Stanisław Strumph-Wojtkiewicz

Stanisław Strumph-Wojtkiewicz
Ilustracja
Stanisław Strumph-Wojtkiewicz w latach 60.
Data i miejsce urodzenia

21 czerwca 1898
Warszawa

Data i miejsce śmierci

3 października 1986
Warszawa

Zawód, zajęcie

polski poeta, prozaik, tłumacz

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Niepodległości Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej Krzyż Złoty Orderu Feniksa (Grecja)
Grób Stanisława Strumph-Wojtkiewicza na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie

Stanisław Alojzy Strumph-Wojtkiewicz[a] (ur. 21 czerwca 1898 w Warszawie, zm. 3 października 1986 tamże) – polski poeta, prozaik, dziennikarz, tłumacz literatury rosyjskiej i radzieckiej, oficer kawalerii Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 21 czerwca 1898 w Warszawie, w rodzinie Karola i Marii z Wojtkiewiczów[2]. Studiował na Politechnice Warszawskiej i Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Żadnych studiów prawdopodobnie nie ukończył, według własnych (niewiarygodnych) wspomnień studiował jeszcze przez dwa lata medycynę i bliżej nieokreślony kierunek na paryskiej Sorbonie[3].

Debiutował w 1915 na łamach czasopisma szkolnego „Ogniwo” (Baku). W latach 1917–1918 jako podoficer służył w 1 Pułku Ułanów Krechowieckich, zaś w latach 1918–1921 w Wojsku Polskim. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. 7 lipca 1926 został mianowany podporucznikiem w rezerwie ze starszeństwem z 1 lipca 1925 i 381. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[4]. Działał przy organizowaniu Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, był pilotem szybowcowym. Propagował prasę lotniczą, motoryzacyjną oraz Ligę Morską i Kolonialną[2]. 29 stycznia 1932 został mianowany porucznikiem ze starszeństwem z 2 stycznia 1932 i 147. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych kawalerii. Posiadał przydział w rezerwie do 1 Pułku Ułanów Krechowieckich[5][1].

W 1921 ogłosił tom poezji Płonę i blednę. W latach 1922–1937 był redaktorem dziennika „Kurier Warszawski”, zaś w latach 1938–1939 – dziennika „Polska Zbrojna”.

W 1939 został zmobilizowany do Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszedł 18 września granicę polsko-rumuńską w Zaleszczykach, przez Bukareszt przedostał się drogą przez Włochy do Francji. Tam do 1940 był dowódcą kompanii w Polskich Siłach Zbrojnych, później oficerem prasowym. W latach 1939–1945 pełnił funkcję oficera oświatowego i prasowego w Wielkiej Brytanii. W latach 1941–1942 był oficerem prasowym Armii Polskiej w ZSRR. Skłócony z oficerami z powodu swojego prosowieckiego nastawienia wrócił do Londynu, unikając sądu wojennego w Armii Andersa. W Londynie był szefem korespondentów wojennych i Kwatery Prasowej Naczelnego Dowództwa. Redaktor w Ministerstwie Informacji i Propagandy.

W 1945 wrócił do Polski. W latach 1946–1948 był redaktorem naczelnym dziennika „Wieczór Warszawy”.

W swej twórczości, zwłaszcza powojennej, przedstawiał swoją postać w taki sposób, że wywoływało to wśród znawców zarówno śmiech, jak i konsternację. Strumph-Wojtkiewicz twierdził m.in., że był pierwowzorem postaci Cezarego Baryki z „Przedwiośnia” Żeromskiego (w rzeczywistości jedyne, co go łączyło z tą postacią, to miejscowość Baku). Twierdził też, że był powiernikiem wielkich tego świata (był rzekomo doradcą marszałka Rydza-Śmigłego, gen. Weyganda, gen. Sikorskiego, gen. Andersa, gen. Sosnkowskiego, gen. Bora-Komorowskiego i wielu innych luminarzy współczesnego mu świata, zarówno w dwudziestoleciu międzywojennym, jak i później). Wspomniane osoby nie chciały jednak korzystać z rad Strumph-Wojtkiewicza i właśnie dlatego II wojna światowa miała taki przebieg, jaki znamy z historii – ta teza jest motywem przewodnim jego książek. Oczywiste konfabulacje, pomyłki, przeinaczenia, pomówienia i personalne ataki (niektóre wyjątkowo brutalne i złośliwe) stały się przyczyną kilku procesów w czasach PRL-u (takie procesy były m.in. z Melchiorem Wańkowiczem). Mitomanię Strumpf-Wojtkiewicza zdemaskował i przeanalizował właśnie Melchior Wańkowicz w artykule „Czaruś w grobowcu Szujskich. Polski Münchhausen” opublikowanym jeszcze za czasów PRL-u[6].

Twórczość Strumph-Wojtkiewicza, wprawdzie zafałszowana i koncesjonowana przez komunistów, miała jednak wielki wpływ na popularyzację i wzrost zainteresowania historią II Rzeczypospolitej i II wojny światowej w całym okresie PRL-u. Strumph-Wojtkiewicz, jako praktycznie jedyna osoba w PRL-u, miał monopol na wspomnianą popularyzację i robił tylko to, na co pozwalała mu komunistyczna cenzura.

Był też szachistą, członkiem i działaczem Polskiego Związku Szachowego. W swej twórczości często wykorzystywał motywy oparte na grze w szachy.

W 1936 ożenił się z Czesławą Sieniarską[2]. Został pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera B4-8-21)[7].

Wybrana twórczość

  • „Płonę i blednę” Trzy poematy (1921)
  • „Jenerał Maj i inne nowele” (1926)
  • „Warszawa w ogniu” (1926)
  • „Skorpion i dziewczyna” (1927)
  • „Dramat w ojczyźnie” (1931)
  • „Pasierb Europy” (1936)
  • „Lawina” (1939)
  • Sikorski i jego żołnierze” (1946)
  • „Gwiazda Władysława Sikorskiego” (1946)
  • „Na Atlantyku” Opowiadania (1946)
  • „Emigranci” (1948)
  • Generał Komuny” (1950)
  • „Opowieść o Bronisławie Szwarcem” (1953)
  • Sierakowski. Opowieść z lat 1848–1863” (1954)
  • „Bitwa o Paryż” (1955)
  • „W służbie wolności. Opowiadania z lat 1861–1863” (1956)
  • „Droga Mickiewicza. Szkic bibliograficzny” (1955)
  • Traugutt” (1957)
  • „Zdobywcy Przestworzy” (1958)
  • „Wbrew rozkazowi. Wspomnienia oficera prasowego 1939–1945” (1959)
  • Agent nr 1” (1959)
  • „Złote guziki” Nowele (1960)
  • „Patrol na Biskaju” (1959)
  • „Ziemia i gwiazdy” (1961)
  • „Burzliwe życie Teodora Tomasza Jeża” (1961)
  • „Książka szła za emigrantem” (1963)
  • Powstanie styczniowe” (1962)
  • „Korsarze Wilhelma II” (1965)
  • „Romans dowódcy” (1965)
  • „Gen. J. Dąbrowski” (1967)
  • „Noc nad Omylną. Powieść z 1945” (1967)
  • „Gra wojenna” (1969)
  • „Urlop w Nigerii” (1970)
  • „Siła złego. Rzecz o Gibraltarze” (1971)
  • „Piąta kolumna w Bristolu” (1971)
  • „Czechowski i inni” (1973)
  • „Czata Brańszczyk” (1973)
  • „Alarm dla Gdyni” (1975)
  • „Sekret Enigmy” (1978, 1979)
  • „Rozpoznanie” (1979)
  • „Tiergarten. Powieść z lat 1939–1945” (1986)

Ekranizacje

 Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Stanisława Strumpha-Wojtkiewicza.

Nagrody

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Stanisław Alojzy Strumph”[1].

Przypisy

  1. a b Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 122, 587.
  2. a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 294. [dostęp 2021-10-22].
  3. M. Wańkowicz: Przez cztery klimaty 1912–1972, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974, Wydanie II s. 657.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 9 sierpnia 1926, s. 245.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 1 lutego 1932, s. 110.
  6. M. Wańkowicz: Przez cztery klimaty 1912–1972, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974, Wydanie II s. 656–675.
  7. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  8. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  9. Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 3, 1967, s. 390.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!