Via Carpatia (również Via Carpathia) – budowana etapami europejska międzynarodowa trasa relacji „północ-południe”, łącząca Kłajpedę na Litwie z Salonikami w Grecji.
Droga przebiegać ma przez Litwę, Polskę, Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię i Grecję, stanowiąc szlak transportowy prowadzący wzdłuż granicy wschodniej UE, z Europy Środkowej do Azji, krzyżujący się z korytarzami prowadzącymi z Europy Zachodniej do Rosji i łączący się przez porty Morza Czarnego ze szlakiem TRACECA (Europa – Kaukaz – Azja)[1]. Trasa na całej długości ma mieć parametry autostrady bądź drogi ekspresowej.
Historia
Inicjatywa utworzenia szlaku „Via Carpatia” powstała w 2006 r. Szczegóły związane z trasą zostały ustalone 27 października 2006 w Łańcucie, podczas zorganizowanej w tym celu międzynarodowej konferencji pt. „Jedna droga – cztery kraje”, z udziałem m.in. prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, Ministrów Transportu, przedstawicieli wysokiego szczebla rządowego i samorządowego z nw. krajów oraz Komisji Europejskiej[2]. Zgromadzeni na niej wówczas ministrowie transportu: Litwy, Polski, Słowacji i Węgier, podpisali tzw. „Deklarację Łańcucką w sprawie rozszerzenia Transeuropejskiej Sieci Transportowej poprzez utworzenie najkrótszego szlaku drogowego na osi Północ-Południe, łączącego Litwę, Polskę, Słowację i Węgry”. W październiku 2010 r. do inicjatywy „Via Carpatia” przystąpiły Bułgaria, Rumunia oraz Grecja[3].
Część odcinków dróg S19 i S61 już powstało, inne są w budowie[8].
Stan przygotowań i realizacji Via Carpatia (S19) na Podkarpaciu (7 grudnia 2017):
odcinki zrealizowane: Sokołów Młp. Północ – Stobierna (12,5 km), Stobierna – w. Rz. Wschód, w. Rz. Zachód – w. Świlcza i w. Świlcza – w. Rz. Południe (6,3 km)[9],
odcinki w przetargu: Lasy Janowskie – Sokołów Młp. Północ (6 odc.) 54,2 km,
odcinki przed przetargiem: w. Rz. Południe – Barwinek (85,2 km)[10].
Część „Via Carpatii” prowadząca przez Słowację od granicy z Polską w Barwinku do granicy z Węgrami (Milhosť) ma liczyć 127 kilometrów[12].
Ze słowackiego odcinka trasy w użyciu są jedynie fragmenty w okolicach Svidníka (ok. 5 km), pomiędzy Preszowem a Koszycami (ok. 35 km) oraz Koszycami a granicą z Węgrami (ok. 15 km). Z Preszowa w kierunku północnym zaplanowano drogi jednojezdniowe (w takim standardzie zbudowana jest już obwodnica Svidníka). Pozostałe odcinki na południe od Preszowa zbudowano w standardzie autostrady i podobnie będą wyglądały brakujące odcinki tamtej części Via Carpatia[13].
Węgry
Część trasy prowadząca przez Węgry ma liczyć 230 kilometrów[12].
Rumunia
Przez Rumunię przebiegać ma najdłuższa część trasy o długości 1566 kilometrów[12].