28 marca 1917 Berlin
3 marca 2003 Częstochowa
polska
Politechnika Warszawska
Seminarium Duchowne w Częstochowie
Kościół św. Antoniego w Kiełczygłowie
Stanisław Nikodem Pospieszalski (ur. 28 marca 1917 w Berlinie, zm. 3 marca 2003 w Częstochowie) – polski architekt inżynier, autor polichromii i historyk sztuki.
Stanisław Nikodem Pospieszalski urodził się w polsko-niemieckiej rodzinie w Berlinie 28 marca 1917 roku. Ojciec Marian Antoni Pospieszalski (1876–1952) był polskim architektem i urbanistą[1], matka Helena Meiners była Niemką[a]. Dzieciństwo spędził w Poznaniu. Rodzina został wysiedlona przez Niemców w grudniu 1939 roku. Pospieszalscy zamieszkali na plebanii kościoła pw. św. Barbary w Częstochowie. Podczas okupacji niemieckiej Stanisław Pospieszalski studiował architekturę na podziemnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich w Częstochowie[b]. Jako student wziął udział w konspiracyjnych akademickich ślubach złożonych w sanktuarium na Jasnej Górze. Jego podpis figuruje obok autografu Karola Wojtyły[2][3][4].
Studia architektoniczne ukończył w 1949 roku. Jego działalność zawodowa przypadła na czasy stalinowskie i gomułkowskie. Pracował jako konserwator zabytków, był zatrudniony jako architekt częstochowskiej kurii diecezjalnej. Był twórcą polichromii, projektów witraży, ołtarze, tabernakulów, projekty budynków plebanii i otoczenia świątyń. Projektował konfesjonały, balustrady, epitafia, sarkofagi oraz elementy wyposażenia kościołów. W latach 1948–1954 wybudowano według projektu Pospieszalskiego kościół parafialny pw. św. Antoniego z Padwy w Kiełczygłowie. Kościół zdobią bogate polichromie, przedstawiające żywot patrona, których autorem był architekt. Było to o tyle trudne, że miejscowy proboszcz prałat Józef Aleksander Janson został przez władze komunistyczne uwięziony i od stycznia 1949 do 9 stycznia 1953 nie przebywał na terenie parafii[5][6]. W 1954 Pospieszalski kierował pracami restauracyjnymi kościoła św. Barbary w Częstochowie, w latach 1969–1974 przebudową częstochowskiego kościoła św. Jakuba. W 1968 architekt wygrał konkurs na szkicowy projekt przebudowy kościoła św. Jakuba. Podczas prowadzonych przez Pospieszalskiego prac restauracyjnych w Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej na Jasnej Górze odkryte zostały gotyckie sklepienia. Był autorem projektów witraży w częstochowskich kościołach pw. Podwyższenia Krzyża i pw. św. Antoniego oraz w Łobodnie koło Kłobucka[2][3][4].
Zainteresowanie zabytkami przejawiało się również w marzeniu powołania muzeum diecezjalnego. Z pełną aprobatą ordynariusza Teodora Kubiny gromadził inkunabuły, starodruki, i inne artefakty wycofywane z użytku liturgicznego. Oprócz pracy dydaktycznej w częstochowskim seminarium diecezjalnym, pisał do „Znak”, „Więzi” i „Niedzieli” (opowiadania hagiograficzne, szkice o sztuce, poezję). Należał do Stowarzyszenia Architektów Polskich i Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza[2][3][4].
Jako mąż Danuty zd. Król wychował dziewięcioro dzieci, m.in. muzyków: Jana, Marcina i Mateusza[2]. Bratem Stanisława Pospieszalskiego był cichociemny Antoni Pospieszalski. Był wierzącym i praktykującym katolikiem[3]. Stanisław Pospieszalski grał na skrzypcach[7].
Stanisław Pospieszalski zmarł w nocy z 2 na 3 marca 2003 roku w Częstochowie[c]. Został pochowany na częstochowskim Cmentarzu św. Rocha[2][4].