Samsunspor futbol takımı ya da resmî adıyla Samsunspor Futbol Kulübü Anonim Şirketi, Süper Lig'de mücadele eden anonim şirket yapısındaki Türk futbol kulübü.
Samsun'un en başarılı futbol takımı olan Samsunspor, tarihinde 23 hafta boyunca Süper Lig'in zirvesinde yer almıştır ve Süper Lig'de en uzun süre lider kalan 7. takımdır. Bu alanda Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş, Trabzonspor, Bursaspor ve Sivasspor'dan sonra en başarılı takımdır. Ayrıca Süper Lig tarihinde en fazla puan toplayan 11. takım ve 1. Lig'in en çok şampiyon olan takımı durumundadır. Aynı zamanda yedi kez şampiyon olarak yükseldiği Süper Lig'den yedi kez düşerek bu alanda da rekorun sahibidir.
Samsunspor, bir diğer Karadeniz ekibi olan Trabzonspor ile rekabet içerisindedir. Ayrıca kulübün Karadeniz takımlarıyla oynadığı tüm maçlar "Karadeniz derbisi" olarak adlandırılmaktadır. Takımın ilk formaları düz kırmızı ve düz beyaz takım formalardan oluşmaktadır.
Tarihçe
İlk yıllar
Samsunspor'un resmî kuruluş yılı 1965 olarak kabul edilmesine rağmen kulüp daha öncesinde de amatör olarak varlığını sürdürmekteydi. 1935 yılına ait fotoğrafta siyah beyaz renk forma giyen Samsunsporlu futbolcular görülüyor.
Samsunspor, 1927 yılında mahalli kulüpler Türk Ocağı Spor Şubesi ve Al Yıldız İdman Ocağının Nuri Bey'in başkanlığında birleşmesi ile futbolda faaliyet göstermek üzere kurulmuştur.[1][2] İlk maçını Haziran 1927'de Bahriye'ye karşı oynayarak 1-0 yenilen Samsunspor ilk galibiyetini aynı yıl içerisinde tertip edilen Samsun İdman Yurdu maçında 5-0'lık sonuç almıştır.[3][2]
Siyah-beyaz renklerle mücadele eden Samsunspor 1929-30 sezonunda kapatılarak tüm idari, teknik kadro ve futbolcuları yeni kurulan Halkspor'a devredilmiş fakat bir sonraki sene kapatılan Samsunspor yeniden açılmıştır.[1][2]
1932 Ağustosunda Süleyman Bey'in başkanı olduğu Samsunspor ismini mıntıkaya tescil ettirerek Samsun İdman Yurdu, Halkspor, Tütün Fabrikasıspor ve Demirspor'la birlikte mıntıkayı oluşturmuş ancak başarılı sonuçlar alamamış, vasat bir takım görüntüsü sergilemiştir.[1][4][5] 1936 yılında ise müsabakalara katılımı okul takımı olması nedeniyle istenmeyen Demirspor, Samsunspor ile birleşerek Samsunspor-Demirspor Birliğini meydana gelmiş ve aynı yıl yapılan seçimde Hikmet Alpaner kulüp başkanı olmuştur.[6] 1938'de Vedat Urfi'nin başkanlığına geldiği Samsunspor kadrosunu güçlendirmiş, 1939'da mıntıka finaline kadar çıksa da Bafraspor'a 2-1 yenilerek şampiyonluğu kaçırmıştır.[7] Çeşitli imkânsızlıklar nedeniyle kulüp bir süre faaliyetlerine ara verse de 16 Kasım 1950 tarihinde yeniden faaliyete geçmiştir.[8][9]
30 Haziran 1965 tarihinde Samsun'da bulunan beş amatör lig takımı olan 19 Mayıs, Fener Gençlik, Akınspor ve Samsun Galatasaray Gençlik kulüpleri Samsunspor'a katılarak dönemin Ticaret Bankası Samsun Şube Müdürü Kadri Ersan'ın başkanlığında kırmızı-beyaz renkleri benimseyen Samsunspor vücut bulmuş ve resmen Türkiye 2. Futbol Ligi'nde boy göstermeye başlamıştır.[10][11] Kuruluşunu takiben ulusal çaptaki rakipleriyle mücadele edebilmek amacıyla maddi destek arayışına giren kulüp şehrin bazı ileri gelenlerinden daha sonrasında Spor Toto gelirleriyle ödenmek üzere toplamda ₺35.000 borç ve Samsun Ticaret Odasından ₺10.000 hibeli destek almış, 29 Temmuz 1965 gecesi Samsun Fuarı'nda düzenlenen bir eğlence programıyla fazladan gelir sağlanmıştır.[12] Yeni takım ilk antrenmanını 1 Ağustos 1965 günü 14.00'dan 17.00'a kadar süren törenle birlikte seyirciye açık şekilde gerçekleştirmiştir.[12]
Belirsizlik yılları
Samsunspor, profesyonel liglere ilk kez 1965-66 sezonunda günümüzdeki adı 1. Lig olan 2. Futbol Ligi'nde adım attı. 5 Eylül 1965 tarihinde ilk profesyonel lig maçını oynayan Celal Torkal idaresindeki Samsunspor'un rakibi Yeşildirek idi.[13] Samsunspor, Şehir Stadı'nda oynanan ve hakemliğini Nadir Irmak'ın yaptığı maçı Nihat Serçeme'nin attığı golle 1-0 kazanmış ve Samsunspor lig tarihindeki ilk maçında ilk galibiyetini alırken Nihat da Samsunspor tarihinin ilk lig golünü atan oyuncu olarak tarihe geçmiştir.[14][15] Ligdeki bu ilk sezonunda Samsunspor Beyaz Grup'ta 5. olmuş, aynı sezonTürkiye Kupası'nda ise 2. turda Güneşspor'a elenmiştir.[16][17]1966-67 sezonu başında kadrosunu yenileyerek teknik direktörlüğüne Muzaffer Gür'ün, sonrasındaysa Nejat Tayman'ın getirildiği takım mevsimi ikincilikle tamamlarken, Türkiye Kupası'nda yarı finale kadar çıkmıştır.[18] Kupada Konyaspor, Manisaspor ve Fenerbahçe'yi eleyen takım, Göztepe'ye iki maç sonucunda elenmiştir.[15][19]Ertesi sezon ortasında Yılmaz Ulusoy'un başkanı olduğu kulüp liderlik için İzmirspor'la yarışsa da 2 puanla ligi 2. sırada tamamlamış, 1968-69 sezonunda ise tarihindeki ilk başarısını elde ederek ligi Kamuran Soykıray'ın teknik direktörlüğünde Beyaz Grup lideri olarak tamamlamış ve ilk şampiyonluğunu yaşamıştır.[20][21]
1969-70 sezonunda şimdiki adı Süper Lig olan 1. Futbol Ligi'nde ilk sezonunu geçiren Karadeniz takımı Basri Dirimlili yönetiminde lige başlasa da ilerleyen süreçte Lefter Küçükandonyadis göreve getirilmiş ve ligi 6. sırada tamamlamıştır.[22][23] Samsunspor böylece üç büyük il olan Ankara, İstanbul ve İzmir takımları dışında bu ligde yer alan ilk takım olma başarısını göstermiştir.[24] Beş sezon boyunca 1. Futbol Ligi'nde mücadele ettikten sonra ise 19 Mayıs Stadyumu'na taşındığı sezon olan 1974-75 sezonunda ligi 24 puan ile 15. sırada tamamlamış ve 2. Futbol Ligi'ne düşmüştür.[25][26] Bunun üzerine teknik direktör Basri Dirimlili'nin görevine son verilmiş ve tekrar Kamuran Soykıray takımın başına getirilmiştir. 1975-76 Türkiye 2. Futbol Ligi sezonunda Soykıray tekrar Samsunspor'u Beyaz Grup lideri yapmış ve 1. Futbol Ligi'ne taşımıştır.[27] Ayrıca aynı sezonGençlik ve Spor Bakanlığı Kupası'nda da mücadele edilmiş ve Bursaspor 2-1 mağlup edilerek bu kupa ilk ve son kez kazanılmıştır.[28]
1976-77 Türkiye 1. Futbol Ligi sezonuna 2. Futbol Ligi ve Gençlik ve Spor Bakanlığı Kupası şampiyonu unvanıyla başlayan kulüp ligi 10. sırada bitirmiştir.[29] Türkiye Kupası'nda da 3. turda elenilerek bir başarı sağlanamamıştır.[30] İki sezon daha bu ligde yer aldıktan sonra 1978-79 sezonunu 15. sırada tamamlayarak küme düşülmüş fakat bu durum uzun sürmemiştir.[31]1981-82 Türkiye 2. Futbol Ligi sezonu öncesi Fevzi Zemzem ile anlaşılmış, Yalıspor'dan getirilen Emin Kar hariç olmak üzere Samsunlu yeni futbolcular transfer edilerek kadroda revizyona gidilmiş, sezon sonunda Fevzi Zemzem'in yerine gelen Mehmet Babalık'ın idaresinde D Grubu lideri olunarak tekrar 1. Futbol Ligi'ne yükselinmiştir.[32][33]1982-83 sezonunu başında Fevzi Zemzem bir kez daha göreve getirilmiş, önceki sezon transfer edilen Tanju Çolak'ın gol krallığı yarışında 16 gol ile ikinci sırada yer almasına rağmen takım kötü bir performans göstererek tekrar 2. Futbol Ligi'ne düşmüştür.[34]1983-84 sezonu ortasında kulübün en başarılı döneminde başkanlığını yapacak olan Hasbi Menteşoğlu göreve gelmiş, sezon takımın deplasmanlardaki kötü sonuçları nedeniyle 3. sırada bitirilmiştir.[35]1984-85 sezonu başında Fethi Demircan teknik direktör olarak getirilmiş, o sezon ligi C Grubu lideri tamamlayan Samsunspor tekrar şampiyonluk yaşayarak 1. Futbol Ligi'nde yer almaya hak kazanmıştır.[36] Ekip, sezon boyunca yakaladığı 17 galibiyet ve 9 beraberlik içeren 26 maçlık yenilgisizlik serisiyle de ligin rekorunu kırmış olup bu rekor hâlen geçilememiştir.[37]
Samsunspor, ilk defa 1987-88 sezonundaBalkan Kupası ile yurt dışı tecrübesi yaşamıştır. B Grubu'nda yer alan takım Yunanistan'ın İraklis takımına 21 Ekim 1987'de ilk maçta deplasmanda 4-3 yenilmiş, ikinci maçta ise Bulgaristan'ın Sliven takımına Bulgaristan'da 7-0 kaybetmiştir. Samsun'daki maçta ise Samsunspor, Sliven'i 3-2 mağlup ederek gruptaki üçüncü maçını kazanmıştır. Samsunspor, 8 Ocak 1988 tarihinde gruptaki son maçında İraklis'i 6-1 mağlup etmesine rağmen lider Sliven'in ardından ikinci olmuş ve gruptan çıkamamıştır.[47]
Özellikle Hasbi Menteşoğlu'nun kulübe olan maddi katkısı ve dört gollü iki galibiyete verilen ₺14 milyona kadar çıkabilen primler ile 1980'li yılların ikinci yarısında altın dönemini yaşayan Samsunspor bu dönemde toplam 172 maçta 93 galibiyet ve 48 beraberlik almış, 261 gol atıp 125 gol yemiş, 2. Futbol Ligi'nde şampiyonluk yaşayıp iki kez gol kralı çıkarmış ve Türkiye millî futbol takımına dört futbolcu vermiştir.[38][48] Bunlara ek olarak iki kez 1. Futbol Ligi 3.sü, bir kez lig 4.sü olan[48] Samsunspor, 20 Ocak 1989'daki ölümlü kaza sonrasında büyük bir çöküş dönemi yaşamıştır.[49]
1988-89 sezonunaNuri Asan teknik direktörlüğünde Uludağ'da kamp yaparak başlayan takım ligin ilk 18 maçlık devresinde 19 puan toplamış, 20 Ocak 1989 tarihinde Malatyaspor ile oynayacağı ikinci devrenin ilk müsabakasına giderken trafik kazası geçirmiştir.[49] Saat 9.30 civarında Havza ilçesinde kafileyi taşıyan kulüp otobüsünün bir kamyonla çarpışması sonucu kafileyi taşıyan otobüs uçuruma yuvarlanmıştır.[50] Samsunspor'un kazazedelerine ilkyardımı hemen geriden gelen ve Diyarbakırspor deplasmanına gitmekte olan Çarşambaspor kafilesi yapmış, Çarşambasporlu yönetici, futbolcu ve görevliler kazaya uğrayan Samsunsporluları tek tek otobüsten çıkartıp Havza Devlet Hastanesine taşımış ve kan vermişlerdir.[51] Kazada hayatta kalan birçok oyuncu ve kafile üyesi de ciddi şekilde yaralanmış ve/veya sakat kalmıştır.[52]
Kazada teknik direktör Nuri Asan, futbolcular Muzaffer Badalıoğlu ve Mete Adanır ile otobüs şoförü Asım Özkan olay yerinde; futbolcu Zoran Tomić ise Yugoslavya'da altı ay komada kaldıktan sonra ölmüştür.[53] Malzemeci Halil Albayrak ve futbolcular Emin Kar ile Erol Dinler ise sakat kalarak malûlen emekli olmuşlardır.[54]Burhaneddin Beadini ise yaralanmış ve kendi isteğiyle futbolu bırakmıştır. Yüksel Öğüten, Fatih Uraz, Şanver Göymen, Kasım Çıkla ve Uğur Terzi ise kazada yaralanmış fakat futbol hayatlarına devam etmişlerdir.[55] Yine kazadan yaralı olarak kurtulup futbol hayatına devam eden Orhan Kılınç ise 1994 yılında bir başka trafik kazasında ölmüştür. Kulüp menajeri Yüksel Özan ise yine kazadan yaralı olarak kurtulanlardandır.
Kazanın ardından Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Başbakan Turgut Özal, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Yıldırım Akbulut, Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanı Hasan Celal Güzel, Sosyaldemokrat Halkçı Parti Genel Başkanı Erdal İnönü, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel, Trabzonspor Başkanı Mazhar Afacan ve Malatyaspor Başkanı Metin Çağlayan gibi siyaset ve spor hayatının öne çıkan kişilerinden Samsunspor'a başsağlığı dilekleri gelmiştir.[51]
Trafik kazasından dolayı Samsunspor sezonun kalanına devam edememiş, sezonun sonuna dek tüm maçlarda hükmen 3-0 mağlup sayılmıştır.[49] Ancak Türkiye Futbol Federasyonu tarafından sağlanan özel statü ile ligde bırakılmış, o sezon ligin "onur şampiyonu" ilan edilmiştir.[56][57] Ayrıca Samsunspor, kırmızı ve beyaz olan renklerine kaybettiklerinin anısına siyahı da eklemiştir.[58] Mehmet Yılmaz'ın İletişim Yayınlarından 2009 yılında çıkan Samsunspor: Kırmızı Beyaz Siyah ve Hakan Dilek'in aynı yayınevinden çıkan İşte Böyle Bir Şey kitaplarının bir kısmında 20 Ocak Faciası anlatılmaktadır.[59][60]
Kazanın anısına bir anıt dikilmesi fikri birçok kez ortaya atılmışsa da bunlar nihayete ermemiş, 2020 yılında somut adımlar atılmıştır. Buna göre Samsun Büyükşehir Belediyesince Samsun Millet Bahçesi'ne, Samsunspor tarafındansa Samsun 19 Mayıs Stadyumu'na birer anıt dikilmiştir. Samsunspor Divan Kurulu da buna dair bir proje hazırlasa da Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından yer gösterilmediği için aşama kaydedilememiştir.[61][62]
İstikrar dönemi
Önceki sezonu son sırada tamamlamasına karşın ligden düşürülmeyen Samsunspor kaza nedeniyle takımın dağılması ve aynı dönemde Menteşoğlu Holding'e maliye tarafından kesilen ağır cezalar sonrası kulüp başkanı Hasbi Menteşoğlu'nun 23 Nisan 1989 günü görevi bırakmasıyla yeni bir döneme girmiştir.[49] Kaza sonrası düzenlenen yardım kampanyalarından edinilen gelirler ile kurulan yeni takım sezona iyi başlasa da 1989-90 sezonunda Samsunspor küme düşmüş, sonraki beş yıl içinde 1. Futbol Ligi ve 2. Futbol Ligi arasında mekik dokumuştur.[49]1990-91 sezonunda tekrar 1. Futbol Ligi'ne yüksenilse de ertesi sezon tekrar küme düşülmüştür.[63][64] Samsunspor, 1992-93 sezonunda şampiyonluk yaşayarak tekrar 1. Futbol Ligi'ne yükselmiş ve istikrarlı yıllar başlamıştır.[65]
1993-94 sezonunda 1. Futbol Ligi'nde yer alan Samsunspor sürekli bir döneme girmiş ve on üç sezon boyunca kesintisiz olarak ligde yer almıştır.[66] Aynı sezon ligi 5. sırada tamamlayan takım eskiden Federasyon Kupası adıyla düzenlenen Türkiye Kupası'nda ise yarı finale dek çıkmıştır.[66][67]Aynı sezonda uzun zaman sonra yine Balkan Kupası'nda yer alan Samsunspor, bu sefer şampiyonluğu elde etmiştir. Bu kupayı kazanırken Bulgaristan’ın Pirin takımı ile Bulgaristan'da 0-0 ve Türkiye'de 4-1'lik; Yunanistan’ın PAS Giannina takımını ise Yunanistan'da 0-3 ve Türkiye'de 2-0'lık skorlarla geçmiştir.[47] Kulüp, bu Balkan Kupası şampiyonluğu ile de Anadolu takımları arasında son kez bu kupayı kazanan takım olmuştur. Sezon sonundaysa takımın en çok gol atan futbolcusu Ertuğrul Sağlam takımdan ayrılmıştır.
1994-95 ve 1995-96 sezonlarında ligi 8. tamamlayan takım aynı sezonlarda Türkiye Kupası'nda da yarı final görmüştür.[68][69][70][71] Samsunspor, Gheorghe Mulțescu'nun takımın başındaki son sezonu olan 1996-97 sezonunda ligi 9. sırada tamamlamış, ayrıca ilk kez UEFA Intertoto Kupası'nda boy göstermiştir.[72]1997 yılında katıldığı kupadaki ilk maçını 6. Grupta Dan rakibi Odense'ye karşı 21 Haziran'da oynayan takım 19 Mayıs Stadyumu'nda Cenk İşler ve İsmet Taşdemir'in golleriyle 2-0 kazanmıştır. Sekiz gün sonra Litvanya'ya Kaunas deplasmanına giden Samsunspor bu maçı da Ali Akdeniz'in golüyle kazanmıştır. 12 Temmuz'daysa yine kendi evinde oynayan takım Leiftur'u Serkan Aykut'un bir, Cenk İşler'in de iki golüyle mağlup ederek İzlandalı rakibini alt etmeyi başarmıştır. 1997'deki son Avrupa karşılaşmasına ise Hamburg karşısında çıkan Samsunspor, Cenk İşler'in attığı golle öne geçmiş fakat Dirk Weetendorf'un ilk yarının bitmesine 5 dakika kala attığı golle ilk yarıyı beraberlikle tamamlamıştır. Maçın ikinci yarısında Harald Spörl'ün attığı iki golle mağlup olan Kırmızı Şimşekler grupta ikinci sırada yer almış ve kupadan elenmiştir.[73]
1997-98 sezonunda Samsunspor ligde 5. sırada yer alırken aynı zamanda UEFA Intertoto Kupası'nda da mücadele etmiştir.[74] Yeni sezonda eleme usulü ile oynanan kupanın 1. turunu bay geçen takım yarı finale kadar uzanan tırmanışında altı karşılaşma oynamıştır. Yeni sezondaki ilk Avrupa karşılaşmasını Danimarkalı Lyngby karşısında oynayan takım Uğur Dağdelen, İlhan Mansız ve Serkan Aykut'un golleriyle Samsun'da galip gelerek deplasman için avantaj sağlamıştır. Kopenhag'daki rövanşta ise rakibine 3-1 mağlup olmasına rağmen turu geçen taraf Samsunspor olmuştur. 3. turun ilk karşılaşmasında İngiliz Crystal Palace'a konuk olan kırmızı-beyazlı ekip Uğur Dağdelen ve Tümer Metin'in golleriyle galip gelmiştir. Samsun'da oynanan rövanşta ise Serkan Aykut'un golleriyle yine 2-0 galip gelmiş ve yarı finale çıkmaya hak kazanmıştır. Yarı finalde Bundesliga ekibi Werder Bremen ile eşleşen Samsunspor rakibine iki maçta da 3-0'lık skorlarla boyun eğerek Avrupa macerasını sonlandırmıştır. Ayrıca 5 Ağustos 1998'de 19 Mayıs Stadı'ndan oynanan Werder Bremen karşılaşması Samsunspor'un son Avrupa kupası karşılaşması olmuştur.[75]
1998 ve 2006 arası dönemde kayda değer bir başarı elde edemeyen kulübün bu yıllar arasındaki tek istatistiği Serkan Aykut'un 1999-00 sezonunda yaşadığı gol krallığıdır. 30 golle gelen bu gol krallığı Samsunsporlu bir futbolcunun 1. Futbol Ligi'nde yaşadığı son gol krallığıdır.[76]
1. Lig yılları
2005-06 sezonunda, artık Süper Lig adını alan 1. Futbol Ligi'nde başarısız bir sezon geçiren kulüp ligi 17. tamamlamış ve on üç sezon sonra küme düşmüştür.[77]Aynı sezon Türkiye Kupası'nda ise çeyrek finale kadar yükselinmiş fakat Denizlispor'a elenerek kupaya veda edilmiştir.[78]
2006-07 ve 2010-11 sezonları arasında eskiden 2. Futbol Ligi adıyla düzenlenen 1. Lig'de mücadele eden takım 2010-11 sezonunun tamamlanmasına iki hafta kala lig 2.si olarak Süper Lig'e çıkmayı garantilemiş[79][80] ve Süper Lig hasretine son noktayı koymuştur.[81][82] Ayrıca aynı sezon Samsunsporlu Simon Zenke ligde gol kralı olmuş, Samsun Büyükşehir Belediyesince yürütülen çalışmalar sonucunda Bordeaux kenti ile iş birliği anlaşması imzalanarak bu anlaşmanın bir gereği olarak da Samsunspor ile Bordeaux kulüpleri kardeş kulüp olmuşlardır.[83][84]2011-12 sezonundaysa Süper Lig'de mücadele eden kulüp topladığı 36 puan ile ligi 16. sırada bitirerek tekrar 1. Lig'e düşmüştür.[85]2012-13 sezonunda ise küme düşmeme mücadelesine giren kulüp ligin bitimine iki hafta kala kümede kalmayı garantilemiş ve sonraki sezonda da 1. Lig'de mücadele etme hakkı kazanmıştır.[86][87] Ertesi sezon şampiyonluk hedefiyle lige başlanmış, ligin ilk yarısında gösterilen başarısız performans sonrası hedef play-off olarak güncellenmiş ve sezon sonunda takım play-off'lara katılmaya hak kazanmıştır.[88][89][90][91] Süper Lig'e yükselecek son takımın belirleneceği play-off'ların yarı finalinde Ankaraspor ile eşleşen Samsunspor iki ayaklı eşleşmede rakibini Samsun'da 1-0 mağlup etmiş, deplasmanda da 1-1'lik beraberlik alarak finale yükselmiştir.[92][93] Bu aşamada Mersin İdman Yurdu ile eşleşilmiş, final maçında Güven Varol'un golüyle 42. dakikada geriye düşen Samsunspor rakibine karşılık verememiş, 87. dakikada yediği bir diğer golle 2-0 mağlup olmuştur.[94] Bu yenilgiyle Mersin İdman Yurdu play-off şampiyonu olarak Süper Lig'e yükselmiş, Samsunspor 1. Lig'de kalmıştır.[95] Ertesi sezon normal sezonu 6. sırada tamamlayan takım play-off yarı finalinde Alanyaspor ile eşleşmiştir.[96] İki karşılaşmada rakibine toplamda 9-1'lik üstünlük sağlayan Samsunspor play-off finaline yükselmiştir.[97][98][99] Finalde Antalyaspor ile eşleşen takım iki kere geriye düştüğü maçta beraberliği yakalamayı başarmış, karşılaşma uzatmalara gitmiştir.[100] Uzatmalara sonucunda da beraberlik bozulmayınca seri penaltı atışlarına geçilmiş, Recep Niyaz ve Sezer Özmen'in penaltıları kaçırması sonucu penaltılarda 4-1 üstünlük sağlayan Antalyaspor Süper Lig'e çıkmıştır.[100] Final maçının adamı ise Samsunspor adına iki gol kaydeden Mbilla Etame olmuştur.[100] 2015-16 sezonunda ligi 44 puanla kapatan takım puan tablosunda 9. sırada yer almıştır.[101] 2016-17 sezonundaysa ligin ilk yarısını 17. sezonda tamamlayan Samsunspor sezon sonunda üçlü averaj ile 15. sırada yer alarak ligde kalmıştır.[102][103] Aynı zamanda sezonun son maçı olan 20 Mayıs 2017 tarihindeki Bandırmaspor karşılaşmasıyla 19 Mayıs Stadyumu'na son kez çıkan takım 2017-18 sezonuyla birlikte yeni 19 Mayıs Stadyumu'na taşınmıştır.[104][105]
Kayyım ve şirketleşme
2017-18 sezonuna şampiyonluk hedefiyle Alpay Özalan teknik direktörlüğünde[106] yeni transferlerle başlayan[107] Samsunspor'da alınan kötü sonuçlar nedeniyle sezonun ilk yarısı bitmeden Özalan istifa etmiş, yerine Engin İpekoğlu gelmiştir.[108][109] Kulüp olağanüstü kongreye gitmiş, yapılan kongrede aday çıkmaması ve mevcut yönetim kurulunun da istifası sonrasında kulüp tarihinde ilk kez kayyıma devredilmiştir.[110][111] Kongre sürecinde futbolcuların maaşlarının ödenememesi nedeniyle takımda huzursuzluk yaşanmış, birçok futbolcu sözleşmelerinin feshedilmesi amacıyla kulübü Türkiye Futbol Federasyonuna şikâyet etmiş, transfer tahtası kapanan kulüp giden futbolcuların yerine takviye yapamamıştır.[112][113] Kötü gidişat nedeniyle İpekoğlu da istifa etmiş, Besim Durmuş 2017-18 sezonu içerisinde göreve gelen üçüncü teknik direktör olarak sözleşme imzalamıştır.[114][115] Sezon boyunca kötü gidişatı süren takım ligi 16. sırada tamamlayarak tarihinde ilk kez 2. Lig'e düşmüştür.[116][117] Sezon sonundaysa kayyım yönetimi tarafından son on yılda görev yapan yönetimler hakkında görevi kötüye kullanma, görevi ihmal ve emniyeti suistimal suçlarından suç duyurusunda bulunulmuştur.[118] Denetim ekibi kulübü incelemeye başlamış, süreç devam ederken gerçekleştirilen seçimli olağanüstü genel kurulda eski başkanlardan İsmail Uyanık kendisine kulübün şirketleştirilmesi yönünde izin verilmesi durumunda başkan adayı olacağını açıklamış, genel kurul bu onayı verdikten sonra ise tek aday olduğu seçimde üçüncü kez Samsunspor başkanı olarak seçilmiştir.[119][120] Kongreden sonra başlanan şirketleşme çalışmaları sonucunda 8 Ağustos günü Samsunspor Futbol Kulübü Anonim Şirketi kurulmuş ve futbol branşı kulüpten ayrılarak ayrı bir tüzel kişilik olmuştur.[121][122] Samsun Ticaret ve Sanayi Odasına 34405 sicil numarasıyla ve ₺500.000 sermayeyle kaydı yapılan şirketin ortaklık yapısı ise %67 Yıldırım Holding, %33 İsmail Uyanık şeklinde olmuştur.[123][124][125] Ancak altı ay sonra Yıldırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Yıldırım bir süre sonra çekilmiş ve %67 hisse Yüksel Yıldırım'a geçmiştir.[126][127] Bu gelişmenin ardından takımın liglere katılırken kullanacağı ada Yüksel Yıldırım'ın yönetim kurulu başkanı olduğu Yılport sponsor olarak takımın adı beş sezonluğuna Yılport Samsunspor olmuştur.[128] Aynı sezon Erbaaspor ve Samsun'daki otuzun üzerinde amatör kulüple pilot takım anlaşmaları yapılarak altyapı takımlarına yönelik yatırımlara ağırlık verilmiş, aynı zamanda Samsunspor Futbol Akademisi yeniden organize edilerek Genk ile altyapıda iş birliğine gidilmiştir.[129][130][131][132] Kulübün Haziran 2019 itibarıyla var olan ₺32.206.979 borcu da temizlenmiştir.[133]
2. Lig'deki ilk sezonuna şampiyonluk hedefiyle başlayan Samsunspor ligin normal sezonunu üçüncü sırada tamamlamış, play-off çeyrek finalinde ise Sakaryaspor'a gol atamadan elenmiştir.[134][135] Yeni sezona İrfan Buz'un teknik direktörlüğünde başlayan Samsunspor'da 10. hafta sonunda gelen istifa ile takım Ertuğrul Sağlam'a emanet edilmiş, bu sırada İsmail Uyanık 12 Kasım günü bir basın toplantısı yaparak şirket yönetim kurulundan hisselerini de devrederek ayrıldığını açıklamıştır.[127][136] Uyanık, açıklamasında yönetim kurulu başkanı Yüksel Yıldırım'ın kulüp içinde kalması gereken konuların Twitter üzerinden kamuoyuna açıklamasını tasvip etmediğini belirtmiş, aralarındaki fikir ayrılıklarının sportif başarıyı engellediğini düşündüğünü ekleyerek görevinden ayrıldığını duyurmuştur.[136][137] Yüksel Yıldırım da 25 Kasım günü bir basın açıklaması düzenleyerek şirket hisselerinin tamamının kendisine ait olduğunu, şirketleşirken Uyanık'ın %33'lük hisseyi daha sonra kendisinden satın alacağına yönelik olarak anlaştıklarını ancak bunun gerçekleşmediğini ve görevinden ayrılmasıyla da bu anlaşmanın iptal olduğunu açıklamıştır.[127] 2019-20 sezonunda 10. haftadan itibaren Ertuğrul Sağlam yönetiminde maçlarına çıkan Samsunspor, 2. Ligi şampiyon olarak tamamlayarak bir üst lige yükselmiştir. Bu dönemde yaşanan COVID-19 salgınının ağır etkileri neticesinde TFF'nin 2. Lig, 3. Lig ve Bölgesel Amatör Liglerin oynatılmayacağı kararıyla Samsunspor, ligin bitimine 6 hafta kala en yakın rakibi Manisa FK'nın 10 puan önünde 2. Ligi şampiyon tamamlamıştır. TFF'nin 30 Haziran 2020 tarihinde açıkladığı bu kararın, şehrin plaka numarası da olan kulübün 55. kuruluş yıl dönümüne denk gelmesi, taraftalar tarafından coşkuyla karşılandı.[138][139]
2020-21 sezonuna şampiyonluk hedefiyle başlayan Samsunspor, Ertuğrul Sağlam'ın istekleri doğrultusunda sezon öncesi ve ortasında transferler gerçekleştirdi. Taraftarın eksikliği, yabancı transferlerden yeterli verimin alınamaması, sakatlıklar vb. sebeplerden ötürü Samsunspor, ligi Adana Demirspor'la aynı puan olan 70'le tamamlamasına rağmen ikili averajdan dolayı şampiyon olamayarak play-off'larda oynamaya hak kazanmıştır. Play-off müsabakalarında Altınordu ile karşı karşıya gelen Samsunspor ilk karşılaşmadan 1-0 mağlup olarak ayrılmış, ikinci karşılaşmada ise 2-2 lik sonuçla rakibine üstünlük sağlayamamış ve rakibi Altınordu bir üst tura çıkamaya hak kazanmıştır. Hedeflenen şampiyonluğa ulaşılamamasının dolayı kulüp, Ertuğrul Sağlam'ın görevine son vermiştir.[140]
2021-22 sezonu hazırlıklarına hızlı başlayan Samsunspor yönetimi, Hasan Kılıç, Mehmet Akyüz, Eraldo Çinari, Hüseyin Öztürk, Brahim Darri, Alp Tutar, Soner Gönül, Furkan Fehmi Güneş, Ali Ülgen, Osman Çelik, Esin Hakaj ve Aykut Özer'i renklerine bağlamıştır.[141] Yönetim, takımın başına ise 1. Ligde en çok şampiyonluğa sahip olan tecrübeli teknik direktör Mehmet Altıparmak'ı getirmiştir.[142] Samsunspor kafilesi, yeni sezon hazırlıklarının birinci etabına Erciyes Yüksek İrtifa Kamp Merkezi'nde başlamıştır.[143] Ertesi sezon 1. Lig şampiyonluğu yaşanarak 11 yıl aradan sonra Süper Lig'e yükselindi.[144] Şirketleşme sürecinden başlayarak Süper Lig'e yükselen değin harcanan para €65 milyon olarak kayda geçti.[145] 2024 yılı Ocak ayında FIFA'dan yapılan açıklamada kulübe 2 dönem transfer yasağı getirildi.[146] Bu açıklamadan sonra kulübün İsviçre Federal Mahkemesine yaptığı başvuru sonrasında mahkeme nihai kararını verene kadar transfer yasağı kararının durdurulduğu açıklandı.[147] Sezonu 13. sırada tamamlayarak Süper Lig'de kalan ekibin transfer yasağı 2024-25 sezonunda tekrar yürürlüğe koyuldu ve o sezon transfer yapılamadı.[148]
Formalar
Kulübün tescil edilen ilk forması.
Samsunspor'un amatör döneminde giydiği ilk forma bilinmemekle birlikte bu dönemde giyilen formalar bir standarda sahip değildi. Siyah-beyaz renklerden oluşan formaların tasarımı futbolcudan futbolcuya farklılık gösterebiliyordu. Profesyonel dönemle birlikte forma tasarımları bir düzen içerisine oturtulmuştur. İlk profesyonel sezon olan 1965-66 sezonunda giyilen formalar düz kırmızı ve düz beyaz takımlardan oluşuyordu.[149] Sonraki sezonda ilk kez çubuklu forma giyilmiş, deplasman forması olarak kırmızı forma tercih edilmiş, formalar beyaz şort ve kırmızı beyaz çoraplarla tamamlanmıştır.[150] 1968-69 sezonunda ise ilk kez giyilen beyaz formanın altına beyaz şort ve kırmızı beyaz çoraplar giyilmiştir.[151] 1971-72 sezonunda giyilen beyaz üzerine iki kırmızı yatay çizgili forma Samsunspor tarihindeki ilk özel tasarımlı forma olmuştur.[152] 1973-74 sezonuysa parçalı formanın ilk kez giyildiği sezon olmuştur.[153]
1977-78 sezonuna dek farklı işletmelerden temin edilen formaları kullanan Samsunspor bu sezonda ilk defa forma üreticisi bir şirketin ürettiği formalarla sahaya çıkmıştır. Umbro tarafından üretilen formalar yalnızca bir sezon giyilmiştir.[154] 1981-82 sezonuna dek yine kendi formalarını kendisi üreten Samsunspor bu sezonda farklı bir şirketin, Adidas'ın ürettiği formaları giymiştir.[155] 1982-83 sezonunda farklı bir şirket ile anlaşan kulüp ertesi sezon tekrar Adidas ile çalışmaya başlamıştır. İleriki sezonlarda Puma, Lotto ve Erreà gibi şirketlerle de çalışan Samsunspor'un forma sponsoru 2014-15 sezonunda Lescon üstlenmiştir.[156][157] 2015-16 sezonu ile sonraki sezonun ilk yarısında LiG tarafından üretilen formaları giyen takım sezonun ikinci yarısıyla birlikte Kappa giymeye başlamıştır.[158][159] 2017-18 sezonunda da aynı firmayla devam eden Samsunspor 2018-19 sezonunda Macron ile anlaşmıştır.[160][161]
Samsunspor formasına ilk kez 1982-83 sezonunda reklam almıştır. Alınan bu ilk reklam ileride kulüp başkanı olacak Hasbi Menteşoğlu tarafından verilmiştir ve formalarda "Menteşoğlu" ibaresi yer almıştır.[162] Sonraki sezon formaya VakıfBank reklamını alan kulüp 1984-85 sezonunda Hasbi Menteşoğlu'nun kulüp başkanı olmasıyla tekrar Menteşoğlu reklamını taşımaya başlamıştır.[163][164] 20 Ocak Faciası'na dek beş sezon bu reklamla sahaya çıkan Samsunspor 1989-90 sezonunda Fotospor ile anlaşarak gazetenin reklamlarını taşımaya başlamıştır.[165] 1990-91 sezonunda Panasonic'in reklam verdiği Samsunspor sonraki sezon tekrar VakıfBank reklamını formasında taşımıştır.[166][167] İlerleyen yıllarda sırasıyla Bayındır, Metro Turizm, Sarelle, Yılyak Kömür, VakıfBank, Tadelle, Uzan, Turkcell, Yeşilyurt ve Bank Asya reklamları alan kulüp 2011-12 sezonundan 2014-15 sezonu sonuna dek Spor Toto reklamlarını taşımıştır.[168] 2015-16 sezonuyla birlikte Yeşilyurt ile yeniden anlaşan kulüp 2020-21 sezonuyla birlikte dört sezon boyunca Yılport reklamını göğsünde taşımıştıır.[169] İsim sponsorluğundaysa ilk kez 2018-19 sezonunda Yıldırım Holding iştiraki Yılport ile anlaşılmış ve futbol takımının adı beş yıl boyunca Yılport Samsunspor olarak belirlenmiştir.[170]
Erken dönemde Samsun'daki futbol maçları Dârülmuallimîn Mektebinin bahçesinde ve koşu alanında (günümüzde Gülsan Sanayi Sitesi) oynanmaktaydı. 1930'ların başında Fener adı verilen sazlık bölgede Fener Stadı adı verilen bir saha yapılmışsa da oldukça elverişsiz olması nedeniyle 1932 yılında tekrar elden geçirilmiştir. 1951 yılında tel örgülerin ve açık tribünün eklendiği statta duş ve tedavi olanakları gibi temel gereksinimler bulunmamaktaydı. Bu stat Samsun'daki tek stadyum olmakla birlikte amatör dönemde Samsunspor da bu stadyumu kullanmıştır. 1958 yılında inşa edilen Şehir Stadı ile birlikte Samsunspor maçlarını çağa uygun koşulları karşılayan bu stadyumda oynamaya başlamış, profesyonel liglere katılımıyla birlikte Şehir Stadı takıma ev sahipliği yapmaya başlamıştır.[171] Takım ilk şampiyonluğunu ise 1968-69 sezonunda yine bu stadyumda yaşamıştır.[172] Takım, profesyonel dönemde dokuz yıl kullanılan Şehir Stadı'nın ardından 19 Mayıs Stadyumu'na taşınmıştır. 23 Şubat 1975 tarihindeki Trabzonspor maçıyla beraber ilk defa 19 Mayıs Stadyumu'nda maça çıkan Samsunspor buradaki son maçına 20 Mayıs 2017 tarihinde Bandırmaspor'a karşı 1. Lig karşılaşmasında çıkmıştır.[25][173] Samsunspor'un maçlarını oynadığı dördüncü stadyum ise 29 Temmuz 2017 tarihinde Ankaragücüne karşı oynanan dostluk maçıyla açılan 33.919 kişi kapasiteli yeni 19 Mayıs Stadyumu'dur.[105] Günümüzde takımın iç saha maçlarını oynadığı 19 Mayıs Stadyumu, UEFA standartlarını karşılamakla birlikte uluslararası organizasyonlara ev sahipliği yapabilecek düzeydedir.[174]
Samsunspor, kurulduğu günden 1990 yılına dek geçici tesislerde faaliyetlerini sürdürmüştür.[175] 1990 yılında Doğupark dolgu sahasında Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından kulübe bağışlanan 60 dönümlük alanda kulübün çabaları ve çeşitli kurum ile kuruluşların yardımı ile iki adet antrenman sahası inşa edilmiş, böylece Samsunspor ilk kez kendine ait kalıcı bir tesis edinmiştir.[176] Tesis adını 20 Ocak Faciası'nda ölen Nuri Asan'dan almakla birlikte tüm idari ve teknik binalar burada bulunmakta olup takım çalışmalarını hâlen bu tesislerde sürdürmektedir.[176]
Bunların dışında eskiden Samsunspor basketbol takımının çalışmalarını sürdürdüğü Çinik Tesisleri de kulübün bünyesindedir. 2004-05 sezonuna dek faal bir şekilde kullanılan tesisler bu dönemde kulübün basketbol şubesinin kapanmasıyla birlikte atıl kalsa da İsmail Erkurt Tutu'nun başkanlığı döneminde yenilenerek 21 yaş altı takıma tahsis edilmiştir.[177]
19 Mayıs Stadyumu'nun yanındaki altyapı tesisleri ve Nuri Asan Tesislerinin yanında yer alan Ali Alanyurt Tesisleri de kulübün faal olarak kullandığı tesislerindendir. Altyapı takımlarına tahsis edilmiş olan bu tesisler ayrıca Samsunspor Futbol Akademisine de ev sahipliği yapmaktadır.[178]
Not: Uyruk bilgisi futbolcuların FIFA uygunluk kurallarınca oynayabileceği millî takımı gösterir. FIFA kuralları haricinde başkaca uyruğa da sahip olabilirler.
3-4-3 dizilişinde oluşturulan Samsunspor tarihinin en iyi on biri.
Kasım 2008'de Samsunspor'un çatı taraftar sitesi olan samsunspor.biz tarafından taraftarların katılımı ile "Samsunspor tarihinin en iyi on biri" oylaması yapılmıştır.[224] 91 futbolcunun aday gösterildiği oylama sonucunda belirlenen kadroda 20 Ocak Faciası'nda hayatını kaybeden iki kişi yer almış, Rumen Daniel Timofte ise tek yabancı futbolcu olmuştur. Samsun Yolspor'da iken Türkiye Kupası'nda çeyrek final oynayan ve Samsunspor'un ilk kaptanı olan Yılmaz Yurttaş da kadroda yer almamasına karşın taraftarlarca "bayrak futbolcu" ödülüne layık görülmüştür.[224]
1984-85 sezonunda geldiği Samsunspor'da 1. Lig şampiyonluğu, Süper Lig üçüncülüğü gören ve Türkiye Kupası'nda final oynayan kadronun as kalecisi olan Fatih Uraz ayrıca Samsunspor'da oynamakta iken millî takıma seçilen tek kaleci olmasıyla birlikte taraftarların oylarıyla en iyi 11'de yer bulmuştur. dir.[224] Savunmadaki üçlüden ilki olan, 1980 ve 1989 yılları arasındaki altın yıllarda aralıksız olarak Samsunspor forması giyen ve on yıllarda takım kaptanlığını da üstlenen Emin Kar, 1989 yılındaki kazanın ardından futbolu bırakmak zorunda kalmıştır. Ercan Koloğlu ise 1987-88 sezonunda Samsunspor formasını giymeye başlamış, 1990-1992 yılları arasında Fenerbahçe'ye gitse de daha sonra geri döndüğü Samsunspor'da 2003'e kadar aralıksız olarak oynamış, uzun yıllar takım kaptanlığı yapmıştır. Kadroda yer alan ve 20 Ocak Faciası'nda vefat eden Muzaffer Badalıoğlu da Samsunspor'da gösterdiği performans ile millî takıma seçilen futbolculardan biriydi.[224]
Galatasaray'da şampiyonluklar yaşadıktan sonra kariyerinin son yıllarında Samsunspor'a transfer olan ve Karadeniz'in ilk Süper Lig takımı olmasında pay sahibi olan Nuri Asan takın orta sahasında kendine yer bulmuştur. 1993'te geldiği takımda gösterdiği performans ile millî kadroya seçilen Ertuğrul Sağlam ile Samsunspor'daki kariyeri boyunca 7 numarayı giyen ve 1970'li yıllarda takımın en önemli isi olan ve takım kaptanlığını da yapan Temel Keskindemir en iyi 11'de yer alan diğer isimler olmuşlardır. Samsunspor'un millî oyuncularından bir diğeri olan Celil Sağır ile Rumen millî Daniel Timofte de kulüp tarihinin en iyi on birinde yer almıştır.[224]
1999-00 sezonunu Süper Lig gol kralı olarak tamamlayan Serkan Aykut ile Samsunspor'daki performansıyla Avrupa Bronz Ayakkabı Ödülü kazanan Tanju Çolak da en iyi 11'de kendilerine yer bulmuşlardır. Her iki oyuncu da yine Samsunspor'da oynarken millî takıma seçilmiştir.[224]
^Stokkermans, Karel (1 Temmuz 2002). "UEFA Intertoto Cup 1997" (İngilizce). rsssf.com. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
^Stokkermans, Karel (1 Temmuz 2002). "UEFA Intertoto Cup 1998" (İngilizce). rsssf.com. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
^Ataseven, Mustafa (30 Mayıs 2018). "UYANIK ŞARTLI ADAY". gazetegercek.com.tr. 1 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2018.
^Ataseven, Mustafa (9 Ağustos 2018). "Yeni bir devir başladı". gazetegercek.com.tr. 9 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2018.
^Ataseven, Mustafa (6 Haziran 2018). "HİÇ DURMADAN ÇIKMAK İSTİYORUZ". gazetegercek.com.tr. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018.
^Birgücü, Tolga (25 Nisan 2010). "Eski stadyum özletti". dengegazetesi.com.tr. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013.
.jpg)
