PROFILBARU.COM

Wojciech Gerson
Data i miejsce urodzenia	1 lipca 1831 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	25 lutego 1901 ; Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	realizm
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Wojciech Gerson (ur. 1 lipca 1831 w Warszawie, zm. 25 lutego 1901 tamże) – polski malarz, pejzażysta, przedstawiciel realizmu, historyk sztuki, tłumacz i pedagog, członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1896 roku^[1].

Młodość

Urodził się w rodzinie drobnego przemysłowca. W 1844 rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych. W 1853 uzyskał stypendium na dalsze studia w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu^[2], warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, od 1856 u Leona Cognieta w Paryżu, w 1858 osiedlił się w Warszawie.

Uczniowie

Wojciech Gerson był członkiem założycielem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (1860). Profesor w warszawskiej Klasie Rysunkowej (1872–1896). Był publicystą oraz krytykiem sztuki piszącym do wielu warszawskich czasopism. Napisał kilka książek m.in. biografię zmarłego 1868 malarza Józefa Simmlera oraz podręcznik anatomii dla artystów. Przetłumaczył na język polski Traktat o malarstwie (1651) Leonarda da Vinci.

Kształciło się u niego wielu przyszłych wybitnych artystów, m.in. Alfred Kowalski, Aleksander Borawski, Eligiusz Niewiadomski, Antoni Piotrowski, Józef Chełmoński, Józef Pankiewicz, Leon Wyczółkowski, Ludomir Benedyktowicz, Wacław Chodkowski, Władysław Podkowiński, Jan Gwalbert Olszewski, Czesław Tański, Józef Rapacki^[3], Ignacy Strubel, Michał Marczewski, a także artystki, m.in. Anna Bilińska-Bohdanowiczowa^{[potrzebny przypis]}.

Chełmoński po latach pisał o nim, że był dla niego wzorem artysty, który dla sztuki jest w stanie poświecić wszystko, włącznie z życiem rodzinnym^[4].

Główne dzieła

Ważniejsze prace wydał w litografiach: Widoki Warszawy, Ubiory ludu polskiego. Ilustruje dzieła historyczne, jak: „Hetmani polscy” i inne. Pierwszy wielki obraz historyczny wystawił w Paryżu, (Margrabia Gero i Słowianie, ob. w Muzeum Narodowym w Krakowie), następnie liczne obrazy z historii Polski (Kopernik w Rzymie, wykładający swój system, Zamordowanie Przemysława II). Bardziej oryginalne są jego dekoracje w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa i w sali Zakładu Kredytowego w Warszawie, jak i krajobrazy tatrzańskie.

Gerson zajmował się także architekturą i krytyką sztuki. W swojej sztuce koncentrował się na tematach patriotycznych, sielankowych i pejzażach górskich.

Aktywny działacz parafii ewangelicko-augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie. W latach 1898–1901 Prezes Kolegium Kościelnego.

Pochowany został na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie przy ulicy Młynarskiej (aleja 29, grób 1)^[5]. Jego córką była rzeźbiarka i pisarka Maria Gerson-Dąbrowska pochowana na Powązkach, kw. 39 - 4 - 17^{[potrzebny przypis]}.

Upamiętnienie

Jest patronem ulic m.in. w Warszawie^[6], Lesznie^[7] czy we Wrocławiu^[8]. Jest także patronem Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Warszawie^[9].

Galeria

Cmentarz w górach (1894), Muzeum Narodowe w Warszawie
Kazimierz Odnowiciel wracający do Polski (1887), Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Kazimierz Wielki i Żydzi (1874), Muzeum Narodowe w Warszawie
Kiejstut i Witold więźniami Jagiełły (1873), Muzeum Sztuki w Łodzi
Królowa Ryksa (1891), Muzeum Mazowieckie w Płocku
Łokietek pod Ojcowem (1890), Lwowska Galeria Sztuki
Odpoczynek w szałasie tatrzańskim (1862), Zamek Królewski w Warszawie
Opłakane apostolstwo (1866), Muzeum Narodowe w Krakowie
Pożegnanie Jana III z rodziną przed wyprawą wiedeńską (1882), Muzeum Mazowieckie w Płocku
Przy studni (1870), Muzeum Narodowe w Warszawie
Zabójstwo Przemysła II w Rogoźnie (1881), Muzeum Narodowe w Warszawie
Zjawa Barbary Radziwiłłówny (1868), Muzeum Narodowe w Poznaniu
Zwał skalisty w Dolinie Białej Wody w Tatrach (1892), Muzeum Narodowe w Warszawie
Zygmunt Stary ze Stańczykiem na Wawelu (1895), Muzeum Narodowe w Warszawie
Jedna z bajek Stanisława Jachowicza pt. „Pasterz i Wilk” ze zbioru bajek wydanego w 1860 roku w Warszawie ilustrowanych przez Wojciecha Gersona

Potomkowie

Jego córka Maria Gerson-Dąbrowska była pisarką i malarką, żoną powieściopisarza Ignacego Dąbrowskiego. Prawnukiem Gersona był Michał Witwicki, architekt i konserwator zabytków.

Przypisy

↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. 1909 R.40, s. 9.
↑ Witz 1970 ↓, s. 120.
↑ Józef Rapacki [online], desa.pl [dostęp 2020-01-14] .
↑ Chełmoński w Warszawie. Wielka wystawa prac artysty w Muzeum Narodowym - Dla Kultury [online], 26 września 2024 [dostęp 2024-10-02] (pol.).
↑ śp. Wojciech Gerson
↑ Gersona Wojciecha Warszawa, Ulica, 03-307 [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2024-02-11] (pol.).
↑ Gersona Wojciecha Leszno, Ulica, 64-100 [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2024-02-11] (pol.).
↑ Gersona Wojciecha Wrocław (Wrocław-Śródmieście), Ulica, 51-664 [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2024-02-11] (pol.).
↑ Strona główna - Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. W. Gersona w Warszawie - Portal Gov.pl [online], Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. W. Gersona w Warszawie [dostęp 2024-02-11] (pol.).

Bibliografia

Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934–1939)
Armand Vetulani: Wojciech Gerson. Wiedza Powszechna, Warszawa 1952.
IgnacyI. Witz IgnacyI., Polscy malarze, polskie obrazy, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1970 .