چنگ سلطنت1644 توں 1912 تک چین چ چنگ ٹبر تھلے چلن والی اک سلطنت سی۔
چنگ سلطنت جاں چنگ راج پروارچینی: 大清帝國, چین دا آخری راجٹبر سی جس نے چین وچّ سن 1644 توں 1912 تکّ راج کیتا۔ چنگ راج دے راجا اصل وچّ چینی نسل دے نہیں سی بلکہ انہاں توں بالکل الگ مانچو لوک دے سی جنہاں نے اس توں پہلاں آئے منگ راجٹبر نوں اقتدار توں کڈ کے چین دے تخت اُتے قبضہ کر لیا۔ چنگ چین دا آخری راجٹبر سی تے استوں بعد چین جمہوری نظام ولّ چلا گیا۔[۲]
شروعات
چنگ سلطنت دی قیام جرچین لوکاں دے ائیسن گیورو پروار نے کیتا سی جو کہ منچوریا دے سی۔ انہاں دے سردار نرہاچی نے جرچین قبیلیاں نوں 16 ویں صدی وچّ وتحد کیتا۔ سن 1635 وچّ اس دے پت ہونگ تائیجی نے اعلان کیتا کہ ہن جرچین اک متحد مانچھُو قوم سی۔ اینہاں مانچھواں نے منگ راجٹبر نوں دکھن منچوریا دے لیاؤننگ علاقے توں باہر دھکیلنا شروع کر دتا۔ 1644 وچّ منگ راجگڑھبیجنگ تے مخالف کساناں نے حملہ کر دتا تے استے قبضہ کر کے توڑ-پھوڑ کیتی۔ اینہاں مخالفاں دی اگوائی لی زیچینگ نام دا سابقہ منگ اہلکار کر رہا سی، جسنے اپنے نویں راج ٹبر دا اعلان کر دتا جس نوں اسنے "شن راجٹبر" دا نام دتا۔ جدوں بیجنگ تے مخالف حاوی ہوئے تاں انتم منگ بادشاہ جس نوں ' چونگژین بادشاہ ' دا خطاب ملیا ہوئیا سی، اسنے خودکؤی کر لئی۔ پھیر لی زیچینگ نے منگاں دے سپہ سالار، وو سانگئی، دے خلاف کاروائی کیتی۔ اس سپہ سالار نے مانچواں نال میل کر لیا تے بیجنگ وچّ گھسن دا موقع مل گیا۔ شہزادہ دورگون دی اگوائی وچّ بیجنگ وچّ داخل ہوکے لی زیچینگ نے نویں راج ٹبر دا خاتمہ کر دتا۔ ہن چین وچّ مانچواں دا راج شروع ہو گیا تے 1683 تکّ ایہہ پورے چین تے قابو کر چکے سی۔
راج ویلہ
ویسے تاں چنگ بادشاہ چینیاں توں اڈّ مانچھُو نسل دے سی پر ویلے دے نال نال اوہ چینی سبھیاچار نوں اپنان لگ پئے۔ 18 ویں صدی تکّ چین دی سرحداں نوں انا پھیلا دتا کہ چین دا رقبہ نا تاں استوں پہلاں کدے انا سی تے نہ ہی استوں بعد وچّ کدے ہویا۔
خاتمہ
ویلے دے نال چنگ حکومت وچّ بدعنوانی ودّ گئی تے یورپ دے کئی ملکاں اتے جاپان نے چین وچّ دخل دینا شروع کر دتا۔ 1894-1895 دے پہلی چین جاپان لڑائی وچّ جاپان نے چین ہرا دتا.1911-1912 وچّ انقلاب آیا تے چنگ راج ٹبر نوں اقتدار توں ہٹا دتا گیا۔ اتے دوجی وڈی لڑائی توں بعد چنگ راجٹبر سدا لئی ختم ہو گیا۔[۳][۴]
گیلری
An Italian map showing the "Kingdom of the Nüzhen" or the "Jin Tartars", who "have occupied and are at present ruling China", north of Liaodong and Korea, published in 1682
"The reception of the Diplomatique (Macartney) and his suite, at the Court of Pekin". Drawn and engraved by James Gillray, published in September 1792.
British Steamship destroying Chinese war junks (E. Duncan) (1843)