Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı
Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı — (isv.Nobelpriset i fysiologi eller medicin) Karolinska İnstitutu tərəfindən fiziologiya və ya tibbin müxtəlif sahələri üzrə alimlərə və həkimlərə təqdim olunan illik mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş edilmiş beş Nobel mükafatından biridir. Bu mükafatlar kimya, fizika, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahələri üzrə əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim olunur.[1]Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və beş üzvdən ibarət bir komitə və Karolinska İnstitutu tərəfindən seçilmiş bir icra katibi tərəfindən verilir.[2][3] Əsasən Tibb üzrə Nobel mükafatı olaraq adlandırılsa da, Nobel vəsiyyətində mükafatın xüsusi ilə "fiziologiya və ya tibb" üzrə veriləcəyini qeyd etmişdir. Bu səbəbdən mükafat daha geniş sahələr üzrə verilə bilər.[3] Fiziologiya və ya tibb üzrə ilk Nobel mükafatı 1901-ci ildə almaniyalı Emil fon Berinqə verildi. Hər laureat bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır.[4] 1901-ci ildə Behrinqə verilən mükafat məbləği 150.782 isveç kronu idi, bu məbləğ 2008-ci ilin dekabr ayında 7.731.004 isveç kronuna bərabər idi. Mükafat Stokholmda 10 dekabr — Alfred Nobelin ölüm ildönümü ilə bağlı illik mərasimdə təqdim olunur.[5]
1915–1918, 1921, 1925, 1940–1942-ci illərdə Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı verilmədi. Həmçinin Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı 5 dəfə bir il müdətinə təxirə salınmışdı. Nobel komitəsinin qərarına əsasən, 1914-cü ildə heç bir namizədin zəruri kriteriyaya sahib olmaması səbəbi ilə Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı verilməmişdi, lakin 1915-ci ildə mükafat Robert Baraniyə verildi və 1914-cü ilin mükafatı olaraq sayıldı.[8] Həmçinin 1922-ci ilin mükafatı 1923-cü ildə Arçibald Hill və Otto Meyerhofa,[9] 1926-cı ilin mükafatı 1927-ci ildə Yohannes Andreas Qrib Fibigerə,[10] 1938-ci ilin mükafatı 1939-cu ildə Korney Heymansa[11] və 1943-cü ilin mükafatı 1944-cü ildə Henrik Dam və Eduard Adelbert Doyziyə verildi.[12]
"Serum terapiyası ilə əlaqəli tədqiqatlarına, xüsusilə difteriyaya qarşı tətbiqinə görə, xəstəlik və ölümə qarşı həkimlərin əlinə güclü və effektiv bir silah verərək tibb elmində yeni bir yol açmışdır."
"Malyariya ilə əlaqəli çalışmalarına görə. Bu çalışmalarına ilə parazitin orqanizmə necə girdiyini aşkar etmiş və bununla da bu xəstəlik və onunla mübarizə metodları üzərində uğurlu tədqiqatların əsasını qoymuşdur."
"Xəstəliklərin, xüsusən lupus vulgarisin yoğunlaşdırılmış işıq radiasiyası ilə müalicəsinə verdiyi töhfələri ilə tibb elmində yeni bir yol açdığına görə."
"Sinir hüceyrə membranının periferik və mərkəzi hissələrində həyəcanlanma və inhibasiya hadisələrində rol alan ion mexanizmləri ilə əlaqədar kəşflərinə görə"
"İmmunitet sisteminin inkişafı və idarə edilməsinin spesifikliyi ilə əlaqəli nəzəriyələrə və monoklonal anticismlərin istehsal prinsipinin kəşfinə görə"
↑Sample, Ian. "Nobel prize to be awarded to dead scientist". The Guardian. London. 3 October 2011. 1 October 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 October 2011. The Nobel foundation concluded that the award should stand, saying: "The Nobel prize to Ralph Steinman was made in good faith, based on the assumption that the Nobel laureate was alive."