Ulica Raciborska w Katowicach

ulica Raciborska

Śródmieście
ulica Raciborska
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Długość	791 m[1]
Przebieg
ul. Mikołowska pl. ks. dra Józefa Rostka ul. Maksymiliana Wilimowskiego ul. Strzelecka ul. Kozielska ul. ks. bpa S. Adamskiego ul. Koszarowa linia kolejowa Katowice - Bielsko-Biała tereny kolejowe
Położenie na mapie Katowic ulica Raciborska
Położenie na mapie Polski ulica Raciborska
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Raciborska
50°15′16,6″N 19°00′11,7″E

Budynek ASP w Katowicach przy ul. Raciborskiej

Budynek przychodni (ZHSZ) przy ul. Raciborskiej 39/41

Ulica Raciborska od strony ulicy Mikołowskiej

Rzeźba przedstawiająca siedzącą Wiktorię (prawdopodobnie autorstwa Christiana Daniela Raucha) na terenie Katowickiego Centrum Onkologii przy ul. Raciborskiej

Jeden z budynków Katowickiego Centrum Onkologii, dawniej Szpitala im. Stanisława Leszczyńskiego

Ulica Raciborska w Katowicach – jedna z ważniejszych ulic w katowickiej dzielnicy Śródmieście, swą nazwę wzięła od Raciborza.

Przebieg

Ulica Raciborska zaczyna swój bieg skrzyżowaniem z ulicą Mikołowską, biegnie obok placu dra Józefa Rostka (w czasach niemieckich Nikolaiplatz^[2]), krzyżuje się z ul. Strzelecką, ul. Kozielską i ul. ks. bpa St. Adamskiego. Za przejazdem kolejowo-drogowym dobiega do zabudowań kolejowych (Zakład Taboru w Katowicach), gdzie kończy swój bieg.

Historia

W 1878 w rejonie dzisiejszych ulic Mikołowskiej i Raciborskiej uruchomiono hutę żelaza "Ludwig" (późniejsza odlewnia brązu "Münster")^[3]. W latach dwudziestych XX wieku radca budownictwa miejskiego w Urzędzie Miasta Katowice (Magistrat) – Lucjan Sikorski – zaprojektował przy ulicy Raciborskiej kolonię urzędniczą, która odwoływała się bezpośrednio do najnowszych tendencji w europejskiej architekturze mieszkaniowej. Lucjan Sikorski, razem z pracującym także w Magistracie Tadeuszem Łobosem, w 1926 na Ogólnopolskiej Wystawie Budowlanej i Drogowej we Lwowie zgłosili projekt "zabudowy blokowej mieszkań", który dwa lata później został zrealizowany w postaci kolonii przy ul. Raciborskiej. W okresie między styczniem a wrześniem 1928 wzniesiono dwadzieścia domów, połączonych szeregowo w trzy bloki skierowane ścianami szczytowymi do ulicy. W prześwitach pomiędzy nimi ulokowano jednokondygnacyjne sklepy, zamykające przestrzenie między blokami w rodzaj podwórza służącego wyłącznie mieszkańcom kolonii. Poszczególne bloki tworzą sumarycznie potraktowane prostopadłościany, których podstawową artykulację stanowią okna i balkony, ozdobione zróżnicowaną dekoracją ceramiczną z rytmicznie grupowanych poziomych układów pasów (tak zwane "szczypanki")^[4].

W 1904 pod numerem 27 otwarto Szpital Miejski. W latach międzywojennych XX w. szpitalne budynki powiększono^[5]. Pod numerem 28 w 1912 otwarto Miejski Szpital Dziecięcy^[5]. W dwudziestoleciu międzywojennym pod numerem 29^[6] działał przytułek dla starców^[7]. Na końcu ulicy w tym czasie wybudowano kąpielisko "Bugla"^[8].

W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922) ulica nosiła nazwę Kronprinzenstraße. W latach międzywojennych 1922–1939 ul. Raciborska. W latach niemieckiej okupacji Polski (1939–1945) Ratiborerstraße. W latach 1945–1946 ponownie ul. Raciborska, od 11 października 1946^[9] ul. Karola Świerczewskiego^[2].

Obiekty zabytkowe

Przy ul. Raciborskiej znajdują się następujące obiekty:

• budynek AWF im. Jerzego Kukuczki w Katowicach (ul. Raciborska 1), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu^[10];
• Instytut Kształcenia Handlowego w Katowicach projektu Zbigniewa Rzepeckiego z 1937, ukończony w 1939 (ul. Raciborska 3)^[11];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 9)^[10];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 11)^[10];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 13)^[10];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 14, 16), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu^[10];
• budynek biurowy WSK (ul. Raciborska 15), wzniesiony w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu funkcjonalizmu^[10]; obecnie mieści się tu Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa;
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 17), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu^[10];
• familok kopalni "Wujek" (ul. Raciborska 18), wybudowany na początku XX wieku w stylu późnego historyzmu^[10];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 19), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu^[10];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 22), wzniesiona w 1905 w stylu modernizmu/historyzmu^[10];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 24), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu/neobaroku^[10];
• zespół budynków szpitala – obecnie Katowickiego Centrum Onkologii (d. szpital im. Stanisława Leszczyńskiego) (ul. Raciborska 27), wzniesiony w 1904 w stylu historyzmu, przebudowany w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu funkcjonalizmu^[10]; na terenie szpitalnego dziedzińca znajduje się odlana z brązu rzeźba przedstawiająca siedzącą Wiktorię (Wiktoria rzucająca wieniec), wykonana między 1888 a 1891 w berlińskiej fimie Hermanna Gladenbecka (rzeźbę wpisano do rejestru zabytków ruchomych 14 stycznia 2009, nr rej. B/133/09)^[12];
• dawny Szpital Dziecięcy (ul. Raciborska 28), wybudowany w 1922 w stylu modernizmu/funkcjonalizmu^[10]
• kolonia urzędnicza projektu Lucjana Sikorskiego (ul. Raciborska 31, 33, 35) z 1928^[11], wzniesiona w stylu funkcjonalizmu^[10]; w dwudziestoleciu międzywojennym pod numerem 33 istniało Przedszkole Miejskie^[13];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 32, ul. bpa St. Adamskiego 1)^[10];
• kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 34/36)^[10];
• budynek katowickiej Akademii Sztuk Pięknych (ul. Raciborska 37) – w okresie międzywojennym w jej budynku mieściło się kasyno oficerskie, budynek został wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1434/91 z 5 września 1991, obecnie nr rej. A/832/2021^[14]), wzniesiony około 1930 według projektu L. Sikorskiego w stylu modernizmu^[15];
• czteropiętrowy murowany budynek – kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 38)^[10], wzniesiony po 1922, posiada dach kryty dachówką^[16];
• dwupiętrowy murowany budynek Zakładu Higieny Środków Żywnościowych^[17], wzniesiony w latach 1931–1932 przy ul. Raciborskiej 39, 41^[18], w stylu funkcjonalizmu według projektu architekta Kozłowskiego^[10]; obecnie mieści się w nim przychodnia; wartość budynku na dzień 1 września 1939 wynosiła 2 200 000 złotych^[19];
• willa mieszkalna (ul. Raciborska 42), wybudowana w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu modernizmu^[10];
• zabytkowy budynek (ul. Raciborska 48), wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/861/2021^[20] z 7 maja 1992^[14]); wzniesiony w 1932 przez firmę budowlaną inżyniera Jana Piechulka, według jego planów jako dom własny, w stylu funkcjonalizmu^[15];
• zespół lokomotywowni w rejonie węzła kolejowego stacji Katowice (ul. Raciborska 58)^[21]; lokomotywownię wzniesiono na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego/modernizmu^[10]; 16 grudnia 2021 do rejestru zabytków pod numerem A/920/2021 wpisano dwuwachlarzową halę lokomotywowni wraz z dwiema obrotnicami, wieżą ciśnień i przyległym budynkiem dawnej ślusarni^[22];
• wieża ciśnień na terenach kolejowych, wybudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego/modernizmu (nr rej. A/920/2021 z 16 grudnia 2021)^[10].

Instytucje

Przy ul. Raciborskiej swoją siedzibę mają: Koleje Śląskie^[23], Katowickie Centrum Onkologii (do 2016 jako Szpital im. Stanisława Leszczyńskiego)^[24], Galeria na Schodach, Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa^[25], Zespół Szkół Ekonomicznych im. Wojciecha Korfantego^[26], Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna.

Zobacz też

• Zmiany nazw ulic i placów w Katowicach
• Katowicki Klub Karate Kyokushin Dojo Machulec

Przypisy

1. Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 163. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
2. Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
3. Lech Szaraniec: Górny Śląsk: przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka - Muza, 1997, s. 48. ISBN 83-7079-875-6.
4. W. Odorowski, Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922–1939, Katowice 1994, ss. 92–94.
5. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 76. ISBN 978-83-7729-021-7.
6. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 80. ISBN 978-83-7729-021-7.
7. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 78. ISBN 978-83-7729-021-7.
8. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 89. ISBN 978-83-7729-021-7.
9. Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 384. ISBN 83-85831-35-5.
10. Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
11. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 33. ISBN 978-83-7729-021-7.
12. Michał Bulsa, Za ponad 660 tys. złotych miasto dofinansuje remonty trzech zabytków. M.in. katedry i kościelnych organów (pol.) infokatowice.pl [dostęp 2024-02-18]
13. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 117. ISBN 978-83-7729-021-7.
14. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2011-06-27] .
15. Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
16. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 183. ISBN 83-913341-0-4.
17. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 32. ISBN 978-83-7729-021-7.
18. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 71. ISBN 978-83-7729-021-7.
19. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 182. ISBN 83-913341-0-4.
20. SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13]
21. Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-06-27]
22. ;Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 22 grudnia 2021 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-12-25]
23. Koleje Śląskie - kontakt
24. Szpital im. Stanisława Leszczyńskiego w Katowicach. Historia. www.szpital.net.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
25. Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach. www.rckik-katowice.com.pl, 2003. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
26. Zespół Szkół Ekonomicznych im. Wojciecha Korfantego. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-03)]. (pol.).

Bibliografia

• E. Wieczorek; Spacery po Katowicach, Urząd Miasta Katowice: Wydział Promocji i Współpracy z Zagranicą, Katowice Grudzień 2003, ISBN 83-918152-5-0.
• K. Szaraniec, L. Szaraniec, K. Szarowski, Katowice i Górnośląski Okręg Przemysłowy, Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Katowice 1980, s. 15.
• Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.