Zasadowica oddechowa

Zasadowica oddechowa

Alkalosis respiratoria
Klasyfikacje
ICD-10	E87.3 Zasadowica
DiseasesDB	406
MedlinePlus	000111
MeSH	D000472

Zasadowica oddechowa (łac. alkalosis respiratoria, ang. respiratory alkalosis) – sytuacja kliniczna, w której wzmożone oddychanie powoduje wzrost pH krwi.

Definicja

Zasadowica oddechowa jest to wzrost pH krwi > 7,45 (zmniejszenie [H⁺] < 35 nmol/l) spowodowany pierwotną hipokapnią wywołaną hiperwentylacją^[1].

Postacie

• Ostra zasadowica oddechowa – rozwija się gwałtownie i w jej obrazie gazometrycznym charakterystyczne jest, iż na każde 10 mmHg spadku Pa_C02 [HCO₃^-] spada o 2 mmol/l^[2].
• Przewlekła zasadowica oddechowa – rozwija się powoli i w jej obrazie gazometrycznym charakterystyczne jest, iż na każde 10 mmHg spadku Pa_C02 [HCO₃^-] spada o 4 mmol/l^[2].
• Niewyrównana zasadowica oddechowa – w jej obrazie gazometrycznym charakterystyczne jest obniżone Pa_C02, [HCO₃^-] oraz pH.
• Wyrównana zasadowica oddechowa – w jej obrazie gazometrycznym charakterystyczne jest, iż spadek Pa_C02 i [HCO₃^-] nie powoduje spadku pH. Pełna kompensacja nerkowa zasadowicy oddechowej trwa kilka dni^[1].

Etiologia

• psychogenna – jest to najczęstsza postać^[3] i może być wywołana zarówno silnymi bodźcami nerwowymi (ból, zimno, stany podniecenia), jak i chorobą psychiczną^[1]
• mechanizmy wyrównawcze u chorych z hipoksją
• zmiany organiczne ośrodkowego układu nerwowego – w 90% spowodowane chorobami naczyniowymi^[1]
• wstrząs septyczny spowodowany bakteriami gram-ujemnymi^[4]
• encefalopatia wątrobowa
• wentylacja mechaniczna
• leki – najczęściej zatrucie salicylanami, ale także metyloksantyny, teofilina, aminofilina, progesteron
• ciąża

Obraz kliniczny

Hiperwentylacja (będąca zarówno przyczyną jak i podstawowym objawem), parestezje, drętwienie wokół ust, ucisk lub ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, niemożność wykonania adekwatnego oddechu, tężyczka hiperwentylacyjna ze skurczami włókienkowymi (która nasila zasadowicę oddechową)^[4].

W głębokiej zasadowicy dochodzi do zaburzeń utlenowania mózgu, której objawami są drażliwość, zaburzenia koncentracji lub świadomości różnego stopnia. U chorych z chorobami serca może dochodzić do zaburzeń rytmu serca.

Objawy zależą od przyczyny oraz stopnia nasilenia hipokapni^[1].

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawiane jest na podstawie obrazu klinicznego i wyników badań gazometrii^[3].

postać	pH	PaC02	[HCO3^-]
niewyrównana	podwyższone	obniżone	prawidłowe
wyrównana	prawidłowe	obniżone	niskie

Leczenie

W zasadowicy oddechowej pierwszym postępowaniem, nawet przed otrzymaniem wyników badań potwierdzających rozpoznanie, jest uspokajające oddziaływanie na chorego.

Po ustaleniu rozpoznania w leczeniu zasadowicy oddechowej spowodowanej czynnikami psychogennymi stosuje się mieszanki oddechowe o podwyższonej zawartości CO₂ (na przykład oddychanie z dużego worka papierowego lub foliowego), pod bezpośrednim nadzorem personelu medycznego^[1][3][4].

W leczeniu zasadowicy oddechowej o innej etiologii w pierwszym rzędzie zostaje zastosowane leczenie przyczynowe. Stosowanie leków uspokajających jest dyskusyjne ze względu na zmniejszenie obwodowych objawów hiperadrenergicznych^[3][4], zalecane tylko w stanach zagrożenia życia^[5].

Uwagi kliniczne

Zarówno zasadowica oddechowa, jak i kwasica metaboliczna charakteryzują się hiperwentylacją, jednakże w zasadowicy oddechowej jest to przyczyną, natomiast w kwasicy metabolicznej wyrazem mechanizmów wyrównawczych.

Zobacz też

• równowaga kwasowo-zasadowa
• kwasica oddechowa
• kwasica metaboliczna

Przypisy

1. Franciszek Kokot, Edward Franek: Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. W: Choroby wewnętrzne. Andrzej Szczeklik (red.). Wyd. 4. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 2194. ISBN 83-7430-031-0.
2. Thomas D. DuBose, Jr: Kwasica i zasadowica. W: Interna Harrisona. T. 1. Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2001, s. 420. ISBN 83-88063-17-0.}
3. Medycyna wewnętrzna repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Gerd Herold (red.). Warszawa: PZWL, 1994, s. 554. ISBN 83-200-1796-3.
4. Thomas D. DuBose, Jr: Kwasica i zasadowica. W: Interna Harrisona. T. 1. Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2001, s. 432. ISBN 83-88063-17-0.}
5. Poradnik lekarza praktyka. Ryszard Ściborski (red. wyd. polskiego). Wrocław: Ossolineum, 1993, s. 554. ISBN 83-04-04060-3.

Bibliografia

• Interna Harrisona. T. 1. Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2001, s. 418-432. ISBN 83-88063-17-0.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Encyklopedie internetowe (Zasadowica):

• Britannica: science/respiratory-alkalosis