Betsileo (što na malagaškom znači brojni nepobjedivi[2]) su jedan od naroda Madagaskara, treći po veličini sa 2 417 000 [1] pripadnika (12.1 % stanovnika Madagaskara)[3], koji žive na jugu centralne madagaskarske visoravni.
Betsileji žive između Merina (na sjeveru) i Bara (na jugu), na površini od.40 000 km², [3] i oni kao i većinski Merine govore - malgaški makrojezik.
Tokom srednjeg vijekaBetsileji su živjeli podjeljeni u brojne male plemenske klanove, i bili česte žrtve lova na robovearapskih i evropskih trgovaca robljem.
Po njihovoj usmenoj tradiciji, postojala su čak četiri njihova plemenska kraljevstva u 17. vijeku; Fandriana, Fisakana, Manandriana i Isandra, njih je uspio ujediniti krajem 18. vijeka kralj Andriamanalimbetani iz Isandre. [3]
Merinski kralj Radama I. uspio ih je pokoriti početkom 19. vijeka. On je od grada Fianarantsoa napravio administrativni centar, iz kojeg je upravljao sa centralnim i južnim klanovima Betsileja i uklopio ih u svoje Kraljevstvo Merina kao Provinciju Betsileo. Njihove sjeverne krajeve, uklopio je u merinskuProvinciju Antsirabe. [4].
Betsileji su u osnovi narod malajsko-indonezijskih korijena, pomješan tokom vremena sa Bantucrncima i u nešto manjoj mjeri Arapima i ostalim azijatskim narodima. U mnogočemu su slični susjednim narodima Antemoro sa istočne obale i Barama na jugu. Betsileji su na Madagaskaru, poznati kao dobri zemljoradnici i uzgajivači riže koju sade na terasastim poljima (kraj oko Fianarantsoe), koja je osnovna hrana Malgašana. Broj rižinih polja, označava porodično bogatvo, Betsileji uzgajaju i druge kulture; manioka, grah i ostalo povrće, i čuvaju goveda i perad, ali ne u tolikoj mjeri kao njihovi susjedi Bara.
Betsileji su u prošlosti živjeli u kolibama, izrađenim od granja i lišća, jedino su poglavice i njihove porodice imale drvene kolibe, danas je to rijetkost, jer grade kuće od cigle ili blata. Oni su poznati među Malgašanima kao odlični drvodjelje i kipari velikih drvenih statua, naročito klan Zafimaniri, čije je umjeće u obradi drva stavljeno na UNESCO-ovu Listu svjetske nematerijalne baštine 2002.
Geografska rasprostranjenost
Teritorij na kojem žive Betsileji ima ukupno 40 000 km²[3], oni žive na jugu madagaskarske visoravni od rijeke Mania na sjeveru do obronaka Masiva Andringitra na jugu. Zapadna granica im je Regija Bongolava, a istočna šume gdje živi narod Tanala. Većina njihovih teritorija leži u današnjoj Provinciji Fianarantsoa.
Nihov teritorij se dijeli u tri glavne drupe; Sjeverni Betsileo (ili Fisakana) koji je omeđen rijekama Ivato i Manandona sa sjevera, i rijekama Sahanivotri i Mania na jugu, Centralni Betsileo (ili Manandriana) leži između rijeka Ivato i Matsiatra i Južni Betsileo koji leži južno od rijeke Matsiatra (Isandra, Lalangina, Iarindrano i Masiv Andringitra).
Kultura i običaji
Tradicionalni grob Betsilea
Kultura Betsileja je po mnogočemu slična kulturi i tradiciji naroda Merina sa kojima su vjekovima dijelili iste teritorije na centralnoj visoravni. Duga tradicija ropstva, koje je ukinuto tek za vrijeme francuskekolonijalne uprave na kraju 19. vijeka - ostavila je tragove na njihov socijalni život. Njihovo društvo i danas je snažno hijerarhijski i kastinski podjeljeno.
I oni su kao Merine imali podjelu na andriane (aristokracija), hove (slobodne ljude) i andeve (robove), čiji se potomci i danas drže najnižom kastom u njihovom društvu. Najviši društveni položaj među Betsilejima imaju - tompon-tani (“gospodari zemlje”), što preneseno znači, da imaju vlastitu zemlju i porodični grob na njoj (što preneseno znači da na osnovu tog polažu pravo na nju). Položaj u zajednici, često puta je značajniji od onog koji formalno ima neki pojedibnac u službenom državnom aparatu, porodične veze - presudne su pri zapošljavanju i napredovanju.
Običaj koji su zadržali iz svojih predkršćanskih vremena je famadihana - “premetanje kostiju predaka” kad vade posmrtne ostatke svojih predaka iz grobova, i ponovno ih polažu u grob u novom rasporedu [5]
