Terme (Osmanlıca: ترمه), Samsun ilinin doğusunda yer alan ilçesi olup Ordu ili sınırındadır. Batısında Çarşamba, doğusunda Ünye, güneyinde Salıpazarı ve İkizce ilçeleri bulunmaktadır. Terme Ovası'nın ortasında kurulmuştur.
Terme ilçesinin nüfusu 2023 nüfus verilerine göre 73.120 kişidir.[3]
Tarihi
Terme'nin tarihte ilçe olarak yer alması; yaklaşık yetmiş beş yıl öncesine dayanmaktadır. Ancak tarihte Terme çok eski bir yerleşim yeri olarak kendini kabul ettirmiş olup birçok efsaneyi bünyesinde barındırmaktadır.[4] Termenin eski bir yerleşim yeri olan Themiskira üzerine kurulu olduğu düşünülmektedir.[5]
Türklerin Anadolu'ya hakimiyeti öncesinde Terme'ye; Hititler, Frigler, Medler, Persler,Romalılar ve Doğu Romalılar hakim olmuştur. Birinci Alâeddin Keykubad döneminde Terme, Anadolu Selçuklu devletinin hakimiyetine girmiştir. Anadolu Selçuklu devleti zayıflayınca Eretna Beyliğinin hakimiyetinde kalan terme, 1389 yılında Yıldırım Bayezid döneminde Osmanlı Devletine bağlanmıştır.
Nüfus
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Şive
Türkçenin Terme ilçesinde kullanılan şivesi, Batı Anadolu ağızları içinde yer almaktadır.[32]
Eğitim ve öğretim
Terme Okur-Yazar Oranı Türkiye Ortalamasının üzerindedir. Okur-Yazar Oranı %99,2'dir. Terme halkı; eğitim ve öğretime açıktır.
Belli başlı eğitim kurumları;
- O.M.Ü Terme Meslek Yüksek Okulu
- Terme Kozluk OMV Fen Lisesi
- Terme Bülent Çavuşoğlu Anadolu Lisesi
- Terme Fatih Anadolu Lisesi
- Terme Özel Çözüm Temel Lisesi
- Evci Lisesi
- Sakarlı Lisesi
- Endüstri Meslek Lisesi
- Terme Karadeniz M.T.A.L.
- Kız Meslek Lisesi
- İmam Hatip Lisesi
- Barbaros İlkokulu
- Terme Orta Okulu
- Terme Atatürk ilkokulu
- Terme Darüşşifa M.T.A.L.
23 adet İlköğretim Okulu vardır. Terme İlçe Kütüphanesi 1981 yılında hizmete açılmış olup 7500 kayıtlı kitaba sahiptir. Termedeki okullarda 18000 öğrenci öğrenim görmekte, 800'e yakın öğretmen görev yapmaktadır.
Coğrafi konumu ve iklim
Terme Karadeniz Sahil Yolu üzerinde, Çarşambaya 20 km il merkezi Samsuna 56 km. Ordu İli Ünye ilçesine ise 30 km mesafededir. İlçe, Samsun'un en doğusunda Yeşilırmak Deltasının ise yine doğu tarafında yer almaktadır.
İlçenin ortasından geçen Terme Çayı ilçeyi iki yakaya böler. Termede kilometre kareye düşen insan sayısı fazla ilçe dardır. Bu nedenle ilçede her gün çok kalabalık ve yoğun bir durum yaşanır. İlçenin iklimi yoğun yağışlı bir Türkiye'de Karadeniz iklimi olduğundan bol yağışlıdır. Bu ise ovanın tarıma elverişli bir hal almasını sağlamaktadır.
Terme'de her mevsim yağışlı tipik Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir. Kışlar ılıman, yazlar ise serin geçmektedir. Neredeyse her iki yılda bir Terme Çay'ı taşmaktadır ve ortalama 1.5 köprüyü yıkmaktadır. İlçe genelinde 12-13 tane köprü vardır. Bir köprüden baktığınız zaman 5 köprü görme şansına sahipsiniz. İklime bağlı olarak orman formasyonu orta kuşağın karışık ormanlarıdır. İğne yapraklı kışın yaprağını dökmeyen ağaçlar ile kışın yaprağını döken geniş yapraklı ağaçlar bir arada gözlemlenir ve ortak bir meşcere oluştururlar.
Akarsu ve gölleri
Termenin en büyük akarsuyu Terme Çayıdır. İlçenin diğer büyük ırmakları; Akçay ve Miliç Irmağıdır. Özellikle Miliç Irmağı tatlısu balıkçılığı ve su ürünleri yönünden çok zengin bir akarsudur. Ayrıca ilçenin batısından Karaboğaz deresi akmaktadır. İlçenin en büyük gölleri Simenlik Gölü, Akgöl ve Silindir gölleridir.
Fauna
Terme; Simenit, Akgöl gibi göllere ve birden çok akarsuya ev sahipliği yaptığı için geniş bir faunaya sahiptir.
İlçe ve bulunduğu delta ovası ornitolojik açıdan zengindir. Türkiye genelinde şu ana kadar yeterli güvenilirlikte tanımlanmış 483 kuş türü bulunmaktadır. Sadece Terme ilçesinde bu türlerin yaklaşık % 50’si kaydedilmiştir ki bu da Terme ilçesinin kuş tür çeşitliliği açısından önemli bir konumda olduğunu göstermektedir.[33] Yeşilırmak Deltası, BirdLife International tarafından önemli kuş alanı olarak tanımlanmıştır.[34]
Terme ilçesinde, Terme Çayı, Miliç Irmağı, Akçay ve Simenlik (Simenit)-Akgöl Lagünü vb. çok sayıda Tatlısu kaynağı bulunmaktadır. Bunun dışında yine Terme İlçesinde deniz kenarında birçok sazlık ve sulak alan da mevcut olup oldukça zengin bir tür çeşitliliğine sahiptir.[35]
Ekonomi
İlçede 12 tane Fındık, 7 tane Pirinç (Çeltik) Fabrikası vardır. Tüm köylüler ağırlıklı olarak fındık hasadıyla uğraşır. Terme'de yem sanayi ve mısır tarımına dayalı sanayii tesisleri mevcuttur. Kavak yetiştiriciliği ilçede çok yaygındır. Dünyanın ikinci büyük kavak yetiştirme alanı Terme'dir.[36]
Terme İlçesi Samsun - Sarp Karayolu üzerinde bulunmasından dolayı ilçe sınırları içerisinde çok sayıda dinlenme tesisleri ve yakıt istasyonları faaliyet gösterir.
Sağlık
İlçede Terme Devlet Hastanesi, Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi bulunmaktadır.
Sanat
İlçede tiyatro sahnesi bulunmaktadır. Meşhur sanatçılardan Mehmet Arslantuğ Terme ilçesi doğumludur.[37] Türkücü Ozan Arif de Terme doğumludur.[38]
Belediye ve kentleşme
Terme ilçesi; 82 mahalleden meydana gelmektedir.[39] Bu mahallelerin Nüfus açısından en büyüğü Fenk Mahallesidir.[1] 17 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Büyükşehir yasasından önce Kozluk, Evci, Sakarlı belde belediyesi olan mahalleleridir.
Spor
Terme'de sporun her dalında yetenekli gençler bulunabilmekte. Güreş ilçenin her yerinde sevilmekte ve bu spor dalıyla çok sayıda insan ilgilenmektedir. İlçedeki festivallerde Karakucak güreşleri vazgeçilmezdir. İlçe, Türkiye genelinde hatırı sayılır güreşçiler yetiştirmiştir.[40]
İlçenin doğal yapısı gereği At Yetiştiriciliği ve Yarışları Meşhurdur.[40]
Futbol
İlçede çok sayıda Amatör Futbol Kulüpleri vardır. Bunların en eskisi ve köklüsü 1953 yılında kurulmuş olan Terme Spor'dur.
Turizm
Terme'nin Yalı mahallesinden Akçay'a kadar uzanan Miliç Çamlığı ve Sahilleri hem mesire yeri; hem de kumsalıyla bir plajdır. Miliç, Terme şehir merkezine 5 km. mesafede ve her 10 dakikada bir kalkan servis imkânına sahiptir.
Diğer turistik alanlar
- Kozluk hobi bahçeleri,[41]
- Karadeniz sahil şeridi. Özellikle Thermodon (Terme Çayı) kıyısında Themiskyra kentini kurmuş oldukları bilinmektedir. [kaynak belirtilmeli]
- Sarayköy'de hamam kalıntıları ve Su kemerleri vardır.
- Çobanyatağı ve Kumcağaz Sahilleri,
- Millî parklar genel müdürlüğünce "Yaban hayatı Koruma Sahası" olarak belirlenen, Simenit ve Akgöl gölleri. Bu göller Doğal kanallarla birbirlerine bağlanan ve yüzlerce yabani kuş türünü bünyesinde barındıran sulak alanlardır.
- Tarihi Pazar Camii. 1840'lı yıllarda yapıldığı tahmin edilen cami Osmanlı mimarisinin özelliklerini taşımaktadır.
- Cuneyd-i Bağdadi Türbesi, denilen Ziyaretgah ve çevresi özellikle Cumartesi günleri dolup taşar. Türbede Kubatoğullarından Cuneyd bey adlı bir komutan yatmaktadır.[40]
- Terme Limanı ve Tersanesi,
- Karacalı mahallesi Mezarlık Camii: Büyük bir mezarlığın içinde ahşap bir camidir. Caminin duvarına kazınan bir yazıdan 1311 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.[40]
- Aşağı Söğütlü Camii: 19. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen Cami iki katlı ve ahşaptandır.
- terme Gölardı
Belirli Günler
- Gölyazı Mahallesince Düzenlenen; Amazon Festivali
- Kocaman Beldesince Düzenlenen; Pirinç Festivali
- Köybucağında; Altın Fındık Festivali
- Sakarlı Beldesince Düzenlenen; Geleneksel Hıdırellez Şenlikleri ve At Yarışları
Kaynakça
Dış bağlantılar
|
|---|
| Merkez Mahalleler | |
|---|
| Kırsal Mahalleler | |
|---|
