Wilgotny las równikowy

Las tropikalny w Ameryce Południowej
Lasy deszczowe nad rzeką Gambią w parku narodowym Niokolokoba
Wnętrze lasu deszczowego w Ekwadorze
Występowanie lasów równikowych

Wilgotny las równikowy, równikowy las deszczowy[1] (zwany także dżunglą, choć określeniu temu bywa przypisywane węższe znaczenie[2]) – formacja leśna strefy międzyzwrotnikowej występująca na obszarach o wysokich opadach oraz klimacie jednostajnie gorącym. Ujęcie tych lasów bywa zróżnicowane. W najwęższym znaczeniu utożsamiane są z wiecznie zielonymi tropikalnymi wilgotnymi lasami nizinnymi[2][1]. W szerszym znaczeniu lasy te obejmują różne inne typy lasów tropikalnych: wilgotne lasy górskie, lasy zalewowe i bagienne, a nawet lasy monsunowe, tj. wilgotne lasy strefy podrównikowej, przechodzące jednak porę suchą, których drzewa zrzucają wówczas liście[3].

Lasy te wyodrębniane są razem jako biom w niektórych klasyfikacjach roślinności[4][5], w innych zaliczane tu lasy są wyodrębniane jako różne tropikalne formacje leśne[6][7].

Roślinność tych lasów jest gęsta i bujna, pozbawiona rytmiki sezonowej w życiu roślin (z wyjątkiem lasów monsunowych). Występuje tu ogromne bogactwo gatunkowe roślin i zwierząt, drzewostan jest bardzo zróżnicowany pod względem składu i struktury, liczne są liany i epifity.

Warunki kształtowania się

Wilgotne lasy równikowe występują na obszarach pod wpływem klimatu równikowego, cechującego się opadami wynoszącymi średnio od 1700 do 4000 mm[3], lokalnie znacznie więcej[2] z rekordowymi opadami wynoszącymi średnio 9000 mm rocznie[1]. Deszcze padają niemal codziennie po południu[2]. Średnie temperatury miesięczne wynoszą zwykle 25–28 °C i nocami temperatury nie spadają poniżej 20 °C[2]. W pogodzie nie zaznacza się sezonowość[1] – w zasięgu formacji średnia temperatura miesięczna nie spada poniżej 18 °C[3]. Bardzo intensywne jest tu parowanie[3], w efekcie panuje stale wysoka wilgotność powietrza[2] (ok. 77–88%[3]). W wąskim ujęciu lasy te występują na terenach nizinnych, w szerszym obejmują także wilgotne lasy górskie[3].

Występowanie

Widok z góry na las Amazoński

Biom ten występuje w strefie równikowej. Największe powierzchnie zajmuje w Ameryce Środkowej i Południowej, w tym najrozleglejszy kompleks zwany selwą w dorzeczu Amazonki, w dorzeczu Kongo w środkowej Afryce oraz w Afryce Zachodniej i we wschodniej części Madagaskaru, w Azji Południowo-Wschodniej, na Nowej Gwinei oraz w północno-wschodniej Australii[3].

Piętra lasu

Lasy równikowe odznaczają się piętrowością roślinności.

  • Piętro pojedynczych drzew (drzewa przestojowe) sięgających 60–80 m. Przykładowe rośliny: puchowiec pięciopręcikowy („Drzewa Giganty”).
  • Piętro koron drzew stanowią wiecznie zielone drzewa, osiągające wysokość 30–50 m. Powierzchnia koron drzew, tworzy zielony rozległy baldachim. Drzewa często oplątane są lianami. Piętro to jest doskonałym przystosowaniem dla owadów i małych zwierząt (pająków, gadów, ptaków). Charakterystyczne rośliny – w koronach hebanowców, mahoniowców, palm żyją epifity: paprocie, storczyki, glony, grzyby, mchy, porosty.
  • Piętro średnie – piętro lian, nagich pni i konarów stanowią niższe drzewa, zaś poniżej nich (8–15 m) występuje zwarta warstwa koron drzew. W tym piętrze występują epifity. Należą do nich storczyki, kaktusowate, ananasowate oraz niektóre figowce.
  • Piętro najniższe – piętro zarośli i runa ponieważ gęste korony drzew ograniczają dostęp światła słonecznego (1–2%) do dolnych partii, runo leśne jest słabo rozwinięte i czasami w ogóle nie występuje. Z powodu słabego dostępu światła na dnie lasu występują rośliny cieniolubne i cienioznośne, głównie rośliny zielne, paprotniki i mchy, liczne są grzyby rozkładające szczątki organiczne. Występują tu także pasożytnicze rośliny bezzieleniowe z rodzin bukietnicowatych i gałecznicowatych[8].

Znaczenie dla człowieka

Tereny lasów równikowych zamieszkiwane są przez plemiona zajmujące się łowiectwem, zbieractwem, a także uprawą roli – przykładem są afrykańscy Pigmeje i Bantu, malajscy Semangowie, Papuasi z Nowej Gwinei, Indianie południowoamerykańscy i inni. Roślinność wilgotnych lasów równikowych dostarcza ludziom takich produktów, jak cynamon, pieprz, goździki oraz szlachetne gatunki drewna: mahoń, heban, balsa i palisander. Z niektórych tropikalnych roślin uzyskuje się substancje wykorzystywane do produkcji leków. W miejscu wyciętych lasów deszczowych ludzie zakładają plantacje bananowców, trzciny cukrowej, kawy i palm kokosowych.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Stanisław Lisowski, Świat roślinny tropików: przewodnik do Wystawy Botanicznej w Palmiarni Poznańskiej, Poznań: Sorus, 1996, s. 20–28, ISBN 83-85599-78-9, OCLC 749825836.
  2. ↑ a b c d e f Zbigniew Podbielkowski, Szata roślinna Ziemi, Poznań: Kurpisz, 1997, s. 206–215, ISBN 83-86600-37-3, OCLC 749707310.
  3. ↑ a b c d e f g Biomes and Ecosystems. Vol. 1. Overviews. Robert Warren Howarth (red.). Salem Press, 2013, s. 157–163. ISBN 978-1-4298-3814-6.
  4. ↑ David M. Olson, Eric Dinerstein, Eric D. Wikramanayake i in. 2001. Terrestrial ecoregions of the world: A new map of life on earth. BioScience 51(11): 933-938.
  5. ↑ Elgene O. Box, Kazue Fujiwara: Vegetation Types and Their Broad-scale Distribution. W: Vegetation Ecology. Eddy van der Maarel, Janet Franklin (red.). John Wiley & Sons, Ltd., 2013, s. 455–485.
  6. ↑ IUCN Habitats Classification Scheme. Version3.1.. IUCN, 2012. [dostęp 2022-02-08].
  7. ↑ Don Faber-Langendoen, Todd Keeler-Wolf, Del Meidinger, Carmen Josse, Alan Weakley, David Tart, Gonzalo Navarro, Bruce Hoagland, Serguei Ponomarenko, Gene Fults, Eileen Helmer: Classification and Description of World Formation Types. USDA, Department of Agriculture, 2016. [dostęp 2022-02-07].
  8. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Szata roślinna Ziemi. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz SC, 1997, s. 211, seria: Wielka Encyklopedia Geografii Świata.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!