عرب بہار

عرب بہار
تاریخ	18 دسمبر 2010 – مبہم تریخ اختتام
مقام	عرب دنیا
وجوہات	Authoritarianism Demographic structural factors سیاسی بدعنوانی انسانی حقوق د‏‏ی خلاف ورزی افراط زر سارقیت فرقہ واریت بیروزگاری محمد البوعزیزی د‏‏ی خود سوزی
اہداف	جمہوریت آزاد انتخابات اقتصادی آزادی انسانی حقوق روزگار Regime change اسلامی نظام
طریقہ کار	سول نافرمانی Civil resistance Defection احتجاجی مارچ Insurgency Internet activism Protest camps انقلاب بلوہs خود کشی بذریعہ آتش زدگی خاموش احتجاج دھرناs معاشرتی ابلاغ ہڑتال Urban warfare بغاوت
صورتحال	تونس: صدر زین العابدین بن علی معزول تے حکومت دا خاتمہ۔ مصر: صدر حسنی مبارک معزول تے حکومت دا خاتمہ لیبیا : رہنما معمر القذافی خانہ جنگی دے بعد مارے گئے جس وچ غیر ملکی فوجی مداخلت دیکھنے نو‏‏ں ملی۔ یمن ': صدر علی عبداللہ صالح معزول ،۔ اقتدار قومی اتحاد د‏‏ی حکومت نو‏‏ں سونپا گیا۔ سوریہ ': صدر بشار الاسد نو‏‏ں اپنی حکمرانی دے خلاف سول بغاوت دا سامنا کرنا پڑدا اے جو مسلح بغاوت وچ بگڑ جاندا ا‏‏ے۔ آخر کار مکمل طور اُتے خانہ جنگی ہُندی ا‏‏ے۔ بحرین ': حکومت دے خلاف سول بغاوت "حکا‏م نے سعودی مداخلت نال کچل دتی۔ 'کویت ، لبنان تے عمان' : حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں احتجاج دے جواب وچ تبدیلیاں لاگو کيتیاں گئیاں۔ 'مراکش تے اردن' : احتجاج دے جواب وچ آئینی اصلاحات نافذ کيتیاں گئیاں۔ سعودی عرب، سوڈان، موریطانیہ تے ہور عرب ملکاں: احتجاج.
متاثرین
اموات	169,307–174,339+ (بین الاقوامی اندازہ، جاری; جدول ویکھو)

عرب بہار، عرب دنیا وچ شروع ہونے والی اک انقلابی لہر سی، جو تونس وچ 18 دسمبر 2010ء نو‏‏ں شروع ہوئی، جس نے کئی ملکاں نو‏‏ں اپنی لپیٹ وچ لے لیا۔ کئی بادشاہتاں دا تختہ الٹ گیا۔ چھوٹے تے وڈے (پر امن تے کچھ اُتے تشدد) کئی احتجاجی مظاہر ہوئے، یمن، لیبیا، عراف تے سوریہ وچ خانہ جنگی شروع ہوئے گی۔ لیبیا دے حکمران معمر القذافی نو‏‏ں عوام نے مار ڈالیا۔ 2011 ء دے اوائل وچ ، جدو‏ں مشرق وسطیٰ دے ملکاں (تیونس، مصر، یمن، لیبیا ) وچ حکمراناں دے خلاف احتجاجی تحریکاں شروع ہوئیاں تے اَگڑ پِچھڑ کامیاب وی ہوئے گئياں، تاں اسنو‏ں عرب بہار قرار دتا گیا؛ یعنی عرب دنیا نو‏‏ں موروثی بادشاہتاں تے فوجی آمریتاں دے تسلط تو‏ں آزادی مل رہی اے تے اس پرجمہوریت د‏‏ی بہار چھا رہی ا‏‏ے۔^[۱]

عرب بسنت عرب دنیا وچ انقلابی جلوساں، سوچاں تے تحریکاں، دیسی لڑائیاں، فساداں دا ناں اے جیہڑی 10 دسمبر 2010 توں شروع ہوئی۔ ایس نال مصر، لبیا، یمن تے ٹیونس وچ سرکاراں بدلیاں جا چکیاں نیں۔

بحرین، مراکش، اردن تے کویت وچ وی سیاسی حقاں لئی لوک سڑکاں تے آۓ نیں۔

انقلاب اُتے سلسلے دا حصہ
انقلاب
قسماں بورژوا*رنگین انقلاب کمیونسٹ جمہوری عدم تشدد مستقل سیاسی پرولتاریہ سماجی لہر
طریقے مقاطعہ سول نافرمانی خانہ جنگی طبقات‏ی تنازعہ مسلح بغاوت مظاہرہ گوریلا جنگ بغاوت غیر متشدد مزاحمت احتجاج بغاوت انقلابی دہشت گردی سمیزدات [ہڑتال] ٹیکس مزاحمت دہشت گردی
اسباب آمریت پسندی مطلق العنانی سرمایہ داری نظام تعاونیت نو آبادیات‏ی نظام احباب پروری استبداد آمریت امتیازی سلوک معاشی ڈپریشن معاشی عدم مساوات انتخابی دھاندلی قحط فسطائیت جاگیردارانہ نظام سامراجیت فوجی قبضہ بادشاہت ہزار سالہ ازم قدرتی آفت اقرباء پروری ایذا رسانی سیاسی بدعنوانی سیاسی جبر غربت اکثریت دا ظلم ہمہ گیریت بیروزگاری
مثالاں نیولیتھک تجارتی صنعتی انقلاب انگریزی اٹلانٹک انقلابات امریک‏‏ی براونڈ لیج انقلاب فرانس ہیٹی سربیا انقلاب یونانی 1820 دے 1830ء دے انقلابات بیلجیئم ٹیکساس 1848ء دے انقلابات ہنگرین (1848) بلغاریہ دا اتحاد فلپائن ایران دا جمہوری انقلاب نوجوان ترک انقلاب میکسیکن شینہائی انقلاب 1917–1923ء دے انقلابات انقلاب روس جرمن ہسپانوی گوئٹے مالا چین دا کمیونسٹ انقلاب ہنگرین (1956) کیوبائی انقلاب روانڈان ثقافتی انقلاب نکاراگوان انقلاب ایران ثور انقلاب عوامی طاقت انقلاب اگست کارنیشن 1989 دے انقلابات دہی مخملی انقلاب رومانیہ گانا بولیویرین بلڈوزر گلاب انقلاب اورنج ٹیولپ کرغیز عرب بہار تیونس مصری یمنی یورومیدان 2018–2020 عرب احتجاج سوڈانی
بوآ سیاست
د گ ت

خلاصہ بلحاظ ملک

      حکومت دا خاتمہ       اک تو‏ں زیادہ بار حکومت دا خاتمہ       خانہ جنگی       احتجاج تے حکومت‏ی تبدیلیاں
      وڈا احتجاج       چھوٹا احتجاج       ہور احتجاج تے عرب دنیا دے باہر عسکری کارروائی

ملک	تریخ آغاز	احتجاج د‏‏ی حیثیت	نتائج	تعداد اموات	صورت حال
تونس	000000002010-12-18-000018 دسمبر 2010	حکومت دا خاتمہ، 14 جنوری 2011	Overthrow of زین العابدین بن علی; Ben Ali flees into exile in Saudi Arabia Resignation of Prime Minister Ghannouchi[۲] Dissolution of the political police[۳] Dissolution of the RCD, the former ruling party of Tunisia and liquidation of its assets[۴] Release of political prisoners[۵] Elections to a Constituent Assembly on 23 October 2011[۶] 2013–2014 احتجاج against the interim Islamist-led government. Adoption of a new constitution On October 2014, election of a parliament, end of the transition, Tunisia, becomes a یک ایوانیت parliamentary جمہوریہ.[۷]	7002338000000000000۳۳۸[۸]	E Government overthrown
الجزائر	000000002010-12-29-000029 دسمبر 2010	اختتام جنوری 2012ء	Lifting of the 19-year-old state of emergency[۹][۱۰]	7000800000000000000۸[۱۱]	B وڈا احتجاج
اردن	000000002011-01-14-000014 جنوری 2011	Ended	فروری 2011، بادشاہ عبد اللہ دوم مسترد وزیر اعظم رفاعی تے his cabinet[۱۲] On October 2011, Abdullah dismisses Prime Minister معروف البخیت تے his cabinet after complaints of slow progress on promised reforms[۱۳] On April 2012, as the احتجاج continues, Al-Khasawneh resigned, تے the King appoints Fayez al-Tarawneh as the new وزیر اعظم اردن[۱۴] On October 2012, King Abdullah dissolves the parliament for new early elections, تے appoints Abdullah Ensour as the new وزیر اعظم اردن[۱۵]	7000300000000000000۳[۱۶]	C احتجاج تے governmental changes
عمان	000000002011-01-17-000017 جنوری 2011	اخیر مئی 2011	Economic concessions by Sultan قابوس بن سعید آل سعید[۱۷][۱۸] Dismissal of ministers[۱۹][۲۰] Granting of lawmaking powers to Oman's elected legislature[۲۱]	&10000000000000004000000 2–6[۲۲][۲۳][۲۴]	C احتجاج تے حکومت‏ی تبدیلیاں
مصر	000000002011-01-25-000025 جنوری 2011	حکومتاں گر گئياں فروری 2011، مصری بحران مندرجہ ذیل	حسنی مبارک د‏‏ی حکومت دا خامتہ اوہ گیا، who is later convicted of corruption تے ordered to stand trial for ordering the killing of protesters. Resignation of Prime Minister(s) Nazif تے Shafik[۲۵] Assumption of power by the Armed Forces[۲۶] Suspension of the Constitution, dissolution of the Parliament[۲۷] Disbanding of State Security Investigations Service[۲۸] Dissolution of the NDP, the former ruling party of Egypt and transfer of its assets to the state[۲۹] Prosecution of Mubarak, his family and his former ministers[۳۰][۳۱][۳۲] Lifting of the 31-year-old state of emergency[۳۳] Democratic election held to replace Mubarak as the new صدر مصر; محمد مرسی منتخب تے inaugurated[۳۴] Sinai insurgency Egyptian Armed Forces launch anti-terror military operations in the Sinai. Increase in violence تے attacks by insurgents since the ouster of Morsi.[۳۵]	&10000000000004000000000 4000+[۳۶]	Eحکومت دا خاتمہ
یمن	000000002011-01-27-000027 جنوری 2011	حکومت دا خاتمہ فروری 2012۔ یمن بحران مندرجہ ذیل۔	Overthrow of علی عبداللہ صالح; Saleh granted immunity from prosecution. Resignation of وزیر اعظم Mujawar Resignation of MPs from the ruling party[۳۷] Occupation of several areas of Yemeni territory by جزیرہ نما عرب وچ القاعدہ تے حوثی rebels Restructure of the military forces by sacking several of its leaders[۳۸] Approval of Saleh's immunity from prosecution by Yemeni legislators[۳۹] Presidential election held to replace Saleh as the new صدر یمن کا; عبد ربہ منصور ہادی منتخب تے inaugurated	10000+[۴۰]	Eحکومت دا خاتمہ
جبوتی	000000002011-01-28-000028 جنوری 2011	مارچ 2011ء وچ خاتمہ		7000200000000000000۲[۴۱]	A چھوٹے درجے دا احتجاج
صومالیہ	000000002011-01-28-000028 جنوری 2011	اختتام پزیر		5000000000000000000۰	A چھوٹے درجے دا احتجاج
سوڈان	000000002011-01-30-000030 جنوری 2011	000000002013-10-26-000026 اکتوبر 2013	صدر بشیر announces he will not seek another term in 2015[۴۲] President Bashir nevertheless chosen as Ruling Party candidate for 2015 election [۴۳]	7002200000000000000۲۰۰+[۴۴]	A وڈا احتجاج
عراق	000000002011-02-12-000012 فروری 2011	جاری	وزیر اعظم Maliki announces that he will not run for a 3rd term;[۴۵] Resignation of provincial governors تے local authorities[۴۶] Two-third wage increase for Sahwa militia members Release of 3,000 prisoners,[۴۷] including 600 female prisoners Crackdown by Security Forces results in renewed violence in Anbar ISIS launches offensives in northern Iraq capturing Mosul تے large swathes of territory Regional تے extra-regional hegemonic powers including Iran تے the United States enter the war on the side of the Iraqi حکومت to defeat ISIS Prime Minister Haider al-Abadi تے the Iraqi parliament reform the governmental structure by reducing the size of the cabinet, eliminating various governmental positions, merging ministries, تے removing sectarian quotas in political appointments.[۴۸][۴۹][۵۰]	7004200000000000000۲۰,۰۰۰+[۵۱]	B Civil war تے governmental changes
بحرین	000000002011-02-14-000014 فروری 2011	000000002011-03-18-000018 مارچ 2011	Economic concessions by King حمد بن عیسی آل خلیفہ[۵۲] Release of political prisoners[۵۳] Negotiations with اہل تشیع representatives[۵۴] GCC intervention at the request of the Government of Bahrain Head of the National Security Apparatus removed from post[۵۵] Formation of a committee to implement BICI report recommendations[۵۶]	7002120000000000000۱۲۰[۵۷]	D مسلسل اندرونی خلفشار تے حکومت تبدیل
لیبیا	000000002011-02-17-000017 فروری 2011	حکومت دا خاتمہ 23 اگست 2011، بحران جاری	Overthrow of معمر القذافی; Gaddafi killed by rebel forces Government defeated by armed revolt with UN-mandated military intervention[۵۸] Assumption of interim control by the National Transitional Council Beginning of sporadic low-level fighting تے clashes[۵۹]	&10000000000040000000000 40,000+[۶۰]	خانہ جنگی
کویت	000000002011-02-19-000019 فروری 2011	دسمبر 2012ء وچ اختتام	Resignation of Prime Minister Nasser Mohammed Al-Ahmed Al-Sabah[۶۱] Dissolution of the Parliament[۶۲]	5000000000000000000۰[۶۳]	C احتجاج تے governmental changes
مراکش	000000002011-02-20-000020 فروری 2011	مارچ اپریل 2012ء وچ اختتام	Political concessions by King Mohammed VI;[۶۴] Referendum on constitutional reforms; Respect to civil rights تے an end to corruption[۶۵]	7000600000000000000۶[۶۶]	C احتجاج تے حکومت‏ی تبدیلیاں
موریتانیہ	000000002011-02-25-000025 فروری 2011	اختتام پزیر		7000300000000000000۳[۶۷]	A چھوٹے درجے دا احتجاج
لبنان	000000002011-02-27-000027 فروری 2011	دسمبر 2011ء وچ اختتام		5000000000000000000۰	D احتجاج تے حکومت‏ی تبدیلیاں
سعودی عرب	000000002011-03-11-000011 مارچ 2011	اختتام پزیر	Economic concessions by King Abdullah[۶۸][۶۹] Male-only municipal elections held 29 September 2011[۷۰][۷۱] King Abdullah announces women's approval to vote تے be elected in 2015 municipal elections تے to be nominated to the Shura Council[۷۲]	7001240000000000000۲۴[۷۳]	A چھوٹے درجے دا احتجاج
شام	000000002011-01-26-000026 جنوری 2011	Civil uprising transformed into شامی خانہ جنگی after August 2011	Release of some political prisoners[۷۴][۷۵] Dismissal of Provincial Governors[۷۶][۷۷] Resignation of the Government[۷۸] End of Emergency Law Resignations from Parliament[۷۹] Large defections from the Syrian army تے clashes between soldiers تے defectors[۸۰] Formation of the آزاد شامی فوج تے full-scale civil war	&10000000000002206000000 230,620–320,620	خانہ جنگی
صوبہ خوزستان	000000002011-04-15-000015 اپریل 2011	18 اپریل 2011ء وچ اختتام		7001120000000000000۱۲	B وڈا احتجاج
اسرائیل د‏‏ی سرحداں	000000002011-05-15-000015 مئی 2011	5 جون 2011ء اختتام	Arab demonstrations on the borders of Israel	&10000000000000035000000 67[۸۱][۸۲]	B وڈا احتجاج
متحدہ عرب امارات		Arrests made in the name of national security تے some activists had their nationality revoked. Some activists deported.[۸۳][۸۴]		5000000000000000000۰	C چھوٹے درجے دا احتجاج
فلسطینی قومی عملداری	000000002011-02-10-000010 فروری 2011	000000002012-10-05-00005 اکتوبر 2012	Then Palestinian prime minister Salam Fayyad states that he is "'willing to resign"[۸۵] Fayyad resigns on 13 April 2013 but because of political differences between him تے the Palestinian صدر محمود عباس over the finance portfolio[۸۶]	5000000000000000000۰	C چھوٹے درجے دا احتجاج
کل تعداد اموات تے ہور نتائج:	294,251+ –384,255+ (بین الاقوامی تخمینہ،> 80% سوریہ وچ جاری)	چھ حکومتاں دا خاتمہ (مصر تے یمن وچ دو دو بار) تن خانہ جنگیاں (سوریہ، عراق، لیبیا) حکومت‏ی تبدیلیاں دے نتیجے وچ خانہ جنگیاں حکومت‏ی تبدیلیاں دے نتیجے وچ پنج بار احتجاج پنج وڈے احتجاج پنج چھوٹے احتجاج

حوالے

1. عرب بہار ، حقیقت کچھ تے سی at www.express.pk Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
2. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Tunisian prime minister Mohamed Ghannouchi resigns amid unrest لئی۔
3. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Tunisia forms national unity govt amid unrest لئی۔
4. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Tunisia dissolves Ben Ali party لئی۔
5. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Tunisia set to release political prisoners لئی۔
6. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Tunisia election delayed until 23 October لئی۔
7. "Tunisian elections intensify focus on alliances". Al Monitor. 14 September 2014. https://web.archive.org/web/20181225215811/https://www.al-monitor.com/pulse/politics/2014/09/httpalhayatcomarticles4500044----.html. Retrieved on
   ۱۹ اکتوبر ۲۰۱۴. 
8. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Report: 338 killed during Tunisia revolution لئی۔
9. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Algeria's state of emergency is officially lifted لئی۔
10. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Algeria repeals emergency law لئی۔
11. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Obama Poised to Step Up Criticism of Mubarak If Crackdown Is Intensified لئی۔
12. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے King Abdullah II of Jordan sacks حکومت amid street احتجاج لئی۔
13. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے derhally لئی۔
14. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Jordan's prime minister resigns – Middle East لئی۔
15. "Jordan's king appoints new PM to form new حکومت – CNN.com". Edition.cnn.com. 11 October 2012. https://web.archive.org/web/20181225215748/http://edition.cnn.com/2012/10/10/world/meast/jordan-government/index.html%20. Retrieved on
    ۳۰ مئی ۲۰۱۳. 
16. Region – World – Ahram Online at english.ahram.org.eg Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
17. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Oman takes measures to address public grievances لئی۔
18. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Oman boosts student benefits لئی۔
19. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Oman shuffles cabinet amid احتجاج لئی۔
20. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے AJ-Oman-5Mar لئی۔
21. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Oman's Sultan Granting Lawmaking Powers to Councils لئی۔
22. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے google1 لئی۔
23. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے aljazeera1 لئی۔
24. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے autogenerated1 لئی۔
25. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Egypt's prime minister quits, new govt soon-army لئی۔
26. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے wsj لئی۔
27. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Egypt's military moves to dissolve parliament, suspend constitution لئی۔
28. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Egyptian state security disbanded لئی۔
29. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے aljazeera5 لئی۔
30. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے How the mighty have fallen لئی۔
31. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Detention لئی۔
32. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے reutersmurdercharges لئی۔
33. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Egypt's state of emergency ends after 31 years لئی۔
34. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Mohammed Morsi sworn in as Egypt's president لئی۔
35. Clashes in Sinai over Morsi removal at english.ahram.org.eg Error: unknown archive URL (archived 5 July 2013)
36. Egypt unrest: 846 killed in احتجاج – official toll at www.bbc.com Error: unknown archive URL (archived April 19, 2011)
37. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے aljazeera3 لئی۔
38. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے commentmideast لئی۔
39. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Yemen Legislators Approve Immunity for the President لئی۔
40. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے 10k-killed لئی۔
41. Djiboutians rally to oust president at www.aljazeera.com Error: unknown archive URL (archived 18 February 2011)
42. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Sudan's Bashir will not stand in next election: party official لئی۔
43. ABDELAZIZ, KHALID. "Sudan's Bashir chosen by ruling party as candidate for 2015 elections", روئٹرز, KHARTOUM, 21 October 2014. Retrieved on 21 October 2014.
44. UN rights monitor condemns deadly Sudan crackdown at www.dailynewsegypt.com Error: unknown archive URL (archived 4 October 2013)
45. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Iraqi prime minister won't run for third term لئی۔
46. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Governor of third Iraqi province quits over احتجاج لئی۔
47. Iraq protestors win first demand:Release of 3,000 prisoners at www.middle-east-online.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
48. Iraqi PM al-Abadi slashes cabinet, eliminates, merges ministries at www.dw.com Error: unknown archive URL (archived 16 August 2015)
49. Iraqi Parliament Backs Overhaul of Government at www.nytimes.com Error: unknown archive URL (archived 11 August 2015)
50. Premier Haider al-Abadi, Facing احتجاج, Proposes Iraqi حکومت Overhaul at www.nytimes.com Error: unknown archive URL (archived 9 August 2015)
51. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے protesters killed by the Iraqi forces لئی۔
52. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Bahrain's king gives out cash ahead of احتجاج لئی۔
53. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے monstersandcritics لئی۔
54. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے presstv لئی۔
55. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Economist 3.12.2011 لئی۔
56. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے AJE 27.11.2011 لئی۔
57. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے comprehensive4 لئی۔
58. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے NATO Withdrawal from Libya لئی۔
59. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Fighters clash again near Tripoli, several dead لئی۔
60. Casualty figures exaggerated, says Ministry at www.libyaherald.com Error: unknown archive URL (archived 7 January 2013)
61. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Kuwait حکومت resigns لئی۔
62. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Kuwait to hold early general election on 2 February لئی۔
63. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے 30 wounded in Kuwait احتجاج on Friday لئی۔
64. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے middle-east-online لئی۔
65. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے independent.co.uk لئی۔
66. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Demonstrator's death energizes Moroccan protesters لئی۔
67. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Mauritania's Bouazizi died today لئی۔
68. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Saudi King Boosts Spending, Returns to Country لئی۔
69. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے King's order to benefit 180,000 temporary employees لئی۔
70. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے alawsat_details لئی۔
71. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے bloom_women لئی۔
72. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے oman_observer_electionday لئی۔
73. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے comprehensive لئی۔
74. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Syrian activist Haitham al-Maleh freed under amnesty لئی۔
75. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Syria frees 80-year-old former judge in amnesty لئی۔
76. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Unrest continues in Syria لئی۔
77. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Assad attempts to appease minority Kurds لئی۔
78. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Syrian cabinet resigns amid unrest لئی۔
79. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے bbc23april لئی۔
80. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Syrian army units 'clash over crackdown' لئی۔
81. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے FRANCE24 لئی۔
82. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Pillay لئی۔
83. Tensions Beneath the Stability in the U.A.E. - The New York Times
84. UAE: End Trial of Activists Charged with Insulting Officials at www.amnesty.org Error: unknown archive URL (archived 17 July 2011)
85. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے BBC News – Palestinian PM 'willing to resign' after احتجاج لئی۔
86. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے PMAsks لئی۔

سانچہ:سرد جنگ دے بعد ایشیائی تنازعات