Zrzędność i przekora
Strona wydania z 1826
|
Autor
|
Aleksander Fredro
|
Typ utworu
|
komedia
|
Data powstania
|
1819–1822(?)
|
Wydanie oryginalne
|
Język
|
polski
|
Data wydania
|
1826
|
|
|
Zrzędność i przekora. Komedia w jednym akcie, wierszem – jednoaktowa, komediowa sztuka teatralna autorstwa Aleksandra Fredry, wystawiona po raz pierwszy 29 grudnia 1822 roku[1].
Sztuka została napisana najpóźniej w 1822 (ale możliwe są też lata 1819–1820), czyli w pierwszym okresie twórczości Fredry[2][3]. Prapremiera odbyła się w Warszawie 29 grudnia 1822[2]. Fragmenty sztuki zostały wydrukowane po raz pierwszy w czasopiśmie „Wanda” (nr 3, 22 stycznia 1823) oraz w publikacji Co kto lubi (Warszawa 1824, t. II). Pierwotny tytuł przy pierwszej inscenizacji oraz wydrukowanych fragmentów brzmiał Zrzęda i przekora[4]. Cały tekst wydrukowano po raz pierwszy w Wiedniu w 1826 w pierwszym tomie dwutomowego wydania komedii Fredry[2]. Zachował się czystopis sztuki przygotowany w 1824 na potrzeby cenzury lwowskiej z odręcznymi poprawkami autora[5].
Opis fabuły
Głównymi bohaterami sztuki są dwaj bracia, Piotr i Jan, którzy wspólnie sprawują prawną opiekę nad młodą i atrakcyjną Zosią. Dziewczyna chce wyjść za mąż, ma już nawet kandydata w osobie pana Lubomira, jednak trudne charaktery obu opiekunów nie pozwalają im wspólnie podpisać zgody na ślub. Lubomir postanawia zastosować wobec nich fortel.
Inscenizacje
W okresie po II wojnie światowej sztuka była wystawiana w teatrach w Warszawie, Zabrzu i Toruniu. Trzykrotnie była adaptowana na słuchowisko Polskiego Radia, zaś dwukrotnie była wystawiana w Teatrze Telewizji[1]. Pierwszą ekranizację, z 1980 roku, wyreżyserował Andrzej Łapicki, zaś w rolach głównych wystąpili Wiesław Michnikowski i Bronisław Pawlik[6]. W 2013 spektakl w reżyserii Mikołaja Grabowskiego był transmitowany na żywo ze studia TVP Kraków w ramach projektu Trzy razy Fredro, a jako bracia wystąpili Roman Gancarczyk i Krzysztof Globisz[7].
-
Afisz, Teatr Polski, Kraków, 1869
-
Afisz, Teatr Letni, Radom, 1892
-
Afisz, Teatr Miejski, Kraków, 1906
-
Wincenty Rapacki jako Piotr w sztuce
Zrzędność i przekora, około 1880
Przypisy
Bibliografia
- Stanisław Pigoń: Komentarz. W: Aleksander Fredro: Komedie. Seria pierwsza I. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1955, s. 345–525, seria: Pisma wszystkie.
- Dobrochna Ratajczak. Świat Fredrowskich jednoaktówek. „Pamiętnik Literacki”. 84/1, s. 27–51, 1993.