การขนส่งในจังหวัดเชียงใหม่

รถสองแถวในเชียงใหม่ที่รู้จักกันในชื่อ รถแดง

การขนส่งในจังหวัดเชียงใหม่ ประกอบด้วยระบบขนส่งหลายรูปแบบในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ ทั้งทางบก ทางรถไฟ และทางอากาศ อันเป็นระบบสาธารณูปโภคหนึ่งที่สำคัญสำหรับการตั้งถิ่นฐาน จังหวัดเชียงใหม่เป็นจุดหมายปลายทางที่สำคัญแห่งหนึ่งสำหรับการคมนาคมทางบกและทางอากาศ เนื่องด้วยเป็นเมืองศูนย์กลางของภาคเหนือทั้งด้านการพาณิชย์ อุตสาหกรรม การท่องเที่ยว การศึกษาและการขนส่ง เชียงใหม่ประกอบด้วยท่าอากาศยานนานาชาติ 1 แห่ง สถานีรถไฟกลาง 1 แห่ง และสถานีรถโดยสารประจำทางที่สำคัญ 3 แห่ง

ทางถนน

แผนที่โครงข่ายเส้นทางหลักในจังหวัดเชียงใหม่

จังหวัดเชียงใหม่มีทางหลวงแผ่นดิน ทางหลวงชนบท และเส้นทางมาตรฐานหลายสาย ทำให้การเดินทางติดต่อภายในจังหวัด การเดินทางสู่จังหวัดใกล้เคียงและกรุงเทพมหานครเป็นไปด้วยความสะดวก

สำหรับวิธีการเดินทางภายในตัวจังหวัด จะใช้การจราจรโดยรถส่วนบุคคลหรือรถจักรยานยนต์รวมทั้งจักรยาน สำหรับระบบมวลชนจะมี รถแดง ตุ๊กตุ๊ก รถเมล์ และประมาณ พ.ศ. 2550 เริ่มมีแท็กซี่มิเตอร์ในบริการในจังหวัดเชียงใหม่ โดยรถมีสีเหลือง-น้ำเงิน เป็นแท็กซี่สหกรณ์ ส่วนสีแดง-เหลืองเป็นแท็กซี่ส่วนบุคคล มีสถานีขนส่งภายในตัวจังหวัดเชื่อมต่ออำเภอต่าง ๆ คือ "สถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดเชียงใหม่ แห่งที่ 1" (สถานีขนส่งช้างเผือก) และสถานีขนส่งระหว่างจังหวัดคือ "สถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดเชียงใหม่ แห่งที่ 2" และ "สถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดเชียงใหม่ แห่งที่ 3" (สถานีขนส่งอาเขต)

ถนนระหว่างจังหวัด

การเดินทางจากกรุงเทพมหานครมายังจังหวัดเชียงใหม่โดยทางรถยนต์ เริ่มต้นจากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน) แล้วแยกเข้าทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 32 (ถนนสายเอเชีย) ผ่านจังหวัดพระนครศรีอยุธยา อ่างทอง นครสวรรค์ แล้วใช้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 (ถนนซุปเปอร์ไฮเวย์) ผ่านจังหวัดลำปาง แยกซ้าย ผ่านจังหวัดลำพูน จนถึงจังหวัดเชียงใหม่

เส้นทางหลักเชื่อมต่อระหว่างจังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดใกล้เคียงมีดังนี้

• จังหวัดลำพูน
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 (เชียงใหม่–ลำพูน–ลำปาง)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 106 (เชียงใหม่–สารภี–ลำพูน)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 116 (อำเภอสันป่าตอง–อำเภอป่าซาง)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1010 (อำเภอจอมทอง–อำเภอเวียงหนองล่อง)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1103 (อำเภอดอยเต่า–อำเภอลี้)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1147 (อำเภอสันกำแพง–อำเภอบ้านธิ)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1189 (อำเภอสันกำแพง–อำเภอบ้านธิ)
  • ทางหลวงชนบท ชม. 4022 (อำเภอดอยเต่า–อำเภอลี้)
  • ทางหลวงชนบท ลพ. 2031 (อำเภอแม่ออน–อำเภอแม่ทา)
• จังหวัดเชียงราย
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 118 (เชียงใหม่–อำเภอเวียงป่าเป้า แยกไปจังหวัดลำปางและพะเยา–เชียงราย)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 107 (อำเภอแม่อาย–อำเภอแม่ฟ้าหลวง)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 109 (อำเภอฝาง–อำเภอแม่สรวย)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1150 (อำเภอพร้าว–อำเภอเวียงป่าเป้า)
• จังหวัดแม่ฮ่องสอน
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 108 (เชียงใหม่–อำเภอฮอด–อำเภอแม่สะเรียง)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1095 (อำเภอแม่แตง–อำเภอปาย)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1263 (อำเภอแม่แจ่ม–อำเภอขุนยวม)
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1265 (อำเภอกัลยานิวัฒนา–อำเภอปาย)
• จังหวัดลำปาง
  • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1252 (อำเภอดอยสะเก็ด–อำเภอเมืองปาน)

สำหรับจังหวัดตากไม่มีเส้นทางหลักเชื่อมต่อโดยตรงระหว่างจังหวัด

ถนนระหว่างอำเภอ

การคมนาคมทางรถยนต์ภายในตัวจังหวัด ระหว่างอำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน ระยะทางระหว่างอำเภอที่ไกลที่สุดจากอำเภอเมืองคือ อำเภออมก๋อย ระยะทาง 179 กิโลเมตร ใช้เวลาในการเดินทางราว 4 ชั่วโมง ส่วนอำเภอที่ใกล้ที่สุดคือ อำเภอสารภี 9 กิโลเมตร โดยระยะทางจากตัวจังหวัด (อำเภอเมืองเชียงใหม่) ไปยังอำเภอต่าง ๆ ของจังหวัดเชียงใหม่ เรียงจากอำเภอใกล้ที่สุด ไปถึงไกลที่สุด^[1] ดังนี้

อำเภอสารภี 9 กิโลเมตร อำเภอสันทราย 11 กิโลเมตร อำเภอสันกำแพง 13 กิโลเมตร อำเภอแม่ริม 15 กิโลเมตร อำเภอหางดง 15 กิโลเมตร อำเภอดอยสะเก็ด 18 กิโลเมตร อำเภอสันป่าตอง 22 กิโลเมตร อำเภอแม่ออน 29 กิโลเมตร

อำเภอดอยหล่อ 34 กิโลเมตร อำเภอแม่วาง 35 กิโลเมตร อำเภอแม่แตง 40 กิโลเมตร อำเภอสะเมิง 54 กิโลเมตร อำเภอจอมทอง 58 กิโลเมตร อำเภอเชียงดาว 68 กิโลเมตร อำเภอฮอด 88 กิโลเมตร อำเภอพร้าว 103 กิโลเมตร

อำเภอดอยเต่า 121 กิโลเมตร อำเภอไชยปราการ 131 กิโลเมตร อำเภอเวียงแหง 150 กิโลเมตร อำเภอฝาง 154 กิโลเมตร อำเภอแม่แจ่ม 156 กิโลเมตร อำเภอกัลยาณิวัฒนา 157 กิโลเมตร อำเภอแม่อาย 174 กิโลเมตร อำเภออมก๋อย 179 กิโลเมตร

ถนนในเมืองเชียงใหม่

แผนที่โครงข่ายถนนหลักบริเวณคูเมืองเชียงใหม่และชุมชนทางทิศตะวันออก

การจราจรบนถนนสุเทพ อำเภอเมือง มองไปทางทิศตะวันตกซึ่งมีฉากหลังเป็นดอยสุเทพ

เส้นทางหลักสำหรับการคมนาคมในตัวเมืองเชียงใหม่ประกอบด้วย ถนนในเขตคูเมืองเก่า ส่วนใหญ่วางตัวในทิศเหนือ–ใต้ และทิศตะวันออก–ตะวันตก ตัดกันเป็นตาราง ถนนรอบคูเมือง มีทั้งฝั่งในและฝั่งนอก แต่ละฝั่งจะเดินรถทางเดียว และทั้งสองฝั่งเดินรถสวนทางกัน ถนนชุมชนนอกคูเมือง และถนนที่เชื่อมต่อกับชานเมืองและอำเภอใกล้เคียง การกระจายตัวของถนนในเขตเมืองเชียงใหม่มีแนวโน้มแผ่ขยายออกทุกทิศทาง ยกเว้นทิศตะวันตกซึ่งมีดอยสุเทพขวางไว้และยังเป็นเขตอุทยานแห่งชาติทำให้ไม่สามารถขยายชุมชนและถนนไปทางทิศดังกล่าวได้ ถนนหลักสำหรับการสัญจรภายในเมืองเชียงใหม่ อาทิเช่น

ถนนรอบและในคูเมือง

รอบคูเมือง ถนนมณีนพรัตน์ (คูเมืองตอนเหนือด้านนอก) ถนนศรีภูมิ (คูเมืองตอนเหนือด้านใน) ถนนช่างหล่อ (คูเมืองตอนใต้ด้านนอก) ถนนบำรุงบุรี (คูเมืองตอนใต้ด้านใน) ถนนชัยภูมิ (คูเมืองตอนตะวันออกด้านนอก ส่วนเหนือ) ถนนคชสาร (คูเมืองตอนตะวันออกด้านนอก ส่วนใต้) ถนนมูลเมือง (คูเมืองตอนตะวันออกด้านใน) ถนนบุญเรืองฤทธิ์ (คูเมืองตอนตะวันตกด้านนอก) ถนนอารักษ์ (คูเมืองตอนตะวันตกด้านใน)

ในคูเมือง ถนนจ่าบ้าน ถนนพระปกเกล้า ถนนราชดำเนิน ถนนราชภาคินัย ถนนราชมรรคา ถนนราชวิถี ถนนเวียงแก้ว ถนนสามล้าน ถนนสิงหราช ถนนอินทวโรรส

ถนนนอกคูเมือง

แนวทิศเหนือ–ใต้ ถนนกำแพงดิน ถนนเจริญประเทศ ถนนเจริญราษฎร์ ถนนช้างคลาน ถนนโชตนา ถนนทิพย์เนตร ถนนทุ่งโฮเต็ล ถนนนิมมานเหมินท์ ถนนบำรุงราษฎร์

แนวทิศเหนือ–ใต้ ถนนโพธาราม ถนนเมืองสมุทร ถนนรถไฟ ถนนวังสิงห์คำ ถนนศิริมังคลาจารย์ ถนนสุริยวงศ์ ถนนหัสดิเสวี ถนนอัษฎาธร ทางหลวงชนบท ชม. 4032 (บ้านป่าแดดเหนือ–ป่าแดดใต้)

แนวทิศตะวันออก–ตะวันตก ถนนเจริญเมือง ถนนช้างม่อย ถนนท่าแพ ถนนหมื่นด้ามพร้าคต ถนนรัตนโกสินทร์ ถนนราษฎร์อุทิศ ถนนลอยเคราะห์ ถนนวิชยานนท์ ถนนศรีดอนชัย ถนนสนามกีฬา ถนนสุเทพ ถนนหายยา ทล. 1366 (สถานีตำรวจช้างเผือก)

ถนนที่วางตัวในแนวอื่น/หลายแนว ถนนแก้วนวรัฐ ถนนนันทาราม ถนนประชาสัมพันธ์ ถนนเมืองสาตร ถนนห้วยแก้ว ถนนศรีวิชัย

ถนนวงแหวน

ถนนหลักที่รองรับการคมนาคมระหว่างตัวเมืองเชียงใหม่กับเขตชานเมือง อำเภอใกล้เคียง และจังหวัดใกล้เคียง ประกอบด้วยถนนสายหลักที่นำไปยังเขตชานเมืองหรืออำเภอใกล้เคียง และถนนวงแหวนที่เชื่อมต่อถนนสายหลักข้างต้นเข้าด้วยกัน ซึ่งถนนวงแหวนมีจำนวน 3 เส้นทาง ได้แก่

1. วงแหวนรอบที่หนึ่ง ประกอบด้วยถนนสองสาย ได้แก่
   • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 (ถนนซุปเปอร์ไฮเวย์, เชียงใหม่–สารภี–จังหวัดลำพูน)
   • ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1141 (ถนนมหิดล)
2. วงแหวนรอบที่สอง หรือวงแหวนรอบกลาง คือ ถนนสมโภชเชียงใหม่ 700 ปี
3. วงแหวนรอบที่สาม หรือวงแหวนรอบนอก คือ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 121 (วงแหวนรอบที่สาม, วงแหวนรอบนอก–คลองชลประทาน)

ส่วนถนนสายหลักระหว่างตัวเมืองเชียงใหม่กับอำเภออื่น ๆ และจังหวัดใกล้เคียง ได้แก่

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 106 (เชียงใหม่–สารภี–จังหวัดลำพูน)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 107 (ถนนโชตนา, เชียงใหม่–แม่ริม–แม่แตง–เชียงใหม่ตอนเหนือ)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 108 (เชียงใหม่–หางดง–สันป่าตอง–เชียงใหม่ตอนใต้)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 118 (เชียงใหม่–ดอยสะเก็ด–จังหวัดเชียงราย)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1001 (เชียงใหม่–แม่โจ้–พร้าว)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1006 (เชียงใหม่–สันกำแพง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1317 (เชียงใหม่–แม่ออน)

ทางรถไฟ

สถานีรถไฟเชียงใหม่

สถานีรถไฟหลักและเป็นสถานีปลายทางในจังหวัดเชียงใหม่ คือสถานีรถไฟเชียงใหม่ ปัจจุบันมีรถไฟสายกรุงเทพฯ-เชียงใหม่ โดยผ่านจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ลพบุรี นครสวรรค์ พิษณุโลก อุตรดิตถ์ ลำปาง และลำพูน เปิดการเดินรถเร็ว รถด่วน รถด่วนพิเศษ และรถดีเซลรางปรับอากาศ กรุงเทพฯ-เชียงใหม่ รวมวันละ 14 ขบวน (ไป 7 กลับ 7) และนครสวรรค์-เชียงใหม่ วันละ 2 ขบวน (ไป-กลับ) ขบวนรถที่เข้า-ออกเชียงใหม่ มีดังนี้

• รถด่วนพิเศษ
  • ข.9/10 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ (รถด่วนพิเศษอุตราวิถี)
  • ข.7/8 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ ใช้รถดีเซลรางปรับอากาศ ชั้น 2 รุ่น แดวู ทำขบวนนี้
  • ข.13/14 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ มีเฉพาะรถนั่งและนอนปรับอากาศชั้นที่ 1 (บนอ.ป.) และชั้นที่ 2 (บนท.ป.)
• รถด่วน
  • ข.51/52 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ
• รถเร็ว
  • ข.109/102 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ
• รถท้องถิ่น
  • ข.407/408 นครสวรรค์-เชียงใหม่-นครสวรรค์ ใช้รถดีเซลราง ชั้น 3 รุ่น เอ็นเคเอฟ และ ทีเอชเอ็น ทำขบวนนี้
• ขบวนรถในอดีต
  • ขบวนรถด่วนพิเศษนครพิงค์ 1/2 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ (ให้บริการถึงวันที่ 10-11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2559)
  • ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 11/12 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ
  • ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 11/10 กรุงเทพ - เชียงใหม่ - กรุงเทพ
  • ขบวนรถด่วนพิเศษที่ 9/12 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ (เปลี่ยนเลขขบวนเป็น ข.7/8)
  • ขบวนรถพิเศษโดยสารที่ 963/964 กรุงเทพ-เชียงใหม่-กรุงเทพ (ด่วนพิเศษราชพฤกษ์) ให้บริการในช่วงวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549 - 31 มกราคม พ.ศ. 2550

ทางอากาศ

ท่าอากาศยานนานาชาติเชียงใหม่

จังหวัดเชียงใหม่มีท่าอากาศยานเชียงใหม่ ที่มีความหนาแน่นของผู้ใช้บริการเป็นอันดับ4ของประเทศรองจากท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ ท่าอากาศยานดอนเมือง ท่าอากาศยานภูเก็ต ตามลำดับ โดยมีเที่ยวบินไป-กลับวันละหลายเที่ยวบิน ทั้งสายการบินภายในประเทศ และสายการบินระหว่างประเทศ โดยสายการบินระหว่างประเทศ มีสายการบินในแถบเอเชียมีเที่ยวบินโดยตรงจากเชียงใหม่ไปยังหลายประเทศ เช่น จีน เกาหลีใต้ ลาว เมียนมาร์ ไต้หวัน มาเลเซีย สิงคโปร์ ฮ่องกง มาเก๊า เป็นต้น

อ้างอิง

1. การเดินทางภายในเชียงใหม่ เก็บถาวร 2012-04-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย, สืบค้นวันที่ 7 ตุลาคม 2554