Zadziewie

Zadziewie

Задзеўе

Kościół Przemienienia Pańskiego istniejący w latach 1911-1916
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Rejon	postawski
Sielsowiet	Jerzewo
Populacja (2009) • liczba ludności	4[1]
Położenie na mapie obwodu witebskiego Zadziewie
Położenie na mapie Białorusi Zadziewie
Położenie na mapie Polski w 1939 Zadziewie
55°06′47″N 26°47′56″E

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Zadziewie

Zadziewie (biał. Задзеўе; ros. Задевье) – wieś na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie postawskim, w sielsowiecie Jerzewo.

Historia

W czasach zaborów wieś i folwark w granicach Imperium Rosyjskiego^[2].

W dwudziestoleciu międzywojennym wieś, majątek i koszarka kolejowa leżały w Polsce, w województwie wileńskim^[a], w powiecie duniłowickim (od 1926 postawskim), w gminie Mańkowicze (od 1927 gmina Hruzdowo)^[3].

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku oraz spisu z 1931 roku zamieszkiwało:

• wieś – 32 osoby, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowały polską przynależność narodową. Było tu 8 budynków mieszkalnych^[4]. W 1931 w 19 domach zamieszkiwało 89 osób^[5].
• majątek – 17 osób, 6 było wyznania rzymskokatolickiego a 11 staroobrzędowego. Jednocześnie 6 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, a 11 rosyjską. Był tu 1 budynek mieszkalny^[4]. W 1931 w 2 domach zamieszkiwało 27 osób^[5].
• koszarkę kolejową w 1931 zamieszkiwały 22 osoby w 2 domach^[5].

Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Zadziewiu i prawosławnej w Postawach. Podlegała pod Sąd Grodzki w Postawach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Mańkowiczch^[6].

Po agresji ZSRR na Polskę w 1939 roku wieś znalazła się w granicach BSRR. W latach 1941–1944 była pod okupacją niemiecką. Następnie leżała w BSRR. Od 1991 roku w Republice Białorusi.

Parafia rzymskokatolicka Przemienia Pańskiego

Wieś Zadziewie stanowiła fundusz i własność sufraganii wileńskiej. W 1620 roku sufragan wileński Abraham Woyna ufundował i uposażył drewniany kościół Przemienienia Pańskiego w Zadziewiu. W 1760 roku na miejscu zrujnowanej świątyni biskup Tomasz Zienkowicz wybudował i uposażył nową, większą świątynię, którą poświęcił w 1765 roku. Kościół był później kilkakrotnie restaurowany. Fundusz kościoła stanowił folwark Zahacz (Zahacie) z wioskami Duki i Litwinki. Na podstawie przywileju Stolicy Apostolskiej z 7 maja 1765 roku wprowadzono do kościoła bractwo Trójcy Przenajświętszej^[7].

6 sierpnia 1901 roku proboszcz ks. Maciej Bugianis poświęcił kamień węgielny pod budowę nowej murowanej świątyni obok starej. Kościół w stylu neogotyckim wzniesiono z ofiar parafian. Został uroczyście poświęcony 18 września 1911 roku przez dziekana nadwilejskiego ks. Aleksandra Dulko. Podczas I wojny światowej świątynia dwukrotnie znalazła się na linii frontu wschodniego. W 1915 roku została uszkodzona przez rosyjską artylerię, a w 1916 rozebrana przez niemieckich saperów. W dwudziestoleciu międzywojennym zbudowano na jej miejscu nowy drewniany kościół^[7].

Kościół Przemienienia Pańskiego w Zadziewiu na pocz. XX wieku

Parafia zadziewska obchodziła szczególnie dwa święta: św. Trójcy oraz Przemienienia Pańskiego. W dniu Przemienienia Pańskiego organizowany był jarmark, częstokroć gromadzący kilkanaście tysięcy ludzi. W latach 1940–1944 proboszczem parafii był ks. Jan Laska. Z powodu groźby aresztowania przez niemieckich żandarmów, wspólnie z ks. Aleksandrem Grabowskim, wikariuszem parafii w Postawach, w okresie od 5 stycznia do początku lutego 1944 roku był duszpasterzem w 5 Wileńskiej Brygadzie AK, a następnie do początku lipca 1944 roku był kapelanem w 6 wileńskiej brygadzie AK. W latach 1944–1949 proboszczem był ks. Jan Wielgat. W 1949 r. został aresztowany przez MGB jako "angielski szpieg". W 1956 roku został zwolniony z łagru i wyjechał do Polski^[7].

Uwagi

1. Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926)

Przypisy

1. Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
2. Zadziewie, wieś i folwark, powiat wilejski, gmina Mańkowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 255 .
3. Dz.U. z 1927 r. nr 13, poz. 102
4. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 7, część 2, 1924, s. 28 .
5. Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 42 .
6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1941 .
7. Gienek, Miasto Postawy i okolice: Parafia Zadziewie [online], Miasto Postawy i okolice, 20 października 2011 [dostęp 2022-02-20] .

Linki zewnętrzne

• Zadziewie, wieś i folwark, powiat wilejski, gmina Mańkowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 255 .