Stephen Edwin King (ur. 21 września1947 w Portland) – amerykański pisarz specjalizujący się w literaturze grozy. W przeszłości wydawał książki pod pseudonimem Richard Bachman, oraz jako John Swithen. Jego książki rozeszły się w nakładzie przekraczającym 350 milionów egzemplarzy, co czyni go jednym z najbardziej poczytnych pisarzy na świecie[1].
W 2003 został odznaczony prestiżowym Medalem za Wybitny Wkład w Literaturę Amerykańską (Medal for Distinguished Contribution to American Letters, DCAL) przez National Book Foundation, a w 2014 – Narodowym Medalem Sztuki[3].
Stephen King ma córkę i dwóch synów, również pisarzy: Owena Kinga (ur. 21 lutego 1977) oraz Joe Hilla (ur. 4 czerwca 1972).
Zanim odniósł sukces jako pisarz, pracował jako nauczyciel języka angielskiego w szkole.
Życiorys
Wczesne lata
Kiedy King miał 3 lata, jego ojciec, Donald Edwin King, opuścił rodzinę. Jego matka, Nellie Ruth Pillsbury, wychowała samotnie syna i jego adoptowanego starszego brata – Davida. Często mieli problemy finansowe. Przeprowadzili się do domu rodzinnego Ruth, do Durham w stanie Maine, ale mieszkali czasowo w Fort Wayne, w stanie Indiana oraz w Stratford, stan Connecticut.
Jako dziecko, King był świadkiem nieszczęśliwego wypadku – jeden z jego przyjaciół został potrącony przez pociąg i zmarł[4].
King uczęszczał do Durham Elementary School i Lisbon Falls High School (matura 1966), w stanie Maine. Stracił wiarę w zorganizowaną religię w liceum. Chociaż nie jest konwencjonalnie religijny, twierdzi, że wierzy w Boga[5].
Zaczął pisać bardzo wcześnie. Namówiła go do tego matka. Dostał od niej na Boże Narodzenie pierwszą maszynę do pisania marki Royal. W 1960 r. napisał pierwsze opowiadanie, które wysłał do wydawcy. Niestety, bez odpowiedzi. Pierwszym, które udało mu się opublikować, było Byłem nastoletnim rabusiem grobów, które Mike Garret (wydawca) opublikował pod tytułem W półświecie grozy.
Stworzył wraz z bratem niskonakładową gazetkę o tytule Dave’s Rag, którą rozprowadzali po rodzinnym miasteczku. W szkole napisał opowiadanie oparte na filmie Studnia i wahadło, wydał je we własnym wydawnictwie, które zatytułował V.I.B., i sprzedawał przyjaciołom. Kiedy nauczyciele odkryli ten proceder, zmusili go do oddania zysków ze sprzedaży. Jako dziecko uwielbiał oglądać filmy, czytać komiksy oraz serię książek Opowieści z krypty.
W latach 1966–1971 King studiował anglistykę na University of Maine, w Orono. Od drugiego roku pisał felietony do studenckiej gazety Maine Campus, zatytułowanej King’s Garbage Truck. Studia ukończył w 1970 roku, tym samym nabył prawo do nauczania języka angielskiego na poziomie licealnym. Rok po studiach, w 1971 roku, poślubił Tabithę Spruce[6]. Mają trójkę dzieci – Naomi Rachel, Owena Phillipa i Joe Hilla. Aby opłacić studia, King pracował w wielu zawodach, również w pralni przemysłowej. Następnie uczył angielskiego w Hampden Academy, w Hampden, stan Maine[7]. Rodzina Kingów miała spore problemy finansowe, dlatego Stephen pisał opowiadania (większość była publikowana w męskich magazynach), aby związać koniec z końcem. Jak pisze we wstępie do Carrie, jeśli jedno z ich dzieci przeziębiło się, Tabitha żartowała „Dalej, Steve, wymyśl jakiegoś potwora”[8]. Stephen King miał przez ponad dziesięć lat problemy z alkoholem.
W drodze do sławy
Dom Stephena Kinga w Bangor
W tym okresie, King rozpoczął wiele powieści. Pierwsza, Carrie, miała początkowo być zwykłym opowiadaniem, jednak przerodziła się w coś większego. Jest to opowieść o młodej dziewczynie obdarzonej paranormalnymi zdolnościami. King miał problemy z jej ukończeniem, zniechęcony wyrzucił ją raz do śmieci. Dopiero żona odratowała powstającą powieść i zachęciła męża do dalszej pracy. Po ukończeniu powieści King wysłał maszynopis do wydawnictwa Doubleday i zapomniał o niej. Przypomniał sobie, kiedy dostał ofertę wydania jej za 2,5 tys. USD. Krótko później, wartość Carrie wzrosła tak niesamowicie, że Stephen King sprzedał prawa do drugiego wydania swojej powieści za 400 tys. USD. Krótko po wznowieniu, jego matka umarła na raka.
W książce Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika King przyznaje, że w tym czasie był prawie ciągle pijany, a z alkoholizmem walczył ponad dziesięć lat. Dodaje ponadto, że był nietrzeźwy na pogrzebie swojej matki: „Uważam, że poszło mi całkiem nieźle, biorąc pod uwagę, jak bardzo byłem wtedy pijany”. Swój portret jako ojca alkoholika umieścił w jednej ze swoich powieści Lśnienie, do czego nie przyznawał się przez wiele lat, nawet przed sobą. Z nałogu pomogła mu wyjść rodzina i przyjaciele[potrzebny przypis].
Stephen King w chwili obecnej mieszka wraz z żoną w Bangor, stan Maine. Oprócz tego ma rezydencję zimową nad Zatoką Meksykańską w Sarasocie, na Florydzie. Ich dzieci są już dorosłe i żyją osobno. Owen i Joseph są również pisarzami, a jedyna córka Kinga, Naomi, jest minister (duchowną) w Powszechnym Kościele Antytrynitariuszy w Plantation, w stanie Floryda[potrzebny przypis].
Stephen King od wielu lat zajmuje czołowe miejsca w rankingach najbogatszych pisarzy. Jego majątek szacowany jest na około 500 mln dolarów, a niekiedy nawet 700 mln. Sam autor przyznał, że posiada majątek o wartości 500 mln.
Stephen King jest wielkim fanem baseballu, w szczególności drużyny Boston Red Sox. W 1999 roku King napisał powieść Pokochała Toma Gordona, w której zamieścił postać byłego miotacza zespołu Boston Red Sox – Toma Gordona.
King był trenerem drużyny syna Owena Bangor West Team i poprowadził ją do Mistrzostw Małej Ligi stanu Maine w roku 1989. To doświadczenie zaowocowało esejem Pałka niżej, które ukazało się najpierw w magazynie New Yorker, a później w zbiorze opowiadań Marzenia i koszmary. King uważa „Head Down” za jeden ze swoich najlepszych tekstów opartych na faktach. Z pomocą (oraz dotacjami) Stephena i Tabithy Kingów w 1992 roku otwarto w Bangor, w stanie Maine Mansfield Stadium, boisko dla Małej Ligi (które gości zarówno graczy ze szkoły średniej jak i Ligę Seniora).
W 2005 roku King zagrał w filmie Fever Pitch miotacza, który psuje zagranie na początku sezonu.
Filantropia
Od kiedy King odniósł komercyjny sukces, przeznacza duże sumy pieniężne na różne cele filantropijne, głównie w stanie Maine.
Dotacje Kingów przyczyniły się do utrzymania drużyny pływackiej Uniwersytetu Maine w rozgrywkach. Różnego rodzaju dotacje dla lokalnych programów YMCA i YWCA pozwoliły tym organizacjom przeprowadzić najbardziej potrzebne renowacje i udoskonalenia, które w innym wypadku byłyby niemożliwe. Ponadto Stephen King przyznaje corocznie stypendia dla uczniów szkół średnich i college’u.
W lecie 1999 King był w połowie powieści Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika. Do tego czasu miał już ukończoną główną część, jednak odłożył pisanie książki na prawie osiemnaście miesięcy, ponieważ nie wiedział, jak posunąć prace naprzód. King zaznacza, że jest to pierwsza książka, nad którą pracę przerwał od czasu, kiedy pisał Bastion. W końcu zdecydował ponowić pracę nad książką. 17 czerwca zrobił listę pytań, jakie ludzie mogliby mu zadawać odnośnie do pisania; 18 czerwca napisał kolejne cztery strony powieści.
19 czerwca około 16:30 spacerował chodnikiem ulicy 5 w Center Lovell, w Maine. Kierowca Bryan Smith zboczył z trasy przez swojego rottweilera i potrącił Kinga, który wylądował około 4 metry poza chodnikiem ulicy 5.
Zastępca szeryfa hrabstwa Oxford, Matt Baker zanotował, że świadkowie nie zauważyli, żeby kierowca jechał zbyt szybko lub brawurowo[10]. Baker stwierdził również, że King został uderzony od tyłu, podczas gdy oficjalna strona Kinga podaje, że King był zwrócony twarzą do nadjeżdżającego pojazdu. Jednak bezsprzeczne jest, że Smith odwrócił się, by uspokoić psa, skręcił i nie obserwował drogi, kiedy potrącił Kinga.
Pisarza najpierw przetransportowano do Northern Cumberland Hospital w Bridgton, a potem poleciał śmigłowcem do Central Maine Hospital w Lewiston. Jego obrażenia – wielokrotne złamanie biodra, połamane żebra i uszkodzone płuco – unieruchomiły go w szpitalu na prawie trzy tygodnie, do 9 lipca.
Wcześniej tego roku King ukończył prawie całą powieść Buick 8, gdzie jeden z bohaterów ginie w wypadku samochodowym. Sam King uważa, że nie należy upatrywać w tym niesamowitych zbiegów okoliczności. Motyw wypadku samochodowego był już w innych powieściach, takich jak Misery, Martwa strefa, Bezsenność, Christine. Krótko po wypadku King napisał powieść Łowca snów, której główny bohater również został potrącony przez samochód.
Po pięciu operacjach w dziesięć dni i terapii King wznowił prace nad Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika w lipcu, chociaż wciąż bolało go biodro i mógł siedzieć tylko około 40 minut, zanim ból stawał się nie do zniesienia.
Prawnik Kinga i dwóch innych odkupiło od Smitha feralny samochód za 1,5 tys. USD, głównie po to, aby zapobiec jego pojawieniu się na aukcji internetowej. Samochód został później zniszczony na złomowisku, o czym wspomniał King podczas wywiadu. Powiedział również, że miał ochotę potraktować go młotem pneumatycznym[11]. Smith, niepełnosprawny pracownik budowlany, przedawkował leki przeciwbólowe 21 września 2000 (dzień urodzin Kinga) i zmarł w wieku 43 lat.
King wprowadził motyw wypadku również do ostatniej powieści jego serii Mroczna Wieża, gdzie John Jake Chambers ratuje fikcyjną postać Kinga przed potrąceniem przez samochód. W powieści Roland Deschain hipnotyzuje Kinga i Bryana Smitha, aby zapomnieli o tym wydarzeniu.
Najnowsze wydarzenia
W 2002 Stephen King ogłosił, że zamierza przestać pisać z powodu dokuczliwego bólu, który przeszkadza mu szczególnie podczas siedzenia, jednak do tej pory nie zaniechał pisania.
Od 2003 prowadzi własną kolumnę w magazynie Entertainment Weekly, zazwyczaj w co trzeci tydzień. Kolumna nazywa się „The Pop of King” i odnosi się bezpośrednio do tytułu Michaela Jacksona – „The King of Pop”.
W październiku 2005 King podpisał kontrakt z wydawnictwem Marvel Comics na wydanie 7-tomowego komiksu opartego na cyklu Mroczna Wieża, zatytułowanego The Gunslinger Born. Scenariusz do serii skupiającej się na przygodach młodego Rolanda Deschaina napisał Robin Furth, dialogi Peter David, a ilustracje wykonał Jae Lee. Pierwszy numer został opublikowany 7 lutego 2007 o północy w sklepie z komiksami na Times Square w Nowym Jorku[12][13]. Sprzedano ponad 200 tysięcy egzemplarzy do marca 2007 roku[14].
W czerwcu 2006 Stephen King pojawił się w pierwszym odcinku internetowego talk-showAmazon Fishbowl, prowadzonym przez Billa Mahera. W tym roku wydał także powieść Komórka.
King wspiera małe wydawnictwa. Zielona mila i Colorado Kid zostały wydane przez dwa małe wydawnictwa. Obie książki zawierają autografy Kinga i ilustratora. Ponad połowa publikacji książek Kinga była wznowiona w limitowanych (podpisanych przez Kinga) edycjach.
14 lutego 2007 serwis internetowy Joblo.com[15] zapowiedział, że trwają rozmowy między J.J. Abramsem (reżyser popularnego serialu Zagubieni) i Kingiem w sprawie adaptacji epickiej serii Mroczna Wieża.
W czerwcu 2007 King opublikował powieść Blaze, którą napisał we wczesnych latach 70. pod pseudonimem Richard Bachman.
Ręka mistrza, a także zbiór 13 opowiadań zatytułowanych Po zachodzie słońca, niektórych wcześniej niepublikowanych.
10 listopada 2009 opublikował powieść Pod kopułą, która jest jedną z jego najdłuższych książek (928 stron).
16 lutego 2010 King poinformował przez swoją stronę internetową, że jego następna książka będzie zbiorem czterech wcześniej niepublikowanych nowel, której angielski tytuł brzmi Full Dark, No Stars.
W latach 70. i 80., po wielkim sukcesie jako pisarz horrorów, King opublikował kilka powieści – Rage (1977), Wielki marsz (The Long Walk) (1979), Ostatni bastion Barta Dawesa (Roadwork) (1981), Uciekinier (The Running Man) (1982) oraz Chudszy (Thinner) (1984) pod pseudonimem Richard Bachman. Po sukcesie powieści Carrie i Miasteczko Salem King postanowił wydać wcześniejsze powieści, ponieważ jednak wydanie czterech książek po sobie nie było korzystne, zdecydowano się użyć pseudonimu. Nawiązuje on z jednej strony do pseudonimu Donalda Westlake’a Richard Stark, z drugiej zaś do nazw lubianego przez Kinga zespołu Bachman-Turner Overdrive. Ponadto King chciał sprawdzić, czy uda mu się powtórzyć sukces, czy też jego sława jest tylko zbiegiem okoliczności. Ujawnienie faktu, że Bachman i King to ta sama osoba nastąpiło w 1985.
King zadedykował książkę Mroczna połowa (1989) swojemu pseudonimowi. W 1996 roku Stephen King wydał powieść Desperacja oraz pod pseudonimem, Regulatorzy. Te powieści są jakby swoim lustrzanym odbiciem – powtarzają się bohaterowie, częściowo pokrywa się akcja, zmieniają się jednak okoliczności i szczegóły. Ktoś niewtajemniczony mógłby odnieść wrażenie, że popełniono plagiat.
W 2006, podczas konferencji prasowej w Londynie, King oświadczył, że odnalazł inną powieść Bachmana zatytułowaną Blaze. Została wydana 12 czerwca 2007 roku w Wielkiej Brytanii i w USA. Maszynopis został odnaleziony na Uniwersytecie stanu Maine. King zmienił nieco treść książki z 1973 roku dostosowując ją do dzisiejszych realiów.
Warsztat literacki
W książce Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika King dokonał analizy swojego warsztatu. King wierzy, że dobra książka nie może powstać całkowicie „świadomie”, ale nie może też być napisana „od ręki”. Według niego pisarz powinien się skupić na pojedynczym „nasieniu” i pozwolić, by powieść z niego wykiełkowała. King często zaczyna pisać książkę nie wiedząc jak ją skończy. Wspomina, że będąc w połowie pisania serii Mroczna Wieża, mając prawie 30-letnie doświadczenie pisarskie, otrzymał list od kobiety, która miała raka i prosiła, aby zdradził jej zakończenie serii, ponieważ prawdopodobnie nie doczeka publikacji ostatniego tomu. Wtedy dopiero zdał sobie sprawę, że nie wie, jak ten cykl się skończy. King wierzy w swój styl pisarski i twierdzi, że najlepsze rzeczy pisze, kiedy nie ma żadnego planu. W Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika King porównuje pisanie do pracy w wykopaliskach. Odnaleziona skamieniałość już jest uformowana, trzeba ją tylko „wydobyć”, oczyścić ze zbędnego osadu. Podobnie King „wydobywa” swoje powieści na światło dzienne.
King jest lubiany za swoją wnikliwość w szczegóły, kontynuacje introspekcji; wiele powieści, które z pozoru wydają się niezwiązane ze sobą, łączą drugoplanowi bohaterowie, fikcyjne miasta, albo odniesienia do wydarzeń z poprzednich książek.
Książki Kinga są zapełnione licznymi odniesieniami do amerykańskiego folkloru i kultury, z których wyciąga mroczne strony i wokół nich buduje powieści. Wielu jego bohaterów musi stoczyć walkę ze swoim strachem, ze swoimi słabościami. Częstymi tematami w jego twórczości są: zbrodnie, wojny (szczególnie wojna wietnamska), przemoc, zdolności paranormalne i rasizm.
Jest również lubiany za swój nieformalny język; często odwołuje się do „Stałych Czytelników” albo „przyjaciół z sąsiedztwa”, co uprzyjemnia lekturę.
Stephen King ma bardzo prosty przepis, jak zostać dobrym pisarzem: „Czytaj cztery godziny dziennie i pisz cztery godziny dziennie. Jeśli nie masz na to wystarczająco dużo czasu, to nie oczekuj, że będziesz dobrym pisarzem”.
King znalazł również definicję talentu pisarskiego: „Jeśli piszesz coś, za co ktoś daje ci czek, jeśli pomyślnie spieniężysz czek i płacisz tymi pieniędzmi rachunek za prąd, to można powiedzieć, że jesteś utalentowany”[16].
Krótko po wypadku samochodowym King napisał po raz pierwszy powieść ręcznie – Łowca snów, za pomocą pióra marki Waterman, które nazwał „najlepszą na świecie maszyną do pisania”.
Oto lista filmów powstałych na podstawie twórczości Stephena Kinga (włączając powieści pisane jako Richard Bachman):
Lata 70.
1976 – Carrie (na podst. powieści pod tym samym tytułem)
1979 – Miasteczko Salem (film telewizyjny na podst. powieście pod tym samym tytułem)
Lata 80.
1980 – Lśnienie (na podst. powieści pod tym samym tytułem)
1982 – Koszmarne opowieści (segmenty The Lonesome Death of Jordy Verrill oraz The Crate na podst. opowiadań Weeds i The Crate)
1982 – The Boogeyman (krótkometrażowy film na podst. opowiadania Czarny Lud ze zbioru Nocna zmiana)
1983 – Cujo (na podst. powieści pod tym samym tytułem)
1983 – Martwa strefa (na podst. powieści pod tym samym tytułem)
1983 – Christine (na podst. powieści pod tym samym tytułem)
1983 – Disciples of the Crow (krótkometrażowy film na podstawie opowiadania Dzieci kukurydzy)
1983 – The Woman in the Room (krótkometrażowy film)
1984 – Dzieci kukurydzy (na podst. opowiadania pod tym samym tytułem)
1984 – Podpalaczka (na podst. powieści pod tym samym tytułem)
1985 – Oko kota (segmenty Quitters, Inc. oraz The Ledge na podst. opowiadań pod tymi samymi tytułami ze zbioru Nocna zmiana)
1985 – Srebrna kula (na podst. powieści Rok wilkołaka)
1985 – Word Processor of the Gods (odcinek serialu Opowieści z ciemnej strony na podst. opowiadania pod tym samym tytułem ze zbioru Szkieletowa załoga)
1986 – Gramma (odcinek serialu Strefa mroku na podst. opowiadania pod tym samym tytułem ze zbioru Szkieletowa załoga)
1986 – Maksymalne przyspieszenie (Maximum Overdrive) (na podst. opowiadania Ciężarówki ze zbioru Nocna zmiana; reżyserem King)
.jpg)
