Hizbullah (ərəb. ﺣﺰﺏ ﺍﻟﻠﻪ; Allahın Partiyası) — Livanda fəaliyyət göstərən şiə-islamçı siyasi və hərbi hərəkatdır. 1980-ci illərdə İran İslam İnqilabından ilhamlanaraq qurulan Hizbullah Livanda əsasən şiə əhalisini təmsil edir və İranla güclü ideoloji və maliyyə əlaqələrinə malikdir. Hizbullah həm siyasi partiya, həm də güclü bir silahlı qüvvə kimi fəaliyyət göstərir və Yaxın Şərqdəki regional güclərdən biri hesab olunur.
Hizbullah 1982-ci ildə İsrailin Livana müdaxiləsi fonunda yaradılıb. Livanın cənubundakı İsrail işğalına qarşı müqavimət göstərmək məqsədilə qurulan təşkilat, əsasən, İranın dəstəyi ilə formalaşdı. Təşkilat Livanın və regionun ən güclü silahlı qüvvələrindən birinə çevrildi.
Hizbullah İranın Ali Rəhbərinə sadiq olduğunu bildirir və İranın İslam İnqilabının prinsiplərini dəstəkləyir. Təşkilatın əsas məqsədləri arasında Livanda şiə müsəlmanlarının maraqlarını müdafiə etmək və İsrailə qarşı mübarizə aparmaq var. Hizbullah həmçinin Qərb təsirinə və İsrailin varlığına qarşı çıxır.
Hizbullahın hərbi qanadı “Müqavimət Hərəkatı” olaraq tanınır və İsrailə qarşı ən böyük hərbi güclərdən biri kimi çıxış edir. Təşkilat 2000-ci ildə İsrailin Livanın cənubundan çıxarılmasında böyük rol oynadı və 2006-cı ildə İsrail-Hizbullah müharibəsi zamanı İsrailə qarşı ciddi müqavimət göstərdi. Hizbullahın arsenalında raketlər, tank əleyhinə silahlar və digər ağır silahlar mövcuddur.
Hizbullah Livanda fəaliyyət göstərən siyasi partiya kimi Livan parlamentində təmsil olunur. Təşkilat 1992-ci ildən etibarən Livan seçkilərində iştirak edir və parlamentdə əhəmiyyətli təsirə malikdir. Hizbullahın siyasi gücü, xüsusilə Livan siyasətində şiə əhalisinin təmsil olunmasını təmin edir.
Hizbullahın İran və Suriya ilə yaxın əlaqələri var. İran Hizbullahı maliyyə, hərbi və ideoloji baxımdan dəstəkləyir, Suriya isə təşkilatın təchizat yollarını təmin edir. Hizbullah bu dəstəkdən İsrailə və keçmişdə bəzi hallarda Qərb ölkələrinə qarşı hərbi əməliyyatlar üçün istifadə edir.
Hizbullah Suriya vətəndaş müharibəsində Suriya prezidenti Bəşər Əsəd rejimini dəstəkləmək üçün mühüm rol oynadı. Təşkilat Suriya ordusu ilə birgə döyüşərək Əsəd hökumətinin bir çox bölgəni geri qaytarmasına yardım etdi. Bu, Hizbullahın bölgədəki təsirini və hərbi gücünü artırdı.
Hizbullahın hərbi qanadı ABŞ, Avropa İttifaqı, Körfəz ölkələri və digər bəzi Qərb dövlətləri tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınır. Bununla yanaşı, bəzi dövlətlər, xüsusilə də İran və Suriya Hizbullahı bir müqavimət hərəkatı və müttəfiq kimi dəstəkləyir.
Hizbullah Livanda çoxşaxəli sosial xidmətlər göstərir. Təşkilat xəstəxanalar, məktəblər, uşaq bağçaları və digər ictimai xidmətlər təklif edərək, xüsusilə Livanın cənubundakı şiə icması arasında böyük populyarlıq qazanıb. Hizbullahın sosial xidmətlər şəbəkəsi Livan dövlətinin zəif olduğu bölgələrdə əhəmiyyətli rol oynayır.
Hizbullah Yaxın Şərqdəki ən güclü qeyri-dövlət aktyorlarından biri olaraq İsrailə qarşı müqavimət simvolu kimi çıxış edir. Onun həm Livan daxilində, həm də beynəlxalq arenada siyasi və hərbi rolu böyük təsirə malikdir. Hizbullahın güclü hərbi qüvvəsi və İranla sıx əlaqələri onu Yaxın Şərqdə mühüm geosiyasi aktyor kimi formalaşdırsa da, təşkilat həm də mübahisəli və münaqişə yaradan bir qüvvə hesab edilir.
Tarix
Vətəndaş müharibəsi dövrü
Livan vətəndaş müharibəsi dövründə Hizbullah təşkilatı Amerika və Avropa əsgərlərinin Livandan çıxarılması üçün bir neçə silahlı əməliyyat reallaşdırdı. Bu əməliyyatlardan sonra Amerika bütün əsgərlərini Livandan geri çəkdi.
Vətəndaş müharibəsindən sonrakı dövr
1990-cı ildə Taif müqaviləsi ilə vətəndaş müharibəsi sona çatdı, Hizbullah təşkilatının isə İsrailə qarşı partizan əməliyyatları davam etdirməsi nəticəsində 15 may 2000-ci ildə İsrail ordusu Livandan tamamilə geri çəkildi amma Suriya ordusu Livanda varlığını davam etdirirdi.
2005-ci ildə isə Hizbullah Suriya ordusunu Livandan geri çəkdi.
Üzvləri və rəhbərləri
Hamçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
 |
|---|
| Zəmin | |
|---|
| Qruplaşmalar | |
|---|
| Hadisələr | |
|---|
| Şəxslər | |
|---|
| Əks-terrorizm | |
|---|
| |
|---|
| Lüğətlər və ensiklopediyalar | |
|---|
|
![[icon]](Fayl:Planned_section.svg){kind=small}
