GNU C Library

GNU C Library

Orijinal yazar(lar)	Roland McGrath
İlk yayınlanma	1987 (37 yıl önce) (1987)[1]
Geliştirme durumu	Etkin
Programlama dili	C
İşletim sistemi	Unix benzeri
Tür	Çalışma zamanı kütüphanesi
Lisans	GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı
Resmî sitesi	gnu.org/software/libc/
Kod deposu	sourceware.org/git/glibc.git

Linux API'ı Sistem Çağrı Arayüzü, GNU C kütüphanesi ve libevdev'den oluşur.

Linux çekirdeğinin sistem çağrılarını saran GNU C Kütüphanesi

Linux çekirdeği ve GNU C Library Linux API'yi oluşturur. Derlemeden sonra ikili dosyalar bir ABI sağlar.

GNU C Library (Türkçe: GNU C Kütüphanesi), bilinen adıyla glibc, GNU Tasarısı'nın C standart kütüphanesi uyarlamasıdır. Adına rağmen artık doğrudan C++ (ve dolaylı olarak diğer programlama dilleri) desteği bulunur. 1990'ların başında Özgür Yazılım Vakfı tarafından GNU işletim sistemi için geliştirilmeye başlanmıştır.

GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı altında dağıtılmıştır, glibc bir özgür yazılımdır.

Tarihçe

Glibc tasarısı ilkin daha çok Roland McGrath tarafından yazıldı, 1980'lerde Özgür Yazılım Vakfı için çalışmaktaydı.

Şubat 1988'de Özgür Yazılım Vakfı ANSI C'nin gereksindiği işlevselliğe neredeyse ulaştığını açıklamıştır.^[2] 1992'de ANSI C-1989 ve POSIX.1-1990 işlevleri yerine getirilmiş, çalışma POSIX.2 yoluna girmiştir.^[3]

Eylül 1995'te Ulrich Drepper glibc tasarısına ilk katkısını yaptı ve gitgide glibc'nin 1990'lardaki ana katkıcısı ve bakımcısı oldu.^[4] Drepper uzun yıllar bakımcılık mevkiinde tutuldu ve 2012'ye kadar tasarıya yapılan katkıların toplam %63'ünü kendisine aittir.^[5]

"Linux libc" çatalı

1990 başlarında Linux çekirdeği geliştiricileri glibc'yi çatalladılar. Çatallamalarını "Linux libc" olarak adlandırdılar, yıllarca ayrı olarak geliştirildi ve sürüm 2'den 5'e kadar dağıtıldı.

Özgür Yazılım Vakfı Ocak 1997'de glibc 2.0'ı dağıttığında POSIX ölçünlerine uygunluğu daha fazlaydı, daha iyi yerelleştirmeye ve çoklu dil işlevine, IPv6 yeterliliğine, 64-bit veri erişimine, çok iş parçacıklı uygulamalar için olanaklara, gelecek sürüm uyumluluğuna ve kodun daha fazla taşınabilirliğine sahipti.^[6] Bu noktada, Linux çekirdeği geliştiricileri çatallamalarını durdurdular ve Özgür Yazılım Vakfı'nın glibc'sine döndüler.^[7]

Linux libc'nin kullanılan son sürümü libc.so.5 iç adını (soname) kullanmıştır. Bundan hareketle Linux üzerinde glibc 2.x sürümleri libc.so.6^[8] iç adını kullanmıştır (Alfa ve IA-64 mimarileri şimdi libc.so.6.1 adını kullanmaktadır). Kütüphaneler için sıradan teammülleri takiben *.so dosya ismi bazen libc6 olarak kısaltılmıştır (örneğin Debian'daki paket ismi).

Richard Stallman'a göre Linux libc'de yapılan değişiklikler glibc'yle birleştirilemezdi çünkü kodun yazarlık durumu açık değildi ve GNU tasarısı telif ve yazarların kaydedilmesi hakkında katı davranışlıdır.^[9]

Yönlendirme kurulu kurulması

2001'den başlayarak kütüphanenin gelişimi bir kurul tarafından denetlenmiştir,^[10] Ulrich Drepper ana katkıcı ve bakımcı olarak kaldı.^[11] Ulrich Drepper'in açıkça belirttiği gibi yönlendirme kurulu kurulması toplum karşıtlığıyla çevrilmiştir, ona göre bu kurul RMS'nin başarısız yönetimi devralma girişimidir.^[12][13][14]

Git'e geçiş

Önceleri CVS deposunda olan glibc 2009'da Sourceware'deki Git deposuna geçirilmiştir.^[15]

Debian EGLIBC'ye geçiyor ve dönüyor

Drepper'in liderlik şekli ve dış katkı kabulu üzerinde süren uzun tartışmalar etrafında^[16][17][18] Debian 2009'da resmen glibc'nin çatalı EGLIBC'ye geçmiştir.^[19] Nisan 2015'te Debian 8.0 (Jessie) ile birlikte geri dönmüştür.^[20]

Yönlendirme kurulunun dağılması

Mart 2012'de yönlendirme kurulu oylamayla kendini dağıtmış ve topluluk odaklı geliştirme süreci adına Drepper'i görevden almış, Ryan Arnold, Maxim Kuvyrkov, Joseph Myers, Carlos O'Donnel ve Alexandre Oliva GNU bakımcılığıyla görevlendirilmiştir (ama ilave karar alıcı güçleri olmadan).^[21][22]

glibc bakımcılığında yaşanan değişikliklerden sonra Debian ve diğer tasarılar glibc'ye geri döndüler.^[23] Ayrıca, 2014 başından beri glibc çatalı EGLIBC artık geliştirilmemektedir, bunun sebebi "hedeflere artık doğrudan GLIBC'nin içinde ulaşılmış" olmasıdır.

İşlevsellik

glibc Single UNIX Specification (Türkçe: Tek UNIX Tarifnamesi) ve POSIX'in (1c, 1d ve 1j) gerektirdiği işlevselliği karşılamaktadır. ISO C11, ISO C99, Berkeley Unix (BSD) arayüzlerinin, System V Interface Definition'un (Türkçe: System V Arayüz Tanımı) ve X/Open System Interface (Türkçe: X/Open Düzen Arayüzü) uyumlu düzenlerin yanında tüm X/Open UNIX eklentilerine ortak tüm eklentilerle X/Open Portability Guide Issue 4.2'nin (Türkçe: X/Open Taşınabilirlik Kılavuzu Sayı 4.2) gerektirdiği bazı işlevsellikleri karşılamaktadır.

Ek olarak, glibc ayrıca GNU ile geliştirme yapılırken kullanışlı ya da gerekli addedilmiş eklentileri de karşılamaktadır.

Desteklenen donanım ve çekirdekler

Glibc değişik çekirdeklerin ve değişik donanım mimarilerin çalıştırdığı birçok düzende kullanılmıştır. En yaygın kullanımı x86 donanım üzerinde Linux çekirdeğiyle birliktedir, yine de resmi olarak desteklenen donanımlar^[24] şunlardır: 32-bit ARM ve yeni 64-bit ISA (AArch64), DEC Alpha, PA-RISC, IA-64, Motorola m68k, MicroBlaze, MIPS, Nios II, PowerPC, s390, SPARC, TILE, x86. Resmi olarak Hurd ve Linux çekirdeklerini destekler. Ek olarak FreeBSD ve NetBSD (Debian GNU/kFreeBSD ve Debian GNU/NetBSD düzenlerinin kurulu olduğu) çekirdeklerde, OpenSolaris'in çatal sürümünde çalışan yüksek miktarda yama içeren sürümleri de vardır.^[25] Ayrıca BeOS ve Haiku'da libroot.so olarak adlandırılmış ve (düzenlenmiş biçimde) kullanılmıştır.^[26]

Küçük aygıtlarda kullanım

Geçmişte Linus Torvalds^[27] ve gömülü Linux yazılımcıları glibc'nin diğer kütüphanelerden yavaş ve "şişirilmiş" olduğu yönünde eleştirmiştir. Bu sebeple çeşitli farklı, daha küçük izdüşüme sahip C standart kütüphaneleri oluşturuldu. Farklı libc'ler şunlardır: Bionic (çoğunlukla BSD'deki libc'yi taban aldı ve Android'de kullanıldı^[28]), dietlibc, uClibc, Newlib, Klibc ve musl.

Yine de çoğu küçük aygıt tasarısı diğerlerine karşılık GNU libc'yi kullandı. Bunun sebebi uygulama desteği, standartlara uyumu ve eksiksiz olduğu içindir. Bu küçük aygıt tasarılarına örnek olarak Openmoko^[29] ve (GPE görüntü yazılımı kullanılırken) iPaq el bilgisayarı için Familiar Linux verilebilir.^[30]

Farklı seçenekler

GNU C Library'den farklı diğer C standart kütüphaneler şunlardır: Bionic libc, dietlibc, EGLIBC, klibc, musl, Newlib ve uClibc.

Uyumluluk katmanları

Google'ın Android'i ve Microsoft'un Windows'u gibi diğer çevre-dizgeler için yazılacak programların glibc üzerinde çalışmalarını sağlayan uyumluluk katmanları ("shim'ler") vardır. libhybris Android'in Bionic'i için bir uyumluluk katmanıdır. Wine da Win32 API/ABI'den glibc'ye uyumluluk katmanı olarak görülebilir.

Ayrıca bakınız

• Gnulib
• Linux kernel API

Kaynakça

1. Corbet, Jonathan (28 Mart 2012). "A turning point for GNU libc". LWN.net. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
2. "GNU's Bulletin, vol. 1 no. 4, February, 1988". 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. Çoğu kütüphane tamamlandı. Roland McGrath […] ANSI C kütüphane işlevler setini neredeyse tamamladı. Umuyoruz ki bu baharda hazır olur. 
3. "GNU's Bulletin, vol. 1 no. 12". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. Artık tüm ANSI C-1989 ve POSIX.1-1990 işlevlerini içeriyor, POSIX.2 ve Unix işlevleri (BSD ve System V) üzerindeki çalışma devam ediyor 
4. glibc GitHub'da değişiklik özeti.
5. Corbet, Jonathan (28 Mart 2012). "A turning point for GNU libc". LWN.net. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. Tasarının git deposunda 19,000'e yakın katkı bulunuyor (bu katkılar 1995'e kadar gidebiliyor), 12,000'den fazlası Ulrich tarafından yapılmış 
6. Lee, Elliot (2001). "A Technical Comparison of glibc 2.x With Legacy System Libraries". 11 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
7. "Forking: it could even happen to you". 15 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. GNU LIBC ve Linux LIBC arasındaki ayrım -- Linux kararlı olana dek yıllarca devam etti ve sonra çatallamalar tek bir tasarıda birleştirildi 
8. "Fear of Forking essay, see "6. glibc --> Linux libc --> glibc"". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
9. "Fear of Forking, footnote on Stallman's merge comments". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
10. "glibc homepage". 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 2001'de GNU C Kütüphanesi Yönlendirme Kurulu …, kuruldu ve şu an Mark Brown, Paul Eggery, Andreas Jaeger, Jakub Jelinek, Ronald McGrath ve Andreas Schwab'dan oluşuyor. 
11. "Ulrich Drepper". LinkedIn. 9 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012. 
12. Drepper, Ulrich (26 Haziran 2000). "RMS is at it again". sourceware.org. 28 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2015. Birkaç hafta önce RMS bana saldırmaya başladı (bir tek posta, bunu nüfuzu almaya çaşılan doğrudan olmayan çaba takip etti, bunu bugün bir başka postayı takip etti). Esas şu ki o benim "GNU ilkelerini" takip etmediğimden yakınıyor ve bu nedenle benim de bir parçası olabileceğim yönlendirme kuruluyla değiştirilmesini söylüyor. Bazılarınız (ismen Roland ve Andreas S.) muhtemelen bunu diğer kurul üyeleri gibi bizi de önerdiğinden beri biliyorsunuz. Ek olarak Mark Brown da listede (Bu ismi, IBM'den bu kümeye uyacak bir kişiyi tanıyorum ama gerçekten o olup olmadığından emin değilim.) Her nasılsa, bunu tamamiyle reddediyorum. Bu tamamıyla yardımcı olmuyor, zıt olan doğrudur. İlk olarak, (herhangi) ana ilkeleri ihlal ettiğimin farkında değilim. Sadece açıkça politik hedefler (tabii ki bir küfür olan) RMS'nin emirlerini takip etmiyorum ve muhtemelen Winblowz'u umursamıyorum […] Bunların hiçbiri herhangi bir şekilde değişiklik yaratmayacak. 
13. Drepper, Ulrich (15 Ağustos 2001). "glibc 2.2.4". sourceware.com. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. Ve şimdi güzel olmayan şeyler için. Stallman son olarak benim glibc gelişimini dışarıdan yönetme olarak adlandırdığım şeyi denedi. Arkamdan komplo kurdu ve diğer ana geliştiricileri denetimi ele almaları için ikna etti sonunda o artık denetimde ve ne ona ne keyif verirse onu dikte edebilecek. Bu girişim başarısız ama her yerdeki insanları baskı altında tuttu ve bu gerçekten çirkin. Sonunda ben "yönlendirme kurulu" olarak adlandıran şeyin oluşturulmasını kabul ettim. 
14. rms-accused-of-attempting-glibc-hostile-takeover 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on slashdot.com on August 19, 2001
15. glibc repo 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on Sourceware.com
16. Ulrich Drepper 2007-10-03 06:13:55 UTC 15 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bunun "sadece x86" ile yapılacak bir şeyi yok. Tüm ABIler değişikliğe gereksinim olmadığını biraz anlayan insanlar tarafından tasarlandı. Herhangi bir değişiklik iyi tasarlanmış mimarileri kötü etkileyecektir [...] Ama senin dosyandaki kendi sürümün eklentidedir.
17. Drepper, Ulrich (25 Mayıs 2005). "Dictatorship of the Minorities". udrepper.livejournal.com. 8 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2012. 
18. Jarno, Aurélien (5 Mayıs 2009). "Debian is switching to EGLIBC". aurel32.net. 7 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2012. More friendly upstream (especially with regard to embedded architectures): “Daha dostane üst akım (özellikle gömülü mimariler gözetilerek): "İşbirliğini, iletişimi, inceliği ve diğer geliştiricilere saygınlığı özendirerek" (buna zıt olarak) 
19. timothy (6 Mayıs 2009). "Debian Switching From Glibc To Eglibc". Slashdot. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2012. 
20. "Debian paket değişiklik özeti". 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
21. McGrath, Roland (26 Mart 2012). "glibc steering committee dissolving". Sourceware.org. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012. 
22. Myers, Joseph S. (26 Mart 2012). "GNU C Library development and maintainers". Sourceware.org. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2012. 
23. "Debian is switching (back) to GLIBC". Aurélien. 19 Haziran 2014. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2014. 
24. "The GNU C Library machine maintainers". 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
25. Bartley, David; Spang, Michael. "GNU/kOpenSolaris (GNU libc/base + OpenSolaris kernel)". 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2008. 
26. "Haiku Source". 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. libroot.so GNU tasarısının parçası değildir ve Haiku'nun kaynak koduna dahil edilmiştir. 
27. Torvalds, Linus (9 Ocak 2002). "Posting to the glibc mailing list". 12 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
28. "Bionic libc README". 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. 
29. "OpenMoko components". 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016. Biz glibc kullanacağız (uClibC değil) … Farklı seçenekler yerden tasarruf sağlıyor ve daha çok iyileştirilmiş fakat bize daha çok birleştirmek için baş ağrısı verecek gibi 
30. "Re: [Familiar] Which glibc for Familiar 0.8.4  ?". Soru: Familiar 0.8.4'ü inşa etmek için hangi GLIBC sürümü kullanıldı? Cevap: 2.3.3 

Dış bağlantılar

• GNU libc ana sayfası22 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• GNU libc geliştiriciler sayfası3 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.