|
Studium rysunkowe drzwi kościoła w Jędrzejowie Stanisława Masłowskiego
Drzwi kościoła w Jędrzejowie – studium rysunkowe polskiego malarza Stanisława Masłowskiego (1853–1926) z około 1878 roku, znajdujące się (2022) w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, opatrzone u góry po prawej sygnaturą: "Drzwi kościoła w Jędrzejowie St.Masłowski".
Opis
Studium rysunkowe przedstawia dociekliwie realistyczny, szczegółowo potraktowany widok okutych metalem drzwi wejściowych do kościoła w Jędrzejowie. Z sygnatury ołówkiem (u góry po prawej) nie wynika, o którym kościele mowa. Można jednak przypuszczać, że jest to Kościół Świętej Trójcy, w którym znajduje się epitafium dziadka artysty, Wincentego Danilewicza, który od 1844, jako emerytowany sekretarz kancelarii Senatu Królestwa Kongresowego w Warszawie i główny archiwista Heroldii Królestwa Kongresowego, mieszkał w Jędrzejowie i tamże umarł 23 marca 1878 w wieku 90 lat.[3]
Zwraca uwagę fakt, że oszacowanie daty powstania szkicu jest zbieżne z datą śmierci dziadka artysty. Ta zbieżność wydaje się nieprzypadkowa, jest bowiem możliwe, że Masłowski, który od 1871 mieszkał w Warszawie[4] przyjechał w tymże 1878 roku, to jest roku śmierci swego dziadka do Jędrzejowa, gdzie wykonał omawiany rysunek. Wykonał go zapewne wraz z licznymi innymi, nieznanymi, zniszczonymi i zaginionymi później w latach wojennych pracami rysunkowymi i akwarelami. Omawiany szkic należy prawdopodobnie do owych nielicznych (ok. 10%) prac artysty ocalałych z pożogi wojennej, spośród wspominanej przez syna artysty, historyka sztuki - bogatej rysunkowej i akwarelowej spuścizny malarza z tego okresu[5].
Realistyczny - "dokumentalny" sposób potraktowania tematu w niniejszym studium jest widoczny w formie subtelnych walorowych przejść i w niezwykle drobiazgowym ujęciu szczegółów: płaskowników i okuć blaszanych, zawiasów, nitów, kołków dekoracyjnych, zamków, kluczy, także uszkodzeń, zarysowań i wszelkich innych elementów tzw. patyny czasu.
Dane uzupełniające
Omawiane studium było reprodukowane w:
Niniejsze Studium pochodzi z wczesnego okresu twórczości - wówczas dwudziestopięcioletniego malarza. Dowodzi ono dążenia młodego artysty do osiągnięcia, dokumentarnego autentyzmu otaczającej go rzeczywistości. Jest ono rezultatem szczęśliwego wprowadzania w życie szeroko znanych, podstawowych zaleceń jego nauczyciela Gersona, by "rysować wszystko bez wyjątku - ziemię, kamienie, niebo, trawy, drzewa, wszelkie zwierzęta, nawet drobne, jak żaby i owady [...] nie opuszczać żadnej sposobności nastręczającej się do studiowania natury, tak w stanie spoczynku, jak i w stanie ruchu. [...] Wskazówki Gersona spotykały się z wrodzoną dyspozycją Masłowskiego; z żywiołową pasją tworzył on setki oryginalnych rysunków i dziesiątki drobnych akwarel, a niekiedy i olejów"[6]
Studium - choć odległe tematycznie i w czasie - jest bliskie pod względem techniki rysunkowej i formy późniejszym o dziesięciolecie pracom Masłowskiego, w których Tadeusz Dobrowolski (1960) zwracał uwagę na zacieśnianie się (od około 1880 roku) "związków artysty z naturą i żywym modelem" i podkreślał, że dowodzą tego "doskonałe rysunki w rodzaju pełnego ekspresji 'Domokrążcy' z r. 1884". Tu należy wyjaśnić, że cytowanemu autorowi chodziło o zatytułowany pod odmienną nazwą rysunek: 'Tragarz'[7].
Porównując niniejsze "Drzwi" z innymi pracami artysty z tego samego roku, albo z sąsiednich lat - takimi, jak "Cyganka" (1877), albo "Dziewczynka ukraińska" (1878) - można uzasadnić pytanie: 'Czy pochodzą one od tego samego twórcy?' - tak dalece różnią się sposobem potraktowania tematu i techniką ich wykonania.
Literatura
- Polski Słownik Biograficzny, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk, 1975, wyd. "Ossolineum", tom XX/1, zesz.84
- Tadeusz Dobrowolski: Nowoczesne malarstwo polskie, t. II, Wrocław - Kraków, 1960, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo
- Stanisław Masłowski - Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław, 1957, wyd. "Ossolineum"
- Stanisław Masłowski Akwarele 12 reprodukcji barwnych, wstęp opracował i dokonał wyboru materiału ilustracyjnego Maciej Masłowski, Wydawnictwo Sztuka, Warszawa 1956
Przypisy
- ↑ Tak datuje ten szkic syn artysty, historyk sztuki, Maciej Masłowski w podpisie pod jego reprodukcją i spisie ilustracji w opracowaniu: Stanisław Masłowski - Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław, 1957, wyd. "Ossolineum", ilustracja poza tekstem nr 18 - "Drzwi żelazne kościoła w Jędrzejowie, rys. oł., ok. 1878 r., pracownia fot. Muzeum Narodowego w Warszawie (Wł. Muzeum Narodowego w Warszawie)"
- ↑ Rok 1878 - to rok śmierci dziadka artysty, Wincentego Danilewicza, który od 1844, jako emerytowany sekretarz kancelarii Senatu Królestwa Kongresowego w Warszawie i główny archiwista Heroldii Królestwa Kongresowego, mieszkał w Jędrzejowie i tamże umarł 23 marca 1878 w wieku 90 lat, jak to podano w epitafium w Kościele Świętej Trójcy w Jędrzejowie (fot. Andrzej Sokołowski, listopad 2018). Prawdopodobnie rok 1878 - był datą odwiedzin Jędrzejowa przez jego wnuka, Stanisława Masłowskiego - zob.epitafium Wincentego Danilewicza: Plik:Wincenty Danilewicz Epitaph at Holy Trinity Church in Jędrzejów, Poland.jpg
- ↑ Zob.epitafium w Kościele Świętej Trójcy (fot. Andrzej Sokołowski, listopad 2018): Plik:Wincenty Danilewicz Epitaph at Holy Trinity Church in Jędrzejów, Poland.jpg
- ↑ Zob.: Masłowski Stanisław (1853–1926) - hasło w: Polski Słownik Biograficzny, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk, 1975, wyd. "Ossolineum", tom XX/1, zesz.84, s.129
- ↑ Stanisław Masłowski - Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław, 1957, wyd. "Ossolineum", s.59.
- ↑ Stanisław Masłowski Akwarele 12 reprodukcji barwnych, wstęp opracował i dokonał wyboru materiału ilustracyjnego Maciej Masłowski, Wydawnictwo Sztuka, Warszawa 1956, ss.4-5.
- ↑ Tadeusz Dobrowolski: Nowoczesne malarstwo polskie, t. II, Wrocław - Kraków, 1960, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, s.270.
|
|
