды і скаты; ловяць тут таксама крэветак, амараў і лангустаў.

Праз слабое развіццё параўнальна вузкай паласы шэльфа, амаль поўную адсутнасць шырокіх эпікантынентальных мораў Індыйскаму акіяну ўласцівая невысокая рыбапрадукцыйнасць (у сярэднім 35 — 40 кг/км²). У найбольш прадуктыўных прыбярэжных водах паўночна-заходняй частки акіяна (Адэнскі і Бенгальскі залівы), прыбярэжных водах Сейшэльскіх астравоў і Мадагаскара, акваторыі між паўднёвым узбярэжжам вострава Ява і заходнім узбярэжжам Аўстраліі прадукцыйнасць дасягае 250—350 кг/км². Агульныя ўловы рыбы ў Індыйскім акіяне выраслі ў 1992—2001 гг. на 20 % і перавысілі 8,7 млн т (каля 8 — 9 % ад сусветных). У 1990 — х гг. адзначалася перавага вылаву ва ўсходняй частцы (55 %), інтэнсіўнае развіццё аквакультуры (Індыя — 2,2 млн т, Бангладэш — 0,7 млн т) і здабычы нерыбных аб’ектаў (лангусты, крабы, крыль, малюскі) пры нязначным развіцці здабычы водарасцей. Асноўную здабычу вядуць прыбярэжныя азіяцкія краіны, на долю якіх прыпадае 70 % ўловаў. У групу краін-лідараў уваходзяць Індыя (2,7 млн т), Інданезія і М’янма (па 1 млн т), Тайланд (0,8 млн т), Пакістан (0,4 млн т). Уловы каля 300 тыс. т маюць Бангладэш, Іран, а звыш 100 тыс. т — Емен, Аман, Мальдыўская Рэспубліка, Мадагаскар, Аўстралія. Патэнцыйныя біялагічныя рэсурсы Індыйскага акіяна ацэньваюцца ў 10 — 14 млн т рыбы і морапрадуктаў.

Транспартныя шляхі

Па аб’ёме марскіх перавозак Індыйскі акіян саступае Атлантычнаму і Ціхаму, канцэнтруючы каля 1/5 сусветнага грузаабароту партоў і 1/3 грузаабароту наліўных грузаў (у асноўным нафты). Большая частка грузаабароту прыпадае на буйныя парты з грузаабаротам звыш 30-50 млн т. Галоўную ролю сярод іх адыгрываюць спецыялізаваныя нафтавыя парты Персідскага заліва (Рас-Танура, Харк, Міна-эль-Ахмадзі і інш.) Парты Паўднёвай і Паўднёва-Усходняй Азіі носяць універсальны гандлёвы характар (Мумбаі, Калькута, Чэнаі, Карачы), некаторыя парты Індыі спецыялізуюцца на апраўцы гарнаруднай сыравіны (Мармаган, Вішакхапатнам, Парадып). На аўстралійскім ўзбярэжжы істотнае месца займаюць не толькі сыравінныя (Дарвін, Порт-Хэдленд, Дампір), але і ўніверсальныя (Перт, Бонберы, Фрымантл) парты. Невысокі ўзровень эканамічнага развіцця большасці краін усходнеафрыканскай прыморскай зоны вызначае невысокі ўзровень развіцця партовай гаспадаркі. Вялікім аб’ёмам грузаабароту вылучаюцца толькі парты ПАР (Дурбан, Рычардс-Бэй, Порт-Элізабет) і асобныя вузлавыя парты (Мапуту, Мамбаса, Дар-эс-Салам, Порт-Судан).

Найбольшая канцэнтрацыя магістральных акіянічных шляхоў назіраецца ў зоне Суэцкі канал — Малакскі праліў — паўднёвы захад Аўстраліі — поўдзень Афрыкі. Характэрнай асаблівасцю большасці маршрутаў з’яўляецца іх транзітны характар (у парты Атлантычнага і Ціхага акіянаў) і вялікая інтэнсіўнасць у паўночнай часткі Індыйскага акіяна.

Асноўнай грузанапружанай лініяй з’яўляецца паўднёваафрыканскі напрамак (з партоў краін Персідскага заліву ўздоўж афрыканскага ўзбярэжжа і часткова Суэцкі канал), дзе дамінуюць перавозкі сырой нафты супертанкерамі у парты Еўропы і Паўночнай Амерыкі. На паўночнаіндыйскім кірунку да нафтавых грузаў з краін Персідскага заліва дадаюцца сыравінныя і сельскагаспадарчыя грузы з Індыі, Тайланда, Інданезіі, што накіроўваюцца ў Японію і «новыя індустрыяльныя краіны» Усходняй Азіі (Рэспубліка Карэя, Тайвань, Філіпіны і інш.) На аўстралійскім напрамку вылучаецца паток блізкаўсходняй нафты, сельскагаспадарчай сыравіны з Паўднёвай Азіі ў Аўстралію, а збожжа і прамысловых тавараў — у зваротным кірунку. Са спецыялізаваных партоў заходняга ўзбярэжжа Аўстраліі расце паток жалезаруднай і іншай сыравіны ў Японію. На афрыкана-азіяцкім напрамку (у асноўным з партоў ПАР) праз пралівы Паўднёва-Усходняй Азіі транспартуюцца буйныя патокі транзітных грузаў (жалезная руда, каменны вугаль, збожжа) у Японію, а ў сустрэчных перавозках дамінуюць прамысловыя вырабы японскага экспарту.

Найважнейшымі транспартнымі шляхамі Індыйскага акіяна з’яўляюцца маршруты з Персідскага заліва ў Еўропу і Паўночную Амерыку, а таксама з Адэнскага заліва ў Індыю, Інданезію, Аўстралію, Японію і Кітай.

Эканоміка-геаграфічныя правінцыі

Навукоўцамі выдзяляюцца чатыры эканоміка-геаграфічныя правінцыі Індыйскага акіяна: Паўночна-Заходняя, Паўночна-Усходняя, Заходняя, Усходняя.

Паўночна-Заходняя правінцыя

Займае шырокую акваторыю паміж востравам Шры-Ланка, Мальдыўскімі і Сейшэльскімі астравамі, Афрыкай і берагамі Пярэдняй Азіі
Найбуйнейшыя ў свеце нафтагазавыя рэсурсамі шэльфу і ўзбярэжжа
Раён інтэнсіўных марскіх перавозак, з развітым рыбным промыслам, звязаных з наяўнасцю высокапрадуктыўных зон акіяна, з развітай партовай гаспадаркай і канцэнтрацыяй вялізнага дэмаграфічнага патэнцыялу (Індыя, Пакістан, Егіпет, Іран і інш.)
У краінах Персідскага заліва аснову эканомікі складае нафтаздабыча і экспарт паліўных рэсурсаў марскім транспартам. Ідзе фарміраванне прыморскіх комплексаў, звязаных з развіццём нафтаперапрацоўкі і нафтахіміі, металургіі, суднабудавання. Важнай галіной з’яўляецца апрасненне марской вады (Саудаўская Аравія, Кувейт, Катар), развіты марскі промысел рыбы ў паўночна-ўсходняй частцы Аравійскага мора і водах Адэнскага заліва
Найбольшую ролю ў рэгіёне адыгрывае Саудаўская Аравія, якая займае выгоднае становішча ў сярэдняй частцы Аравійскага паўвострава, выходзіць да ўзбярэжжа Персідскага заліва і Чырвонага мора. Галоўны прыморскі эканамічны раён фарміруецца на ўзбярэжжа Персідскага заліва, дзе развітыя нафтаздабыўная, нафтаперапрацоўчая і нафтахімічная галіны, прамысловасць будаўнічых матэрыялаў і металургія. Паводле ацэнак, каля 45 % нафтавых запасаў раёна Персідскага заліва прыпадае на Саудаўскую Аравію. У заліве вылучаюцца найбуйнейшыя ў свеце падводныя радовішчы (Сафанія, Маніфа, Марджан, Зулуф, Абу-Сафа і кантынентальна-марское Бэры), даволі значныя разведаныя запасы прыроднага газу. Больш за 1/3 здабычы нафты даюць марскія промыслы. Асноўныя прамыслова-партовыя цэнтры сканцэнтраваны на ўзбярэжжа Персідскага заліва (Дамам, Эль-Джубайль, Рас-Танура, Рас-Хафджы), Чырвонага мора (Джыда, Янбу) і ў раёнах буйных нафтавых радовішчаў
На Сярэднім Усходзе імкліва развіваецца эканоміка Ірана. Іранская частка шэльфу Персідскага заліву вядомаяч буйнейшымі запасамі прыроднага газу (удвая большымі за ўсе краіны Персідскага заліву ўзятыя). Важнейшыя парты і вытворчыя цэнтры прыбярэжжа — Абадан і Харк
Трэцім цэнтрам эканамічнага развіцця правінцыі з’яўляюцца прыбярэжныя індыйскія штаты. Тут сканцэнтравана да 3/5 усяго насельніцтва Індыі, горназдабыўная прамысловасць баксітаў, жалеза-марганцавых руд, з мора здабываюцць манацыты і ільменіты. Тут жа сканцэнтравана марская нафтагазаздабыча Індыі і яе найбуйнейшыя парты, сярод якіх Мумбаі, Качы, Мангалуру
Да ўзбярэжжа Бенгальскага заліву выходзяць дзве найважнейшыя правінцыі Пакістана — Сінд і Белуджыстан, дзе месцяцца палова насельніцтва і вырабляецца 60 % прамысловай прадукцыі краіны. Далейшае развіццё звязана з будаўніцтвам глыбокаводнага порта ў Гвадары
З іншых зон правінцыі расце значэнне прыбярэжнай зоны Чырвонага мора і Суэцкага заліва ў эканоміцы Егіпта. Тут здабываецца нафта (больш за 4/5 — на шэльфе), фасфарыты, марганцавая руда, сера, развіваецца нафтаперапрацоўка (Суэц, Рас-Гарыб), турызм
Правінцыя найбольш развітая ў эканамічным плане з усіх правінцый Індыйскага акіяна

Паўночна-Усходняя правінцыя

У асноўным гэта акваторыі Бенгальскага заліву і Андаманскага мора
Першая з галін развіцця правінцыі — марскі транспарт. Зона інтэнсіўнага развіцця марскіх транзітных перавозак, марскога рыбалоўства (біяпрадукцыйнсць правінцыі 200 кг/км²)
Характэрнай асаблівасцю з’яўляецца прыморская канцэнтрацыя насельніцтва (дэльта Ганга — 500—1500 чал./км²). Сюды ж цягацеюць усходнія эканамічныя раёны Індыі. Буйнейшы порт — Чэнаі
Другім па значнасць артыкулам экспарту з’яўляецца прадукцыя сельскай гаспадаркі (асабліва — у Бангладэш і М’янме
М’янма мае значныя запасы волава, вальфраму, жалеза; шэльф утрымлівае запасы манацыту
Тайланд вядомы буйнымі запаамі волава, нафты і бурага вугалю. Буйнейшы порт і курортны цэнтр — Пхукет (вываз лесу, каўчуку, рыбы)

Заходняя правінцыя

Знаходзіцца паміж Цэнтралнай катлавінай і Афрыкай
Выгоднае геаграфічнае становішча на шляхах транспартных перавозак Блізкі Усход — Еўропа
Штогод перавозяцца 600 млн т грузаў: нафта, жалезныя руды, сельскагаспадарчая сыравіна
Буйнейшая эканоміка — ПАР, якая займае вядучыя пазіцыі па здабычы жалеза, марганцу, ванадыю, золата, плаціны, алмазаў. Спецыялізаваны вугальны порт — Рычардс-Бэй
Сейшэльскія і Каморскія астравы — па́ліўныя базы для транзітных перавозак

Усходняя правінцыя

Самая буйная правінцыя па памерах: ад Мальдыўскага хрыбту да Аўстраліі
Найменш развітая ў эканамічным плане
Велізарныя жалеза-марганцавыя канкрэцыі
Забяспечвае марскія камунікацыі ў Японію і ЗША
Грузанапружанасць ліній — 300 млн т нафты і 80 млн т жалезнай руды ў год
У прыморскіх раёнах Аўстраліі — агромністыя запасы жалеза, марганцу, баксітаў, нафты і газу. Распрацоўка дадзенай гарнаруднай сыравіны і вываз яе марскім транспартам дала імпульс для інтэнсіўнага развіцця марской гаспадаркі: на Індыйскі акіян завязаны 20 буйных аўстралійскіх партоў, якія галоўным чынам спецыялізуюцца на масавых навалвчных грузах: напрыклад, Дампір, Порт-Херберт, Уолкат — на жалезнай рудзе, Дарвін — на медзі і баксітах
Усходнеафрыканскія краіны правінцыі адрозніваюцца аграрнай эканомікай з асобнымі галінамі горназдабыўной індустрыі і слабым развіццём галін марской гаспадаркі. Пры гэтым у партовых цэнтрах — значная канцэнтрацыя прамысловай вытворчасці і знешнегандлёвага абароту. Так, у буйных партах Мазамбіка — Мапуту і Бейра — засяроджана амаль 3/5 апрацоўчай прамысловасці, галоўны порт і эканамічны цэнтр Танзаніі — Дар-эс-Салам — канцэнтруе 2/5 занятых у прамысловасці, галоўны порт Кеніі Мамбаса — другі пасля Найробі прамысловы цэнтр краіны