Cynamonowiec (Cinnamomum Scheffer) – rodzaj roślin z rodziny wawrzynowatych. Obejmuje ok. 250 gatunków, które pierwotnie występowały tylko we wschodniej i południowo-wschodniej Azji. Obecnie są uprawiane i jako dziczejące spotykane w całej strefie klimatu subtropikalnego[5].
Rośliny z tego rodzaju są aromatyczne. Ich kora używana jest jako przyprawa, surowiec do produkcji olejków zapachowych i wykorzystywana jest w lecznictwie[6]. Szczególne znaczenie jako roślina przyprawowa, o długiej tradycji uprawy, ma cynamonowiec cejlońskiC. verum i cynamonowiec wonnyC. aromaticum. Z ich kory (ale też innych gatunków) wyrabia się cynamon, z innych gatunków wyrabia się inne przyprawy[6]. Cynamonowiec kamforowyCinnamomum camphora był surowcem do otrzymywania kamfory (współcześnie syntetyzowanej sztucznie). Wiele gatunków jest źródłem cenionego drewna i uprawianych jest jako rośliny ozdobne[6][7].
Morfologia
Pokrój
Duże krzewy i drzewa osiągające do 30 m wysokości, zwykle z rozłożystymi koronami[7].
Ulistnienie skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe, pozornie okółkowe, często liście skupione są na końcach pędów[4]. Liście wiecznie zielone, skórzaste, ale dość miękkie, często połyskujące, osadzone na cienkim ogonku. Blaszka ma kształt owalny, z obu końców jest zaostrzona, osiąga zwykle od 7 do 10 cm długości[7].
Niepozorne, zielonkawe[7], białawe lub żółte[4], zebrane w wierzchotkowate kwiatostany wyrastające z kątów liści w szczytowej części pędów lub na ich szczycie[4]. Obupłciowe, rzadziej rozdzielnopłciowe[4]. Miseczkowaty lub dzwonkowaty okwiat tworzy 6 podobnych wielkością listków, drobno owłosionych od wewnątrz. Pręcików jest 9 w trzech okółkach[7][4]. Pojedynczy słupek składa się z zalążni i cienkiej szyjki podobnej długości zwieńczonej dyskowatym lub główkowatym, rzadko trójdzielnym znamieniem[4].
Podłużne, jednonasienne jagody od czerwonych do prawie czarnych, o średnicy do ok. 1 cm, osadzone na grubiejącym dnie kwiatowym[7][4].
Biologia i ekologia
Rośliny wymagające dużej wilgotności powietrza i w znacznej części występujące w pobliżu wybrzeży. Są składnikami różnego rodzaju lasów, rosną też na terenach skalistych[7].
Systematyka
Pozycja systematyczna
Jeden z około 50 rodzajów zaliczanych do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), wchodzącej w skład rzędu wawrzynowców (Laurales)[2]. W obrębie rodziny jest jednym z najbardziej bogatych w gatunki[7]. W niektórych ujęciach proponowane jest włączenie tu roślin z rodzaju Phoebe, co poszerza zasięg rodzaju o kontynenty amerykańskie i zwiększa liczbę gatunków do znacznie ponad 300[8].
Cynamon to popularna przyprawa kuchenna, którą otrzymuje się przede wszystkim z wysuszonej kory cynamonowca cejlońskiego (najbardziej ceniony) oraz wielu innych gatunków tego rodzaju (które rzadko są importowane do Europy, a mają znaczenie tylko dla kuchni regionalnej), a nawet innego rodzaju ("cynamon z Batawii" – ze strączyńca oraz "cynamon biały" z korzybiela). Występuje w dwóch postaciach, utarty na proszek lub w niewielkich, zwiniętych w rulonik kawałkach, ma kolor rdzawy i dzięki zawartemu w niej olejkowi cynamonowemu charakterystyczny słodkawo-korzenny, lekko piekący smak i silny aromat.
Cynamon używany jest do przyprawiania potraw słodkich z ryżu, pieczonych jabłek, wina grzanego i ponczu.
Niewielkie ilości cynamonu służą do aromatyzowania gulaszu, baraniny, gotowanych ryb i szynki.
Olejek cynamonowy ma działanie antyseptyczne.
Z cynamonowca wonnego wytwarza się olejek kasjowy (kasję)[9]. Cynamonowiec kamforowyCinnamomum camphora był surowcem do otrzymywania kamfory (współcześnie syntezowanej, otrzymywanej sztucznie). Wiele gatunków jest źródłem cenionego drewna i uprawianych jest jako rośliny ozdobne[6][7].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcdefghiRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 68. ISBN 0-333-73003-8.
↑Cinnamomum Schaeffer. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-11].
↑Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3. Brak numerów stron w książce