Ыам ыйын 6

Ыам ыйын 6 диэн Григориан халандаарыгар сыл 126-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 127-c күнэ). Сыл бүтүө 239 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• Сүөһү иитэр сорох түүрдэргэ бүгүн Хыдыр күнэ (Хедерлез, Хыдырэллэс, Хыдырез) — кыһыҥҥы дьыл түмүктэнэн, сайыҥҥы дьыл саҕаланар. Бу күн хой оҕотун сииллэр, кутаа үрдүнэн ойуоккалыы оонньууллар, сүөһү маныыһыттарын кытта сөбүлэҥ түһэрсэллэр.
• Бу күн Саха сирин киин улуустарыгар эрдэлээбит кус кэлэр.
• Антигуа уонна Барбуда Антигуа уонна Барбуда — Үлэ күнэ
• Болгария Болгария — Георгий Победоносец күнэ (Аармыйа күнэ)
• Габон Габон, Ливан Ливан, Сирия Сирия — Толук буолбут дьон күнэ
• Грузия Грузия — Георгий Победоносец күнэ, Полиция күнэ
• Португалия Португалия — Азулежу
• АХШ АХШ — Сиэстэрэ күнэ
• Пилипиин Пилипиин — Албан аат күнэ
• Ямайка Ямайка — Учуутал күнэ
• Аан дойдуга диетата суох күн

Түбэлтэлэр

• 1527 — Испания уонна Германия сэриилэрэ Риими халаабыттар, үгүс учуонайдар бу күнү Барҕарыы кэмэ түмүктэниитинэн ааҕаллар.
• 1536 — испанецтар былдьаан олорор Куско куораттарын инкалар төгүрүктээбиттэр, төттөрү ыла сатаабыттар.
• 1626 — Голландия колониһа Питер Минуит индеецтэртэн Манхэттен арыыны атыыласпыт. 1664 сыллаахха арыыны англичаннар баһылаабыттара, манна тутуллубут дьиэлэртэн саҕалаан Нью-Йорк куорат төрүттэммитэ.
• 1686 — Арассыыйа уонна Речь Посполита ыккардыгар эйэ түһэрсиллибит.
• 1782
  • Таиланд хоруолларын резиденцията Улахан Уораҕай тутуллуута саҕаламмыт.
  • Арассыыйаттан Грузияҕа барар бастакы суол аһыллыбыт.
• 1877 — Иирбит Сылгы диэн оглала-лакота биис-уустар баһылыктара Небраскаҕа АХШ сэриилэригэр бэриммит.
• 1881 — Арассыыйа импиэрийэтэ Ахал-Текин сирин бэйэтигэр холбообут (аныгы Туркменистаан сорҕото).
• 1889 — Парижка Аан дойдутааҕы быыстапка аһыллыбыт. Манна анаан Эйфель башня туппута, быыстапка кэнниттэн суох гынар былааннаахтара.
• 1900 сыллаахха Дьокуускайга кулун тутар 7 күнүттэн ыам ыйын 6 күнүгэр (урукку ааҕыыннан олунньу 23 — муус устар 23) диэри «Саха уобалаһын туора урдустарын олохторун-дьаһахтарын уонна салаллыыларын уларытыы туһунан» («О преобразовании устройства и управления инородцев Якутской области») диэн ааттаах Саха уобалаһын бырабылыанньатын мунньаҕа буолбут.
• 1906 — Арассыыйа 1906 сыллааҕы конституцията ылыныллыбыт (юлиан халандаарынан муус устар 23 күнэ этэ).
• 1916 — Вьетнам импэрээтэрэ Дуй Тан французтары утары өрө турууга ыҥырбытын иһин билиэн ылыллыбыт, бу кэнниттэн Реюньон арыыга көскө ыытыллыбыта.
• 1925 — «Автономная Якутия» хаһыакка Өксөкүлээх Өлөксөй «Грядущая гидра (О предстоящей засухе)» диэн ыстатыйтата тахсыбыт.
• 1937 — Нью-Йорк аттыгар «Гинденбург» дирижабль (Германия) умайбыт. Бу саахал кэнниттэн дирижабльлары дьону таһарга туттуу тохтообута.
• 1941 — Иосиф Сталин Совнарком бэрэстээтэлэ буолбут. 1930 сыллаахтан Рыков уһуллубутун кэннэ бу дуоһунаска Молотов олорбута, ол эрээри дойду дьиҥ салайааччыта син биир Сталин (баартыйа киин кэмитиэтин сэкирэтээрэ) этэ.
• 1942 — Аан дойду иккис сэриитэ: Филиппин арыыларын баһылыырга сүрүн суолтаны ылбыт Коррехидор иһин кыргыһыыга дьоппуоннар АХШ сэриилэрин кыайбыттар, 11 тыһыынча АХШ уонна Филиппин саллаата билиэн түбэспит.
• 1944 — Саха сиригэр бортпроводниктар сулууспалара төрүттэммит. «Красноярскай — Уэлькаль» салгын траассатын солбуйааччы начаалынньыга К. Ефимов бирикээһинэн стюардессалар дуоһунастарын киллэрбит уонна кинилэргэ аналлаах инструкцияны бигэргэппит.
• 1994 — Ла-Манш аннынан Улуу Британияны уонна Францияны холбуур Евротоннель аһыллыыта.
• 1998 — Стив Джобс (Apple Inc.) бастакы iMac көрдөрбүт.
• 2001 — Устуоруйаҕа бастакынан Римскэй папа (Иоанн Павел II) мусульмааннар мэчиэттэригэр сылдьыбыт.
• 2002 — Илон Маск SpaceX тэрилтэни төрүттээбит.

Төрөөбүттэр

• 1758 — Франция өрөбөлүүссүйэтин диэйэтэлэ Робеспьер.
• 1856 — Психоанаалыһы төрүттээбит быраас Зигмунд Фрейд.
• 1923 — Владимир Этуш, тыйаатыр уонна киинэ артыыһа, педагог («Кавказская пленница», «Иван Васильевич меняет профессию»).
• 1941 — Римма Гаврильева (06.05.1941—15.07.2003) — саха былыргы таҥаһын чинчийбит устуоруйа билимин хандьыдаата.
• 1985 — Гаврил Андросов — бэйиэт, Арассыыйа суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, "Чолбон" сурунаал тутаах эрэдээктэрэ.

Өлбүттэр

• 1972 — Виктор Драгунскай (1913 төр.), оҕо сэбиэскэй суруйааччыта.
• 1992 — Марлен Дитрих (1901 төр.), ньиэмэс уонна АХШ артыыһа уонна ырыаһыта, секс-символ.
• 2004 — Нам Хатырыгыттан төрүттээх дьоһуннаах худуоһунньук Иннокентий Пестряков (19.07.1962 төр.).
• 2011 — Хаҥалас Иккис Дьөппөн нэһилиэгэр Михаил Скрябин (28.12.1946 төр.) — тыйаатыр уонна киинэ артыыһа. Биллиилээх Арассыыйа режиссера А. Балабанов бэйэтин киинэлэригэр сөбүлээн устар артыыһа этэ (Кочегар, Груз 200, Американец).